کتاب فهم فلسفه: فلسفه در قرون وسطی و دوران تجدد

همۀ چیزهای شریف همان‌قدر دشوارند که کمیاب

به نظر افلاطون جهان مادی پیوسته در تغییر، اما واقعیت راستین ثابت بود و هیچ‌گاه دگرگون نمی‌شد.

در نظر آکویناس خدا نیکی مطلق است و بر هر چیزی عالِم و بر هر کاری تواناست. آنگاه این پرسش برمی‌خیزد که «اگر خدا نیکی مطلق است و بر هر کاری تواناست، علت وجود پلیدی در جهان چیست؟» آکویناس با گفتن این‌که خدا جهان را برای انتقال عشق خود آفرید در پی حلّ این مسئله برآمد.

کارل مارکس می‌گفت دین نیرویی بوده که مانع از تغییر جامعه شده، زیرا طبقۀ حاکم با بهره‌برداری از دین طبقۀ کارگر را تحت سلطه نگه داشته است. طبقۀ کارگر با اشتغال به خوشی‌های زندگی پس از مرگ و انصراف از اوضاع و احوال زندگی کنونی، دین را به‌عنوان ابزاری برای تسلی خاطر این طبقه در وضعیت ستم‌دیدگی به کار گرفته است.

انسان دین را می‌سازد، نه دین انسان را.

دوست داشتن بیش از اندازۀ یک نفر دیگر به گناه حسادت می‌انجامد.

در طی قرن یازدهم، پاپ گرگوریوس هفتم دست به اصلاحات جدید کلیسایی زد. کشیشان قدرت بیشتری گرفتند و توانستند معین کنند که چه کسی به بهشت یا جهنم برود.

اصلاحات دیگر به پاپ، رهبرِ کلیسای کاتولیک رومی و شاهان اروپا مربوط می‌شد. گرگوریوس اعلام کرد که «پاپ نمایندۀ خدا بر روی زمین است؛ او کلید بهشت و جهنم را در دست دارد». پس از آن اقتدار شاه برای حکمرانی باید از جانب پاپ اعطا می‌شد.

مسیحیت تأثیری بنیادین بر روی فرهنگ باقی گذاشت و به مؤمنانش با ارائۀ آیینِ رستگاری فردی نوعی رهایی جدید هدیه کرد. با این حال تأثیر آن بر روی رشد اندیشۀ مستقل فلسفی در طی قرون وسطی (تقریباً از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ م.) محدود بود، چون نخستین مسیحیان هیچ دیدگاه فلسفی از خود نداشتند. آنها به جای استفاده از استدلال یا محاوره، به ایمان خود به خدا و عیسی مسیح به‌عنوان پسر خدا تکیه می‌کردند. آنها از فلسفۀ یونانیِ «زندگیِ نسنجیده به زیستن نمی‌ارزد» به «چنین می‌گوید خداوندگار!» روی آوردند. کلیدِ استقرار اطاعتِ دینی از مسیحیت این گفتۀ پولس حواری در عهد جدید بود که هر روحی بنده کلیساست، و کلیسا را خداوند به این مقام برکشیده است.

عالمان الهیات قرون وسطی بر این باور بودند که چون تعداد اندکی از مردم وحی و مکاشفۀ خدا را دریافت می‌کنند، مردم باید به مرجعیت کسانی که این تجربه را داشته‌اند، ایمان بیاورند