بریده‌هایی از کتاب قدم زدن روی ماه با اینشتین

دلیل آنکه خواب‌های ما در بیشتر موارد شبیه به بخش‌هایی از زندگی واقعی ما هستند، این است که آن‌ها در واقع نتیجه‌های جانبی تجربه‌هایی هستند که در حافظه‌ی بلندمدت ما به‌آهستگی ماندگار شده‌اند.

«مردم تصور می‌کنند کاهش حافظه‌، عملکردی در همه‌ی انسان‌هاست و در نتیجه، طبیعی است؛ اما این یک اشتباه منطقی است، زیرا کاهش حافظه، عملکردی عادی است اما طبیعی نیست. کاهش حافظه در انسان‌ها به این دلیل روی می‌دهد که ما آموزش «ضد المپیک» می‌بینیم. آنچه ما در مورد مغز انجام می‌دهیم، مانند این است که کسی را برای فرستادن به المپیک سوار قطار کنیم و سپس به او روزانه ۱۰ قوطی آبجو بدهیم تا بنوشد و ۵۰ سیگار بدهیم تا دود کند، با خودرو تا محل کارش برود و تنها شاید یک‌بار در ماه ورزش‌های بدنی انجام دهد و باقیمانده‌ی زمانش را هم پای تلویزیون بگذراند و سپس تعجب کنیم که چرا این فرد در المپیک نمی‌تواند خوب ظاهر شود! این همان کاری است که ما با حافظه‌مان می‌کنیم».

«فراموشی» و نه به‌خاطرسپردن، ماهیت آن چیزی است که از ما یک انسان می‌سازد. برای اینکه دنیا را بشناسیم، باید آن را پالایش کنیم. خورخس می‌نویسد: «اندیشیدن، فراموش‌کردن است».

«مغز مانند یک ماهیچه است و تحت‌آموزش قرار دادن آن، نوعی تمرین فیزیکی است که مانند هر تمرین فیزیکی دیگر، در طول زمان، باعث می‌شود که مغز دارای چُست‌وچالاکی و سرعت بیشتری در پردازش اطلاعات شود».

یافتن باهوش‌ترین انسان، کار آسانی نبود. من جمله‌های «بالاترین ضریب‌هوشی»، «قهرمان هوش» و «باهوش‌ترین انسان در دنیا» را نوشتم و فهمیدم شخصی در «نیویورک» زندگی می‌کند که دارای ضریب‌هوشی ۲۲۸ است و شطرنج‌بازی در «مجارستان» که زمانی توانست با چشمانی بسته، به‌طور همزمان، ۵۲ بازی شطرنج را انجام دهد. همین‌طور زنی «هندی» که می‌توانست ریشه‌ی بیست‌و‌سوم یک عدد ۲۰۰ رقمی را در ۵۰ ثانیه در ذهن محاسبه کند و شخص دیگری که می‌توانست یک مکعب چهار وجهی «روبیک» را به هرشکلی که پیش رویش می‌گذاشتند، حل کند. البته در این میان، تعدادی از کاندیداها از جنس «استفان هاوکینز» و شاخص‌تر از او نیز بودند. به‌این‌ترتیب، برایم آشکار شد که تعیین کیفیت ذهن‌ها کاری بسیار دشوارتر از زور بازوست.

هرچه مطالب را بیشتر به‌یاد بیاوریم، بهتر می‌توانیم دنیا را مورد واکاوی قرار دهیم و هرچه که دنیا را بهتر پردازش کنیم، بیشتر می‌توانیم نکته‌هایی را درباره‌ی آن به‌یاد بیاوریم.

این یادگیریِ طوطی‌وار و خسته‌کننده است که باعث ویرانی سیستم آموزشی دنیا شده است.

سیستم آموزشی کنونی مدرسه‌ها کاملاً اشتباه است. در سیستم‌ آموزشی کنونی، مقدار زیادی از اطلاعات را در ذهن دانش‌آموز می‌ریزند، اما به او آموزش نمی‌دهند که چگونه آن‌ها را در ذهن خود نگاه دارد. به‌همین‌دلیل، حفظ‌کردن مطلب‌ها مورد نکوهش قرار می‌گیرد؛ چراکه به‌نظر احمقانه می‌آید که با استفاده از آن، اطلاعات را تنها تا گذراندن امتحان در ذهن خود نگاه ‌دارند.

«آنچه باید بفهمی این است که حتی حافظه‌های متوسط اگر به‌درستی به‌کارگرفته شوند، به‌طور چشمگیری قدرتمندند»

محتواهای ذهنی، تجربه‌های ما را آشکار می‌سازند و مجموعه‌ی این تجربه‌ها دانش ما را تشکیل می‌دهند، بنابراین دارا بودن حافظه‌ای بهتر، نه‌تنها به‌معنای داشتن اطلاعات بیشتر در مورد دنیاست، بلکه باعث می‌شود ما خود را بهتر بشناسیم.

فرهنگ ما مدام در پی سرازیر کردن اطلاعات جدید به‌سوی ماست و بااین‌وجود، ذهن ما مقدار اندکی از آن‌ها را در خود نگه می‌دارد.

در رساله‌ی «فایدروس» افلاطون، سقراط شرح می‌دهد که چگونه خدای مصریان به‌نام «تئوس»، کاشف پدیده‌ی نوشتن، نزدِ پادشاه مصر به‌نام «تاموس» می‌رود و پیشنهاد می‌دهد که کشف جالب خود را به مردم مصر پیشکش کند. تئوس به پادشاه مصر می‌گوید: «این وسیله‌ای برای آموزش است و باعث تقویت حافظه‌ی آن‌ها خواهد شد. کشف من راهکاری هم برای حافظه و هم برای خِرد خواهد بود». اما تاموس چندان مشتاق برای دریافت این هدیه نبود. او به خدا گفت: «یادگیری این روش، باعث جای‌گیری فراموشی در روح آن‌ها خواهد شد. آن‌ها به استفاده از حافظه‌ی خود پایان خواهند داد و فراموش‌کار خواهند شد. در آن‌صورت، دیگر اتکای آن‌ها بر آن چیزی خواهد بود که نوشته می‌شود و دیگر برای به‌یادآوردن چیزی به درون خود رجوع نخواهند کرد و تنها به نشانه‌های بیرونی متکی خواهند بود. کشف تو راهکاری برای حافظه نیست، بلکه دستور عملی است برای یادآوری. آنچه که تو به مریدان خود عرضه می‌کنی، خِرد واقعی نیست، بلکه تنها نمایی از آن است. زیرا تو با ارائه‌کردن بسیاری از مطلب‌ها به آن‌ها بدون آنکه واقعاً آن‌ها را آموزش دیده باشند، باعث می‌شوی آن‌ها فکر کنند که به اندازه‌ی کافی می‌دانند؛ درحالی‌که از بخش عظیمی از آن آگاهی ندارند. ازآنجاکه این آد‌م‌ها نه با خِرد بلکه با شبحی از آن عجین شده‌اند، تبدیل به دردسری برای همنوعان خود خواهند شد».

درک این مطلب که از دوران‌طلایی حافظه تا عصرِ سُربی کنونی، انحطاطی بزرگ روی داده است، چندان مشکل نیست. در آن‌زمان، مردم برای دستیابی به حافظه‌ای قوی تلاش می‌کردند و به خود زحمت می‌دادند. آن‌ها به همین شکلی که ما امروز برای کسب مال‌ومنال تلاش می‌کنیم، برای کسب حافظه‌‌ی قوی می‌کوشیدند. اما امروزه، ورای دیوارهای سالن امتحان‌های دانشگاه آکسفورد، شمار اندکی از ما هستند که به حافظه‌ی خود اعتماد دارند. در واقع ما برای گریز از متکی‌بودن به حافظه، ‌ سعی می‌کنیم از راه‌های میان‌بُر استفاده کنیم. ما همواره از حافظه‌مان شکایت داریم و کوچک‌ترین وقفه در عملکرد آن‌‌ را به‌عنوان شکستی برای خود می‌انگاریم. چگونه حافظه که زمانی چنین مهم بود، اکنون چنین به حاشیه رفته است؟ چرا این تکنیک‌ها از میان رفتند؟ پرسش من این بود که چگونه فرهنگ ما به سنتِ به‌ذهن‌سپردن، پایان داد؟

رهبر این انقلاب در تربیت ذهن، یک مرد ۶۷ ساله‌ی جذاب بریتانیایی به‌نام «تونی بوزان» است. او راهبری با روش آموزشی ویژه‌ی خود است. گفته شده که وی بالاترین میزان خلاقیت در جهان را داراست

میلر کشف کرده بود که در توانایی ما برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات و تصمیم‌گیری، مانعی وجود دارد: اینکه ما در آنِ واحد تنها درباره‌ی تقریباً هفت‌چیز می‌توانیم فکر کنیم

اد برایم نقل‌قولی از یک هنرپیشه‌ی رزمی‌کار به‌نام «بروس لی» فرستاد، با این امید که باعث انگیزه‌ی بیشتر در من شود: «محدودیتی وجود ندارد، ثبات وجود دارد، اما نباید در آن توقف کرد، باید به ورای آن گام نهاد. اگر چیزی باشد که شما را از بین ببرد، همان ثبات است».

شرط لازم برای به‌خاطرسپردن چیزی یا مطلبی، توجه به آن است. دلیل فراموش کردن نام افراد در بیشتر موارد این است که به‌جای توجه به آن‌ها، ما بیشتر به این فکر می‌کنیم که می‌خواهیم به آن‌ها چه بگوییم.

همه‌ی محدودیت‌هایی که ما برای خود قائل می‌شویم، همان‌اندازه که سرچشمه‌ی روانی دارند، دارای سرچشمه‌ی درونی هم هستند. هنگامی‌که رکوردی به نظر شکستنی می‌آید، چندان ‌زمانی طول نمی‌کشد تا کسی پیدا شود و آن را بشکند.

در واقع بهترین وسیله‌ی پیشگویی درباره‌ی مهارت یک‌شخص در شطرنج، میزان بازی‌هایی نیست که او در مقابل حریفان انجام می‌دهد، بلکه میزان ساعت‌هایی است که او به‌تنهایی می‌نشیند و روی بازی‌های قدیمی کار و آن‌ها را برای خود تحلیل می‌کند.

اینکه در مرحله‌ی خودکار درجا نزنیم و خود را از وضعیت ثابت قابل‌قبول بیرون بکشیم، این است که روی شکست‌هایمان کار کنیم. یک‌روش این است که خود را به‌جای کسی بگذارید که خبره‌‌ی کاری است که شما قصد پیشرفت در آن را دارید و سعی کنید بفهمید او چگونه مشکل‌هایش را حل می‌کند.