بریده‌هایی از کتاب فلسفه آزادی

می‌توان تصور کرد که در مسئلهٔ آزادی انسان، چند دیدگاه ممکن‌اند: ۱. انسان‌ها آزاد نیستند و مجبورند. ۲. انسان‌ها مجبور نیستند و آزادند. ۳. انسان‌ها هم مجبور و هم آزاد هستند. ۴. انسان‌ها نه مجبور و نه آزادند. (۱) و (۲) ناسازگارند و درنتیجهٔ آن‌ها آزادی و جبرگرایی مانعۀ‌الجمع هستند. به گزارهٔ (۱) معمولاً «جبرگرایی سخت» و به گزارهٔ (۲) «اختیارگرایی» می‌گویند. دیدگاه (۳) که «سازگارانگاری» نام دارد به این معناست که آزادی و جبرگرایی قابل‌جمع‌اند. گزارهٔ (۴) که هم آزادی و هم جبرگرایی را نفی می‌کند اسمی ندارد، اما معمولاً به آن «شک‌گرایی» می‌گویند.

اگر منحصراً نگاهمان به مغز باشد، هیچ آزادی‌ای مشاهده نمی‌کنیم زیرا آزادی در مغز نیست. به‌علاوه فرانسیس کریک می‌نویسد: «شما، شادی‌ها و غم‌هایتان، خاطرات و رؤیاهایتان، درکتان از هویت شخصی و ارادهٔ آزاد و درواقع چیزی بیش از رفتار تجمع گسترده‌ای از سلول‌های عصبی و مولکول‌های وابسته به آن‌ها نیستید.»

ای. او. ویلسون زیست‌شناس مدعی است ارادهٔ آزاد صرفاً توهمی است ناشی از فرایندهای مولکولی.

داستایوسکی می‌گوید مسئولیت‌پذیریْ پذیرش آزادی است:

«دیکتاتوری رسوم و سنن همه‌جا به‌شکل عایقی در سر راه پیشرفت بشریت ایستاده است.» (۹) کانت هم تأکید می‌کند که بهتر است از عادت و خوگیری بپرهیزیم زیرا آزادی و استقلال ما را از بین می‌برد.

«دیکتاتوری رسوم و سنن همه‌جا به‌شکل عایقی در سر راه پیشرفت بشریت ایستاده است.»

فشار بدون اینکه بخواهید به انتخابتان جهت می‌دهد و اجبارْ امکان انتخاب را تماماً از شما می‌گیرد. وقتی دزدی تفنگی به‌سمتتان نشانه می‌رود و می‌گوید: «یا هرچی داری بده یا یه گلوله تو مغزت خالی می‌کنم!» آزادی شما را محدود می‌کند و شما را مجبور به انتخاب راهی می‌کند که در غیر از این شرایط هرگز انتخاب نمی‌کردید، اما هرچه باشد شما همچنان آزادید از بین گزینه‌ها انتخاب کنید. اما فرض کنید همین دزد چند دز نوروتاکسین فلج‌کننده به شما بزند تا بتواند کیف پولتان را بدزدد؛ در اینجا آزادی شما صرفاً محدود نشده، بلکه کلاً از بین رفته است. بنابراین می‌گوییم دزد اول فشار آورده و دزد دوم از اجبار استفاده کرده است.