بریده‌هایی از کتاب نیک سرشت

درک‌کردن «دو حقیقت وجود دارد» و متقاعدکردن «یک حقیقت وجود دارد» دو مسیر کاملاً متفاوتِ نزدیک‌شدن به فرد دیگرند؛ درنتیجه اولین قدم مؤثر در هر تعامل این است که بفهمید در کدام شیوه قرار دارید. وقتی در شیوهٔ «یک حقیقت وجود دارد» قرار دارید، در برابر تجربهٔ فرد دیگر قضاوتگر و منفعل هستید؛ زیرا همچون حمله‌ای به حقیقت خودتان به‌نظر می‌رسد. به این علت، شما درپی اثبات دیدگاه خود خواهید بود که در عوض موجب جبهه‌گیری فرد دیگر می‌شود؛ زیرا آن‌ها نیاز دارند که از حقیقت تجربهٔ خودشان دفاع کنند. در شیوهٔ «یک حقیقت وجود دارد»، بحث و گفت‌وگو به‌سرعت شدت می‌گیرد، افراد فکر می‌کنند درمورد محتوای یک مکالمه بحث می‌کنند؛ درحالی‌که درواقع تلاش می‌کنند از این‌که فردی ارزشمند و حقیقی با تجربه‌ای حقیقی و درست‌اند دفاع کنند.

کلید مدیریت بحران‌ها به خاطر سپردن سه چیز است: ما مسئول احساسات فرزندانمان نیستیم؛ بچه‌هایمان مجبور نیستند وقتی تصمیمی می‌گیریم، بگویند «البته، مشکلی نیست!» و انتقال این‌که ما با احساسات بچه‌هایمان مشکلی نداریم به آن‌ها یاد خواهد داد که با داشتن احساسات شدید مشکلی نداشته باشند، احساساتی که برای پرورش تعدیل عاطفی حیاتی است.

‫یافتن نیک‌سرشتی اغلب می‌تواند از پرسیدن سؤالی ساده از خودمان آغاز شود: «سخاوتمندانه‌ترین تفسیر من از اتفاقی که به‌تازگی افتاده چیست؟»

‫بسیارخب، بیایید مکث کنیم. دست خود را روی قلبتان بگذارید و این پیام مهم را به خودتان برسانید: «من اینجام، چون می‌خوام تغییر کنم. من می‌خوام نقطهٔ چرخش الگوهای بین‌نسلی خانوادگیم باشم. می‌خوام چیز متفاوتی رو شروع کنم: می‌خوام فرزندانم احساس درونی خوبی داشته باشن، احساس کنن ارزشمند و دوست‌داشتنی و شایسته‌ان، حتی وقتی در کشمکش‌ان. و این... با دوباره دستیابی به خوبی خودم شروع می‌شه. خوبی من همیشه همون‌جا بوده.

به‌طور کلی روابط با والدین ـ که شامل واکنش‌پذیری، صمیمیت، پیش‌بینی‌پذیری، و جبران به هنگام بدبودن اوضاع می‌شود ـ تکیه‌گاه امنی را برای فرزندش می‌سازد.

هرچه فرزندان احساس وابستگی بیشتری به والدین داشته باشند، مستقل‌تر می‌شوند. اطمینان از این‌که کسی درک و حمایتمان می‌کند نه این‌که قضاوتمان کند و وقتی کارها اشتباه پیش می‌روند تسلی‌مان می‌دهند. این چیزی است که باعث می‌شود بچه‌ها هنگام بزرگ‌سالی جسور، با اعتمادبه‌نفس، و شجاع شوند.

فرزندی که والد را تکیه‌گاه امن خود می‌بیند در جهان به‌گونه‌ای احساس امنیت می‌کند، احساس این‌که «اگه کارها اشتباه پیش بره، کسی در کنارمه و بهم تسلی می‌ده.» به همین دلیل او حس می‌کند می‌تواند کشف کند،‌ چیزهای جدید را تجربه کند، خطر کند، از شکست رنج ببرد و آسیب‌پذیر باشد.

مغز طبقهٔ پایین مسئول اساسی‌ترین عملکردهای ماست، مثل نفس‌کشیدن، و همچنین محرک‌های عصبی و عواطف. مغز طبقهٔ بالا مسئول فرایندهای پیچیده‌تری است، مثل برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری، خودآگاهی، و همدلی. جالب اینجاست که مغز طبقهٔ پایین، که مشخصهٔ آن احساسات و عواطف شدید است، در فرزندان زیر دوازده سال کامل و فعال است، اما مغز طبقهٔ بالا بیشتر در دههٔ بیست فرد ساخته می‌شود. حرف از تأخیر شد؛ تعجبی ندارد که فرزندان اغلب با برنامه‌ریزی آینده، خوداندیشی، و همدلی در کشمکش‌اند. همهٔ این‌ها بخشی از مغز طبقهٔ بالاست.

هرچه بیشتر با فرزندمان ازطریق احساساتش ارتباط برقرار کنیم (در این مورد می‌تواند حسادت یا خشم به خواهر یا برادرش باشد) احتمال این‌که در قالب رفتار بروز کنند کمتر است، مانند توهین‌کردن، کتک‌زدن، مسخره‌کردن، و کنارگذاشتن.

شما نیک‌سرشت هستید. فرزندتان نیک‌سرشت است.

می‌کنیم که اجازه می‌دادیم استیصال و خشم تصمیم‌هایمان را تعیین کنند.

«من اینجام، چون می‌خوام تغییر کنم. من می‌خوام نقطهٔ چرخش الگوهای بین‌نسلی خانوادگیم باشم. می‌خوام چیز متفاوتی رو شروع کنم: می‌خوام فرزندانم احساس درونی خوبی داشته باشن، احساس کنن ارزشمند و دوست‌داشتنی و شایسته‌ان، حتی وقتی در کشمکش‌ان. و این... با دوباره دستیابی به خوبی خودم شروع می‌شه. خوبی من همیشه همون‌جا بوده.»

درک این موضوع که همهٔ ما نیک‌سرشت‌ایم چیزی است که به شما اجازه می‌دهد میان یک شخص (فرزندتان) و یک رفتار (بی‌ادبی، گفتن «ازت متنفرم») تفاوت قائل شوید. تمایز قائل شدن میان چه کسی بودن فرد و کاری که انجام می‌دهد کلید اقداماتی است که درحالی‌که رابطه‌تان را حفظ می‌کنند، به تغییری مؤثر نیز منجر می‌شوند.

بعد از هر لحظهٔ سخت از خود بپرسید: ـ سخاوتمندترین تفسیر من از رفتار فرزندم چیست؟ ـ در آن لحظه درون فرزندم چه می‌گذشت؟ ـ فرزندم پیش از بروز آن رفتار چه احساسی داشت؟ ـ فرزندم در تعدیل چه انگیزه‌ای مشکل داشت؟ ـ موقعیت مشابه زندگی من چیست؟ و اگر شرایط مشابهی داشتم، در آن لحظه با چه چیزی کشمکش داشتم؟ ـ فرزندم احساس می‌کند چه چیزی را درموردش درک نمی‌کنم؟ ـ اگر به یاد داشته باشم فرزندم بچهٔ خوبی است که اوقات سختی را می‌گذراند... با چه چیزی اوقات سختی را می‌گذراند؟ ـ چه مسائل عمیق‌تری در پسِ این رفتار ظاهر می‌شوند؟

کوهن، نویسندهٔ کتاب آموزشی مهم خود فراتر از تعلیم و تربیت: از انطباق تا اجتماع، می‌نویسد: «هر بار که والدین یا متخصصان مسئله را با دیدگاه نیاز به تغییر رفتار فرزند چهارچوب‌بندی می‌کنند، ندانسته زیر بار نظریهٔ بزرگ‌تری می‌روند، نظریه‌ای که آنچه را خیلی از ماها به اهمیتشان باور داریم انکار می‌کند: افکار و احساسات، نیازها و چشم‌اندازها، انگیزه‌ها و ارزش‌های فرزند، به‌اختصار چیزهایی که منجر به رفتار خاصی می‌شوند. رفتار فقط ظاهر مسئله است؛ چیزی که مهم است فردی است که آن رفتار را انجام می‌دهد... و دلیل انجام آن.»

هرچه بیشتر روی خوشحالی و «حال بهتر» فرزندانمان تأکید کنیم، بیشتر آن‌ها را برای بزرگ‌سالیِ پراضطراب آماده می‌کنیم. هدف قرار دادن خوشحالی ما را وادار می‌کند به‌جای این‌که بچه‌هایمان را برای حل مشکلات خودشان آماده کنیم، آن‌ها را برایشان حل کنیم.

رابرت بروکس و سم گلدشتاین، روان‌شناس و نویسندهٔ راهنمای تاب‌آوری در کودکان، دریافتند که فرزندان برای پرورش تاب‌آوری بیشتر از همه به این ویژگی‌ها در والدینشان نیاز دارند: همدلی، گوش‌دادن، پذیرفتن آن‌ها همان‌گونه که هستند، فراهم‌آوردن حضوری امن و پایدار، به رسمیت شناختن قدرت آن‌ها، اجازهٔ اشتباه دادن، کمک به آن‌ها در پرورش مسئولیت‌پذیری، و ساختن مهارت‌های حل مسئله.

تاب‌آوری به این معنا نیست که در برابر استرس یا کشمکش مصون بمانیم؛ این‌ها طبیعتاً حقایق انکارناپذیر زندگی هستند. تاب‌آوری ما نحوهٔ ارتباط برقرار کردن ما با این لحظات سخت و همچنین نحوهٔ تجربهٔ آن‌ها را مشخص می‌کند.

تاب‌آوری از جهت‌های بسیاری توانایی ما در تجربهٔ گسترهٔ وسیعی از عواطف و درعین‌حال احساس خودمان‌بودن است. تاب‌آوری به ما کمک می‌کند از استرس، شکست،‌ اشتباه‌ها و ناملایمات زندگی‌مان جان سالم به‌در ببریم. تاب‌آوری ظهور خوشحالی را فراهم می‌کند.

آموزش‌دادن و درمان والدین است که به مهم‌ترین تغییرات در فرزند منجر می‌شود، نه درمان خود فرزند. این تحقیق قدرتمندی است؛ زیرا حاکی از آن است که رفتار فرزند، که تجلی الگوی تعدیل عواطفش است، براساس بلوغ عاطفی والد رشد می‌کند.