بریده‌هایی از کتاب موهبت درمان

این تعریف کوتاه را با روشن ساختن عبارت نگرش پویا، بیشتر توضیح می‌دهم. پویا دارای دو تعریف غیرفنی و فنی است. مفهوم غیرفنی و عامیانه پویا از ریشه یونانی dynasthai به معنای نیرو یا قدرت می‌آید که زورمندی و توانایی را به ذهن متبادر می‌سازد و در مورد یک بازیکن پرانرژی فوتبال، یا یک سخنران پرحرارت سیاسی به کار می‌رود. این مفهوم، کاربردی در روان‌درمانی ندارد، وگرنه کدام درمانگری خود را کند و فاقد روح معرفی می‌کرد و پویا نمی‌دانست. من بر مفهوم فنی پویا تمرکز می‌کنم که البته نیرو و قدرت در آن مستتر است، ولی از کارکرد نمادین فروید سرچشمه می‌گیرد و اشاره به نیروهایی دارد که تعارض آنها در درون انسان، منتهی به شکل‌گیری تفکرات، هیجانات، و رفتارهای او می‌شود.

به دانشجویان اندرز می‌دهم که به جای فرقه‌گرایی، به تکثرگرایی درمانی که در آن، مداخلات مؤثر، از میان گرایشهای گوناگون درمانی استخراج می‌شود، متوسل شوند.

هری استک سالیوان، اریش فروم، و کارن هورنای، از نظریه‌پردازان و پیروان پدیده بین فردی، به گونه‌ای با زبان و روشهای درمانی ما ترکیب یافته‌اند، که همه ما، ناخودآگاهانه «نئو فرویدی» به حساب می‌آییم،

من همواره افکار و احساسات مثبتی را که راجع به بیماران دارم، بر زبان می‌آورم. این تفکرات، گستره‌ای بزرگ از ویژگیهای آنها، از جمله مهارتهای اجتماعی، کنجکاویهای روشنفکرانه، ملایمتها، وفاداری به دوستان، فصاحت، جسارت مقابله با دیوهای درون، میل به ایجاد تغییر، تمایل به افشای خویشتن، عشق به فرزندان، احساس مسؤولیت در درهم شکستن دور باطل رفتاری ناهنجار و تصمیم به تحویل ندادن سیب‌زمینی داغ به نسل بعد را در بر می‌گیرد. هرگز نباید خست نشان داد.

به نظر می‌رسد نوع بشر، مخلوقی در جستجوی مفهوم باشد، ولی به دلیل بداقبالی، به درون جهانی فاقد مفهوم پرتاب شده است

فروید شصت و پنج سال پیش به درمانگران توصیه کرد که هر پنج سال، یک بار به روانکاو مراجعه کنند، زیرا باور داشت آنها پیوسته در معرض مخاطرات ناشی از سرکوب امیال قرار می‌گیرند که به همان اندازه قرار گرفتن فرد در برابر اشعه ایکس، خطرناک است. موافقت یا مخالفت با نظریه فروید در زمینه نگرانی برای سرریز شدن نیازهای غریزی سرکوب‌شده درمانگر، تأثیری در مخالفت با این باور او ندارد که خودکاوی درونی درمانگر، باید تا ابد ادامه یابد.

نگرش درمانگر به دنیا نیز به نوبه خود، انزوا می‌آورد. درمانگران همواره به روابط به گونه‌ای متفاوت می‌نگرند. آنها معمولاً در مقابل تشریفات اداری و اجتماعی، صبور نیستند و نمی‌توانند مواجهه سطحی و گذرا و گفتگوهای کوتاه محفلی را تحمل کنند. تعدادی از درمانگران در مسافرتها می‌کوشند با سایر افراد تماس برقرار نکنند و نگویند چه تخصصی دارند. یکی از دلایل این امر، هراس از واکنشهای تحریف‌شده مردم عادی است. نه تنها هراس بی‌دلیل افراد از درمانگران و کم‌بها دادن به آنها، بلکه این توقع که هر درمانگری می‌تواند اندیشه‌های سایرین را بخواند و راهکارهایی سریع برای مشکلات گوناگون ارائه دهد و بنابراین باید برای چنین افرادی ارزش زیادی قائل شد، درمانگران را خسته و آزرده می‌کند.

«چه احساس شگفت‌انگیزی بوده! مثل ورود دوباره به زندگی است، مگر نه؟ می‌دانم چرا نمی‌خواهی این ذهنیت را از دست بدهی. باید ببینیم چه رویدادی موجب تجربه کردن دوباره این حالت شده. بگو چند هفته پیش، قبل از این تجربه عشقی، زندگی را چگونه می‌گذراندی؟ آخرین بار، چه زمانی چنین عشقی را تجربه کردی؟ عاقبتش چه شد؟» بهتر است به جای محبوب، بر حال و هوای عاشقی تمرکز کنیم. در واقع تجربه و وضعیت هیجانی عشق است که انسان را مجذوب می‌کند، نه خود معشوق. همواره برای بیماران رنج‌دیده از عشق، صحت این سخن نیچه بر من ثابت شده است: «انسان بیشتر از آنچه عاشق محرکه اشتیاق باشد، عاشق اشتیاق خویش است.»

جدال عشق نیز همچون مبارزه مذهبی، هرگز به پیروزی نمی‌انجامد. شباهتهای زیادی میان احساس عشق و خلسه مذهبی می‌توان یافت. یکی عشق را حال و هوای حضور در نمازخانه سیستین واتیکان می‌بیند، و یکی دیگر حالتی آسمانی و ابدی. باید شکیبایی پیشه کنید و اجازه بدهید بیمار به کشف نامعقول بودن احساساتش و رهایی از شیفتگی نایل آید و آن را به زبان آورد. هرگاه با چنین وضعیتی مواجه می‌شوم، سخنان بیمار را با دقت به ذهن می‌سپارم و اگر بیمار به شرایط پیشین بازگردد، همین سخنان را به او یادآوری می‌کنم.

عبارت زیر، به شکلی ویژه به تجربه عشق اشاره می‌کند: «نوعی از خود بی‌خود شدن وسواس‌گونه و ذهنیتی افسون‌شده، که همه زندگی فرد را به تصرف درمی‌آورد.»