بریده‌هایی از کتاب کلیدهای رفتار با کودک سه ساله

توجه بزرگسال عزت‌نفس کودک را ارتقا می‌بخشد. کودک در چنین حالتی با خود می‌اندیشد؛ «اگر یک بزرگسال واقعا به من گوش می‌دهد، پس حتما مهم هستم!»

«اگر یک بزرگسال واقعا به من گوش می‌دهد، پس حتما مهم هستم!»

سه‌سالگی، آخرین سالی است که کودکان قشقرق به پا می‌کنند.

تنبیه به کودکان می‌گوید که چه کاری نباید بکنند ولی نمی‌گوید چه رفتاری باید داشته باشند.

. یک کودک سه‌ساله به طور طبیعی می‌تواند بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه توجه خود را به چیزی معطوف کند. این مدت براساس زمان و دامنه توجه ۳ تا ۵ دقیقه برای هر سال از سن تخمین‌زده شده است.

والدین با شرکت در لذت کشف و اکتشافات کودک سه‌ساله‌شان، متوجه می‌شوند که خودشان نیز با حس جدیدی از شگفتی و کنجکاوی به دنیا می‌نگرند.

کودک سه‌ساله احساس می‌کند مرکز عالم است. در این تفکر خودمدار، کودک حوادث طبیعی را چیزهایی می‌داند که همه برای او و به نفع او اتفاق می‌افتند. امواج، خود را به ساحل می‌زنند تا با او بازی کنند و خورشید هر روز صبح طلوع می‌کند تا او را گرم کند.

کودک سه‌ساله بین اشیای جاندار و اشیای بی‌جان تفاوتی قایل نیست. او نمی‌تواند درک کند که چرا دسته شکسته فنجان را می‌توان به آن چسباند اما گلبرگها را نمی‌توان به گل چسباند. او احساسات بشری را به اشیای بی‌جان نسبت می‌دهد. مثلاً اگر در حین راه رفتن روی جدول پیاده‌رو زمین بخورد، مقصر پیاده‌روی بد است که موجب زمین‌خوردن او شده است.

آیا کودک من به اندازه کافی غذا می‌خورد؟ بسیاری از والدین نگرانند که کودکشان به اندازه کافی غذا نمی‌خورد. تمایز قائل شدن میان حجم غذای بزرگسالان و حجم مناسب غذای کودک سه‌ساله، حائز اهمیت است. ۶۰ گرم مرغ، ۱۲۰ گرم شیر و یک برش نان تست برای کودک سه‌ساله کافی است. با در نظر گرفتن این اندازه‌ها، در حالی که به نظر می‌رسد کودک در تمام روز «هیچ چیزی» نخورده است، به سادگی کالری روزانه‌اش تأمین شده است.

در زمینه رشد زبانی و کلامی کودک، والدین بی‌نهایت اثرگذار هستند. کودکان نوع کلمات و گفتاری را که از اطرافیان می‌شنوند، الگو و نمونه خود قرار می‌دهند. گفتگو با کودکان و کتاب خواندن برای آنان، نمونه‌های خوبی را که کودکان برای رشد بهینه گفتار نیاز دارند در اختیارشان قرار می‌دهد.

کودک سه‌ساله بین اشیای جاندار و اشیای بی‌جان تفاوتی قایل نیست. او نمی‌تواند درک کند که چرا دسته شکسته فنجان را می‌توان به آن چسباند اما گلبرگها را نمی‌توان به گل چسباند. او احساسات بشری را به اشیای بی‌جان نسبت می‌دهد.

پدربزرگها و مادربزرگهای موفق، مدبر هستند. آنها تشخیص می‌دهند که فرزندانشان هم اکنون مسئولیت زندگی را به عهده دارند. آنها درک می‌کنند که والدین میل دارند از گرایشهای خودشان پیروی کنند حتی اگر این کار به معنی عدول کردن از روشهای ریشه‌دار قدیم باشد. آنها انتقاداتشان را به گونه‌ای مطرح می‌کنند که قدرت و اعتماد به نفس والدین مخدوش نشود. اگر در موردی به توافق نرسند، آن را به صورت خصوصی با والدین مطرح می‌سازند و نه در حضور کودک. مواردی مانند دادن هدایای گرانقیمت را، پیش از آنکه به کودک قول دهند، با پدر و مادر او در میان می‌گذارند.

وقتی کودکی کاری را به خوبی انجام می‌دهد درباره خودش احساس خوبی پیدا می‌کند و وقتی تجربیات موفقیت‌آمیز متعددی داشته باشد، باور غیرقابل تزلزلی نسبت به تواناییهایش می‌یابد. این باور در کلیه فعالیتهای او نمود پیدا می‌کند و او مشتاقانه به وظایف جدید می‌پردازد و از چالشها استقبال می‌نماید. او اطمینان دارد که در آینده موفق می‌شود چرا که در گذشته موفق بوده است.

شروع مهدکودک برای کودک دیر انس یک چالش واقعی است و حتی در صورت آماده و مشتاق بودن، واکنش اولیه او منفی است. این حالت نباید به عنوان امتناع کامل از مدرسه رفتن تلقی شود. باید به خاطر داشت که کودک دیر انس برای تطبیق دادن خود با موارد جدید به زمان نیاز دارد.

می‌توانید روزنامه‌ها، مجلات یا کاغذهای بی‌مصرف را برای بریدن و چیدن در اختیار کودک قرار دهید.

در زمینه رشد زبانی و کلامی کودک، والدین بی‌نهایت اثرگذار هستند. کودکان نوع کلمات و گفتاری را که از اطرافیان می‌شنوند، الگو و نمونه خود قرار می‌دهند. گفتگو با کودکان و کتاب خواندن برای آنان، نمونه‌های خوبی را که کودکان برای رشد بهینه گفتار نیاز دارند در اختیارشان قرار می‌دهد.

نکته مهم دیگر برنامه‌ریزی برای بازی و فعالیتهای متنوع است. دامنه توجه کودکان سه‌ساله کوتاه است؛ به علاوه، گاهی برخی از بازیهایی که در کتابها آمده است، در میهمانی واقعی عملاً سرگرمی موفقی نخواهد بود. برای سرگرم شدن کودکانی که قبل از سایرین وارد می‌شوند، فعالیتهای مخصوصی تدارک ببینید. کودکان می‌توانند با مدادشمعی برای جشن‌تولد طرح ویژه‌ای نقاشی کنند یا با آهنگهای شاد برقصند.

ساختن کاردستی و نقاشی‌کردن به کودک اجازه می‌دهند روابط بین اشیاء را به نمایش بگذارد. به این منظور، اوست که درباره رنگهای مورد استفاده و محل قرار گرفتن آنها روی صفحه کاغذ تصمیم می‌گیرد. رقصیدن، اطلاعاتی درباره فضای اطراف، شکل، تعادل و توالی حرکات به کودک می‌دهد. با استفاده از مکعبها، میخهای چوبی مخصوص بازی، ابزارآلات کودکانه و پازلها، مهارتهای حرکتی ظریف در کودک پیشرفت می‌کنند. کودک از طریق موسیقی می‌تواند مهارتهای زبانی، ساختن آهنگها و اشعار جدید و درک فرهنگهای دیگر را در خود تقویت نماید.

کنجکاوی یک نشانه کلیدی برای تیزهوش بودن کودک است. کودکان تیزهوش میل دارند چگونگی عملکرد اشیا را بدانند، به آسانی می‌آموزند و قادر به ایجاد ارتباط خلاق بین ایده‌های مختلف هستند. این کودکان سؤالهای جالب توجهی می‌پرسند: «چرا انسانها باید بمیرند؟ اولین انسان روی کره زمین کی بود؟» یکی از علایق شدید آنان جمع‌آوری اشیا، مثلاً سنگ، صدف یا حتی انواع توپ است. کودکان سرآمد حافظه‌ای بسیار عالی دارند و به همین دلیل احتمالاً اشعار بسیاری از آهنگها را یاد می‌گیرند. قادر به شناسایی حتی گمنام‌ترین دایناسورها هستند و توانایی حیرت‌انگیزی در تمرکز بر مسائل مورد توجهشان دارند. این گونه کودکان شوخی و شوخ‌طبعی را نیز درک می‌کنند.

گفتگو و ارتباط کلامی نیز یکی از شکلهای کلیدی و اصلی اظهارنظرکردن است. هنگامی که کودک صحبت می‌کند، می‌آموزد که چگونه افکار خود را سازماندهی کند، آنها را به صورت منطقی اظهار نماید، چگونه کلمات را به کار بندد و ساختارهای دستور زبان را تمرین می‌کند. به گفته‌های کودک گوش فرادهید. توجه جدی بزرگسالان به گفته‌های کودک، اعتماد به نفس او را افزایش می‌دهد. در اطراف کودک فضای حمایتگرانه‌ای ایجاد کنید که کودک در آن برای بیان افکارش، احساس آرامش کند. چنانچه کودک اطمینان داشته باشد که او را تمسخر نمی‌کنند، به احتمال زیاد، انتخابهای هوشمندانه و منطقی‌تری خواهد داشت. اندیشه مبتکرانه و خلاق ویژگی عمده دانشجویان و دانش‌آموزان خلاق و موفق است.