بریده‌هایی از کتاب دیوان اشعار امیر خسرو دهلوی

منال خسرو، اگر عاشقی، ز دوست، ازآنک نیافت کحل وفا چشم هیچ غمزه زنی

گذشت آن کین دل زارم شکیبا بود یک چندی پریشانی زلفش آمد و زد راه خرسندی

گذشت آن کین دل زارم شکیبا بود یک چندی پریشانی زلفش آمد و زد راه خرسندی جز این شیرینی اندر عیش تلخ خود نمی بینم که گه گه می کنی بر گریه تلخم شکرخندی گواران باد بر جان و دلم زهر فراق تو نبخشیدند آن کامم که از وصلت خورم قندی چه می خندی، برین سامان جان من تو، ای بی غم دل و صبری تو داری و مرا هم بود یک چندی پدر دارم همه در پند و من دنبال کار خود مبادا هیچ مادر را چنین بدروز فرزندی بگو، ای پندگو، نامش که باشد مرهم جانم که خسرو را ز بهر ترک او تیری ست هر پندی

نسیما، گر به ره آید مرا، وه کز کجا جستی؟ که این بو از تو می آید، بر آن مهمان من بودی

کدام گل ته او بود تا دو دیده خویش برفتمی و به بالای خار داشتمی

به قهر می کشدم عشق و این همان خصم است که پیش ازین من نادانش خوار داشتمی

نبود یار من آن را که یار داشتمی گهی به دیده و گه در کنار داشتمی

ای که به غمزه می کنی قصد شکار دیگری غیر هلاک ما مکن میل به کار دیگری

باز روی تو خون آلوده و جعد تو تر است زلف مشکین ترا باد صبا جلوه گر است گل دمد در چمن حسن تو از خندیدن مگر اندر سر زلف تو نسیم سحر است تا بزیر و زبر رخ گل و سنبل داری سنبل و گل شده از روی تو زیر و زبر است هر که دید آن خط تو غالیه دارند از اشک خال مشکین تو خود غالیه دان دگر است نگشاید مگر آن لحظه که لب بگشایی جعد شکر که گره بر گره از نیشکر است وصل تو هیچ فراموش ز دل می نشود گوییا لطف ملک زاده خورشید فر است

تیغ خود را گو که جان خصم و دشت کربلاست گر توانی در بیابانی چنین پرواز کن

فتح می آید در دهلیز دولت باز کن بارگاه فخر خود با آسمان همراز کن

خسرو بی خبرم تا به غمت افتادم خبرت هست ازین واقعه مشکل من

لب تو آب حیات ست و خطت ظلمت شب جز همه تنگی و تاریکی ازو حاصل من

کارم از شکل سر زلف تو مشکل شده است مشکل امروز که بگشاید ازو مشکل من

این چنین در هم و پیچان ز چه گشته ست دلم سایه زلف تو افتاد مگر در دل من

ای به هر موی شده بسته زلف دل من وی به هر کوی شده در طلبت منزل من

پیش نه آینه آشوب جهانی بنگر تا بدانی صنما موجب حیرانی من

سوی تو دیدم ریختی خون دلم را بی گنه از چشم خود می بینم این ای روی چشم من سیه

نشدت دل که به این دل شده مهمان آیی کعبه دل شوی و در حرم جان آیی ای مسیح من و جان همه آخر تا کی یک نفس بر سر این کشته هجران آیی خاک آن راه همه قند مکرر گردد بر زمینی که تو زان لب شکر افشانی آیی چند گویی که شب آیم ز رقیبان پنهان آفتابی تو، محالست که پنهان آیی بخت را مانی و خسرو به ته فرمانت بخت خسرو تو اگر در ته فرمان آیی

جفا کنی وز من عذرخواهی از شوخی چه می کنی و چه می خواهی از گرفتاری