بریده‌هایی از کتاب فلسفه آزادی

اسکار وایلد در بادبزن خانم ویندرمیر نشان می‌دهد که در جهان تنها دو تراژدی وجود دارد: «یکی نرسیدن به خواسته‌هاست و دیگر رسیدن به آن‌ها.

پوپر می‌گوید: «هر تلاشی برای ساخت بهشت روی زمین بی‌شک منجر به تولید جهنم می‌شود.»

اسمیت احتمالاً با نظر یانگ مخالف است و می‌گوید اتفاقاً فقرا هستند که سخت کار می‌کنند. (۲۷) او همچنین می‌گوید دستمزدها باید در حدی باشد که هرکس بتواند مایحتاج خانواده‌اش را تأمین کند و زندگی خوبی برایشان فراهم کند.

جامعه‌ای که در آن همه تقریباً هیچ‌چیزی ندارند اما همان را به‌صورت برابر تقسیم کرده‌اند بهتر است از جامعه‌ای که همه چیزهای بیشتری دارند اما بعضی بیشتر از بقیه دارند.

اگر به دو نفر برای میزان کار برابر، دستمزد برابری بدهید درواقع هم‌زمان نابرابری را تقویت می‌کنید زیرا به کسانی که بیشتر کار می‌کنند پول بیشتری می‌دهید. اگر به همه دستمزدی برابر بدهید باز هم نابرابری را تقویت کرده‌اید زیرا کارگری که فرزند ندارد از کارگری که چهار فرزند دارد پول بیشتری دستش می‌ماند.

مارکس در نقد برنامهٔ گوتا تأکید می‌کند، «برابری مطلق» ناممکن است زیرا هر شکلی از برابری تنها با شکلی از نابرابری ممکن می‌شود.

داشتن این توانایی که دولت یک کشور را نقد کنیم مهم‌تر از این است که بادام‌زمینی شور یا خام می‌خواهیم.

کانت صراحتاً این نظر را طرح کرده است: آزادی فرد را در مقام انسان، به‌عنوان یکی از عناصر سازندهٔ خیر عمومی، می‌توان چنین صورت‌بندی کرد: هیچ‌کس نمی‌تواند من را مجبور کند که به برداشت او از سعادت دیگران تن دهم، زیرا هرکس بهتر می‌داند که خوشبختی‌اش در گرو چیست، تا زمانی که مانع آزادی دیگرانی نشود که در پی هدفی مشابه هستند، هدفی که با آزادی همگان تحت قانونی کلی و کاربردی ممکن می‌شود؛ یعنی او باید همان حقی را که برای خودش قائل است، برای دیگران نیز قائل باشد.

آزادی مثبت یعنی توانایی فرد برای زیستن طبق ارزش‌های خودش. این آزادی مربوط به غیاب دخالت نیست و مربوط به داشتن کنترل فرد روی زندگی خودش است.

صورت‌بندی هابز چنین است که «انسان آزاد کسی است که در برابر آنچه قدرت و خردش او را برای انجامش توانمند کرده، مانعی برای آنچه می‌خواهد انجام دهد وجود نداشته باشد». (۴) آزاد بودن یعنی وقتی فرد ازنظر جسمانی خواهان انجام کاری با بدنش است، مانعی بر سر راهش وجود نداشته باشد.

نمی‌گویم آزادی از هر چیزی باارزش‌تر است یا یگانه ارزش موجود است، اما معتقدم از بسیاری چیزها بیشتر می‌ارزد. چه دلیلی از این بهتر که همان‌هایی با این حرف مخالف‌اند که می‌خواهند آزادی مردم را محدود کنند.

آن‌هایی که آزادی را محض خاطر مزایای مادی‌اش می‌خواهند هرگز آن را برای مدتی طولانی نخواهند داشت.

گروه پت شاپ بویز در ترانهٔ «دخترهای غرب لندن» (۱۹۸۴) دقیقاً پیش‌بینی کرده بودند: نه آینده‌ای داریم و نه گذشته‌ای امروز و حالا، در هر شهر هر ملت تا ابد همین است از دریاچهٔ ژنو گرفته تا ایستگاه فنلاند گذشته و آیندهٔ تاریخی باقی نمانده زیرا تاریخ تمام شده است. یعنی به مقصد آخر رسیده و وضع همهٔ ما همین است؛ از دریاچهٔ ژنو، مرکز سرمایه‌داری اروپایی، گرفته تا ایستگاه فنلاند در سن‌پترزبورگ، که لنین در ۳ آوریل ۱۹۱۷ با قطار از تبعید در سوئیس ازطریق آن به روسیه بازگشت.

طبق نظر میل، زمانی می‌توان گفت کسی آزاد است که به‌رغم داشتن دلایل کافی برای انجام یک کنش، کنش دیگری انجام دهد. (۱۸) میل آشکارا با این نظر مخالف است که کنش‌های ما می‌توانند از خواسته‌ها و ناخواسته‌های نیرومندمان در فلان لحظهٔ خاص متفاوت باشند یا ما می‌توانیم از این توانایی آگاه باشیم. (۱۹) بنابراین نتیجه می‌گیرد تفاوت میان انسان خوب و بد این نیست که انسان خوب قادر به کنترل امیالش است؛ تفاوت در این است که انگیزهٔ انسان خوب به انجام کار درست، قوی‌تر از انگیزه‌اش به ارتکاب خطاست.

اما باز هم خیلی غیرعقلانی است که ادعا کنیم این برده نمونه‌ای عالی از انسان آزاد استدراصل او دقیقاً نقطهٔ مقابل چنین انسانی است.

اما این نظر مشکلی دارد، و آن این است که مثلاً با برده‌ای در غل و زنجیر سازگار است که متوجه می‌شود هرگز توان فرار از شرایطش را ندارد و بنابراین خواست و میلش را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که با وضعیت جدیدش هماهنگ باشد. یا اینکه فرض کنیم این برده اسارتش را با تمام وجود پذیرفته و مثلاً با قرار دادن این وضعیت درون چهارچوبی دینی رنجی را که در اسارت می‌کشد با غایتی دینی گره زده است.

فرانکفورت می‌گوید آزادی کنش مستلزم تناسب میان کردهٔ فرد و خواستهٔ اوست.

فرانکفورت می‌گوید آن کسی که هستید و آنچه می‌خواهید انجام دهید همیشه علل کافی دارد و این یعنی توالی‌های علّی برقرارند و شما چاره‌ای جز انجام آنچه انجام دادید نداشته‌اید. به همین دلیل ازنظر فرانکفورت آزادی در خواستن با تمام وجود است، در انجام کنش به این دلیل که فرد می‌خواهد آن را انجام دهد و فرد می‌خواهد چنین خواسته‌ای داشته باشد. وقتی چیزی را با تمام وجود می‌خواهید و خواستتان یکپارچه است، وقتی کاملاً به چیزی متعهدید، از نوع خاصی از رهایی بهره می‌برید. (۸) ازنظر فرانکفورت آزادی بیش از این برای انسان‌ها ممکن نیست.

«من همینم و کار دیگری از من ساخته نیست.»

ازنظر هیوم آزادی فقط زمانی ممکن است که بتوانیم مطابق میلمان عمل کنیم یا خلاف میلمان عمل نکنیم.