بریده‌هایی از کتاب می توان شاد بود حتی در سختی ها

تلاش نکنید در شرایط روحی بد مشکلات خود را حل کنید تا به حال چند بار به خود گفته‌اید: «از من بعید بود، یعنی من این حرف‌ها را زدم؟! خداوندا انگار عقلم را کاملاً از دست داده بودم.» خبرهای خوب و بدی در مورد این مسئله که وجه مشترک همه است وجود دارد. خبر بد این است که خودِ شما آن حرف‌ها را زده‌اید، در ضمن در آینده نیز درست مانند گذشته هر وقت کنترل خود را از دست بدهید، همین‌طور صحبت خواهید کرد. خبر خوب این است که شما در شرایط روحی بد قرار داشتید و صحبت‌های شما ناشی از این شرایط بوده است. اگر در شرایط روحی خوبی بودید، شرایط کاملاً متفاوت به نظر می‌رسید و به شکل متفاوتی رفتار می‌کردید.

بسیار اتفاق افتاده است شرایطی که امروز در آن قرار دارید، فردا یا شاید حتی ده‌ دقیقه دیگر بسیار متفاوت به نظرتان برسد. اگر بتوانید دست از نگرانی بردارید و تا خارج شدن از شرایط روحی بد منتظر بمانید، بسیار زود حس خوبی پیدا خواهید کرد. وقتی احساسات برای شما مهم‌تر از افکار باشند، حس بهتری را نیز تجربه خواهید کرد.

منظور من این نیست که فقط شرایط روحی خوب واقعیت دارند یا شرایط روحی بد کذب هستند. شرایط روحی خوب و بد در چهارچوب خود واقعی و موجه به نظر می‌رسند. وقتی در شرایط روحی بد هستید، برداشت شما از مسائل، منطقی به نظر خواهد رسید. در واقع شما نمی‌توانید آن‌ها را به شکل دیگری ببینید. همین‌طور راه‌حل این نیست که مسائل را به شکل دیگری ببینید بلکه باید شرایط روحی‌ مناسب یا نامناسبی را که در آن قرار دارید درک کنید و متوجه شوید وقتی در شرایط روحی بد هستید، افکار منفی ایجاد خواهید کرد.

علاوه بر این‌که باید دیگران را در شرایط روحی بد درک کنیم، در شرایط روحی نامساعد خود نیز باید از گوش فرا دادن به افکارمان اجتناب کنیم؛ چون با وجود اضطراری که در شرایط روحی بد حس می‌کنیم، هرگز مسائل را درست نمی‌بینیم. اگر مسئله‌ای همین حالا مهم به نظر برسد وقتی حس بهتر و آمادگی بیشتری برای رسیدگی به آن داشته باشیم، آن مسئله هنوز سر جای خود باقی است. سریع‌ترین راه برای رسیدن به حس خوب این است که احساسات خود را در شرایط روحی بد نادیده بگیریم. این را نیز بدانیم که کیفیت و کمّیت افکارمان، ما را غمگین نگه می‌دارد. وقتی یاد بگیریم به افکار منفی بی‌توجهی کنیم، حس مثبت به سرعت باز خواهد گشت.

وقتی آن فرد از شرایط روحی بد خارج شود، موضعش تغییر می‌کند و مراوده با او ساده‌تر خواهد شد. وقتی این اصل را در عمل تجربه کنید، از این‌که شرایط مشکل‌آفرین سریع، ساده و به خودی خود برطرف می‌شوند، شاد و شگفت‌زده خواهید شد. راه‌حل این است که بپذیریم صحبت‌ها و رفتار ما، همچنین طرف مقابل به شرایط روحی بستگی دارند. وقتی این اصل را درک کنیم، به دنبال افرادی نمی‌گردیم تا جایگزین اطرافیان خود کنیم بلکه متوجه می‌شویم همه سهمی مساوی از شرایط روحی بد دارند. در دنیا هیچ فردی نیست که حالات روحی خوب و بد را تجربه نکرده باشد؛ بنابراین یاد بگیرید قدر اطرافیان خود را بدانید و آن‌ها را درک کنید.

وقتی یاد بگیریم به شرایط روحی طرف مقابل توجه کنیم و احترام بگذاریم و مهم‌تر از همه او را در شرایط روحی بد به حال خود رها کنیم، دیدگاه و رفتار او را در این شرایط ـ که مدت‌های مدید برای ما مشکل‌ساز بوده است ـ به‌راحتی می‌پذیریم. بیشتر مواقع صرف تنها گذاشتن دیگران در شرایط روحی بد به آن‌ها کمک زیادی می‌کند تا از آن شرایط خارج شوند و دوباره منطق و حس مثبت خود را به‌دست آورند. تنها چیزی که آن‌ها نیاز ندارند و نمی‌خواهند این است که کسی از آن‌ها سؤال بپرسد یا با آن‌ها بحث کند. این کار خلق‌و‌خوی بد آن‌ها را تشدید خواهد کرد و به آن دامن خواهد زد. بیشتر افراد فضایی را که در شرایط روحی بد نیاز دارند به یکدیگر نمی‌دهند بلکه به‌گونه‌ای واکنش نشان می‌دهند که گویا چیزی که طرف مقابل می‌گوید وحی مُنزَل است؛ اما این‌طور نیست.

شرایط روحی بد را جدی نگیرید اگر اصل شرایط روحی را درک نکنیم، چیزهایی را که همسر ما یا هر فرد دیگری می‌گوید به دل می‌گیریم. وقتی با این اصل آشنا باشیم، متوجه می‌شویم این مسئله، ریشه اصلی مشکلات است. وانگهی هرچه وقت بیشتری را با کسی بگذرانیم، احتمال این‌که او را در شرایط روحی بد درک کنیم بیشتر است. این را هم در نظر داشته باشید که در شرایط روحی بد همه چیزهایی به ما می‌گویند که آرزو می‌کنیم ای‌کاش نمی‌گفتند. از طرفی دلیل بیشتر مشکلات جدی در روابط افراد چیزی نیست جز این‌که دو طرف ماجرا عادت دارند شرایط روحی بد یکدیگر را بیش‌ازحد جدی بگیرند.

وقتی اصل شرایط روحی را درک کنیم متوجه می‌شویم این شرایط در هر لحظه مسئول دیدگاه ما نسبت‌به زندگی است. در شرایط روحی بسیار خوب مسائل یکسان را به شکل متفاوتی می‌بینیم. این امر به معنی شانه خالی کردن از مسئولیت نیست بلکه مسئله‌ای اجتناب ناپذیر است که در مورد همه شرایطی که در آن‌ها بوده‌ایم یا خواهیم بود، صدق می‌کند.

در شرایط روحی مختلف، اوضاع متفاوت به نظر می‌رسد. اگر این اصل را درک کنیم، همدردی با خود و دیگران به‌شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. در این صورت متوجه می‌شویم که گاهی اوقات اطرافیان ما جنبه مثبت و فرصت‌های موجود در شرایطی معین را می‌بینند و گاهی اوقات همه چیز را مشکلی بالقوه یا واقعی تلقی می‌کنند. اگر یاد بگیرید شرایط روحی دیگران را درک کنید وقتی آن‌ها جنبه منفی زندگی را می‌بینند، در موردشان قضاوت نمی‌کنید. در شرایط روحی نامساعد، همه ما جنبه‌های منفی را می‌بینیم. آشنایی با اصل شرایط روحی به شما کمک می‌کند به خود یادآوری کنید در شرایط روحی بد همه همین‌گونه فکر می‌کنند. بدون این درک، دیگران را بدبین، منفی‌باف یا کوته فکر فرض می‌کنید و فراموش می‌کنید که یک ساعت پیش همان فرد دقیقاً همان شرایط را به شکل کاملاً متفاوتی می‌دیده است.

البته گاهی اوقات شما هم صرف‌نظر از شرایط روحی خاصی که دارید، به نتایج مشابهی خواهید رسید؛ اما احساس شما در مورد موضوعی خاص همیشه به شرایط روحی شما بستگی دارد. ممکن است استیسی حتی در شرایط روحی بسیار خوب نیز حس کند گرفتن پرستار سر‌خانه ایده خوبی برای او نیست؛ اما به‌هرحال تحت تأثیر افکارش قرار نخواهد گرفت. آگاهی از اصل شرایط روحی به‌ویژه وقتی در شرایط روحی نامناسبی هستیم، برای همه ما مفید است. اگر استیسی متوجه بود که در شرایط روحی بدی قرار دارد، نسبت‌به افکارش در مورد تصمیم پدر و مادرش آن واکنش را از خود انتظار داشت. در این صورت می‌دانست که واکنش او از شرایط روحی بد نشأت گرفته و بهتر است وقتی در حالت روحی بهتری قرار می‌گیرد، در مورد احساساتش تجدید‌نظر کند.

داستان استیسی و پرستار سرخانه را به یاد می‌آورید؟ آشنایی با اصل شرایط روحی چه تأثیری می‌تواند بر این موضوع داشته باشد؟ اگر دقت کنید متوجه خواهید شد که همه موارد مشابهِ این نمونه به شرایط روحی ارتباط دارند. وقتی استیسی در شرایط روحی بدی قرار می‌گیرد، مانند هر فرد دیگری در مورد زندگی افکار منفی پدید می‌آورد. در این مثال او در مورد پدر و مادرش افکار منفی ایجاد می‌کرد؛ چون آن‌ها در دوران کودکی او برایش پرستار سر‌خانه گرفته بودند. اگر روز قبل که استیسی در شرایط روحی خوبی بود و حس مثبتی داشت از او پرسیده بودید که آیا به این مسئله قدیمی اهمیت می‌دهد یا خیر احتمالاً او می‌خندید. حتی شاید می‌گفت: می‌دانی، فکر بسیار خوبی است. شاید خودمم هم برای فرزندم چنین کاری انجام دهم!

شرایط روحی تغییر می‌کند؛ اما زندگی نه روحیه خوب، حس مثبت، عملکرد روان‌شناختی سالم و حس خاصی که در چنین شرایطی وجود دارد؛ در این‌گونه مواقع، نیازی به سازگاری ذهنی نیست؛ زیرا حس خوبی دارید؛ اما وقتی حال شما خوب نیست چطور؟ آشنایی با اصل شرایط روحی به شما اجازه می‌دهد وقتی حس خوب را از دست می‌دهید به‌سرعت مجدداً آن را تجربه کنید. وقتی متوجه شوید که شرایط روحی شما ناگهان تغییر کرده و نه زندگی‌تان، تعادل روحی بیشتری خواهید داشت. درک این موضوع به شما می‌آموزد، حس خوبی ندارید؛ بنابراین باید افکارتان را کمتر جدی بگیرید، کمتر فکر کنید و توجه خود را به چیز دیگری معطوف کنید. در این صورت در هر شرایط روحی متین و صبور خواهید بود و به حالت روان‌شناختی سالم باز خواهید گشت.

این امر در مورد برخورد با افرادی غیر از فرزندانمان و در همه شرایط نیز صدق می‌کند. وقتی تأثیر شرایط روحی بر تعادل روحی را درک کنیم، دیگر نیازی نیست نسبت‌به این شرایط واکنش نشان دهیم یا قربانی آن شویم. در نهایت اگر آن‌ها را به حال خود رها کنیم، همه چیز متفاوت به نظر خواهد رسید.

به همین دلیل بیشتر افراد در شرایط روحی نامناسب، جدی‌ترین بحث‌ها را با یکدیگر دارند. همچنین این مسئله یکی از مشکلات اصلی در روابط بین افراد است. با این‌ همه، صرف این‌که بتوانیم شرایط روحی بدِ خود و دیگران را بپذیریم، می‌تواند مسیر رابطه را تغییر دهد. از سویی رفتار فرزندمان که در شرایط روحی خوب برای ما جالب است، وقتی در شرایط روحی بد قرار گرفته‌ایم، آزار‌دهنده به نظر می‌رسد؛ اما وقتی با متغیر بودن شرایط روحی آشنا شویم، در شرایط روحی بد نیز با فرزندان خود رفتاری عاقلانه در پیش می‌گیریم و آن‌ها را سر‌در‌گم نمی‌کنیم؛ چون در این صورت وقتی روحیه‌ ما به حالت طبیعی بازگشت، باید وقت و انرژی خود را صرف عذر‌خواهی بابت کارها و حرف‌های نامناسبی کنیم که به عزیزان خود گفتیم.

وقتی این اصل را درک کنیم، می‌توانیم در شرایط روحی خوب قدردان و در شرایط روحی بد، موقر و متین باقی بمانیم. این امر با کاری که بیشتر ما در شرایط روحی نامساعد انجام می‌دهیم تضاد زیادی دارد. ما تلاش می‌کنیم راهی برای خارج شدن از این حالت پیدا کنیم و یا به زور از آن خارج شویم؛ اما همان‌طور که نمی‌توانید به زور از انجام کاری که علاقه‌ای به آن ندارید لذت ببرید، نمی‌توانید به اجبار نیز از شرایط روحی بد رهایی یابید. در واقع هرچه انرژی (یا فکر) بیشتری برای این کار صرف کنید، بیشتر گرفتار می‌شوید. دلیل آن نیز این است که در شرایط روحی نامناسب، زندگی بسیار جدی به نظر می‌رسد و حس اضطرار و درماندگی عمیقی تمام وجود شما را فرا می‌گیرد.

شرایط روحی متفاوت بخشی از وجود انسان‌ است شرایط روحی بخشی از وجود انسان است و شما نمی‌توانید از آن‌ اجتناب کنید. شما نمی‌توانید با مطالعه این کتاب مانع تغییر خلق‌و‌خوی خود شوید؛ این اتفاق هرگز رخ نخواهد داد. چیزی که رخ می‌دهد این است که شما می‌توانید متوجه شوید که شرایط روحی بخشی از وجود ما انسان‌هاست. بنابراین به‌جای این‌که وقتی روحیه نامناسبی دارید خود را متقاعد کنید که زندگی را به شکلی واقع‌بینانه می‌بینید، می‌توانید یاد بگیرید وقتی در این حالت هستید در قضاوت خود تردید کنید. شما در شرایط روحی مختلف همیشه زندگی و اتفاقات آن را به شکل متفاوتی خواهید دید. وقتی روحیه خوبی ندارید به یاد بیاورید که این شرایط غیر‌قابل‌اجتناب است؛ اما اگر آن را به حال خود رها کنید و بیش از حد به آن توجه نکنید، با گذر زمان همه چیز می‌گذرد و حل می‌شود.

البته ممکن است این تغییر سریع و همه‌جانبه، نامعقول و یا حتی خنده‌دار به نظر برسد؛ اما همه ما همین‌گونه هستیم. ما در شرایط روحی نامساعد توانایی گوش کردن به حرف‌های دیگران را از دست می‌دهیم، بی‌منطق می‌شویم و زندگی جدی، دشوار و اضطراری به نظر می‌رسد.

اما دقیقاً روز بعد با لحن گله‌آمیز نزد من آمد و گفت: «حس می‌کند همسرش در مقابل کارهایی که او برایش انجام می‌دهد ناسپاس است! او ادامه داد: او هیچ‌وقت قدر کارهایی را که من انجام می‌دهم نمی‌داند. او قدرناشناس‌ترین آدمی است که تا به حال دیده‌ام.» من پرسیدم: «پس اظهار‌نظر دیروز چه می‌شود؟ مگر شما نمی‌گفتید همه چیز بین شما بسیار خوب و عالی پیش می‌رود؟» او پاسخ داد: «بله من گفتم؛ اما کاملاً اشتباه می‌کردم. من در واقع خودم را فریب می‌دادم. من در تمام دوران زندگی مشترک این کار را انجام می‌دادم. بنابراین فکر می‌کنم باید از یکدیگر جدا شویم!»

شرایط روحی ما همواره تغییر می‌کند مردم متوجه نیستند که شرایط روحی آن‌ها همواره تغییر می‌کند. آن‌ها گمان می‌کنند زندگی طی روز یا ساعت گذشته ناگهان بد شده است. مراجعی را در نظر بگیرید که چون تصور می‌کرد مشکلاتی جدی‌ با همسرش دارد، نزد من آمد. او دو روز متوالی به دفتر من آمد. روز اول از این‌که آخر هفته به او و همسرش بسیار خوش گذشته است، غرق در شادی بود و حتی فخرفروشی نیز می‌کرد. او می‌گفت: با همسرش کلی خندیده، بازی کرده، صحبت کرده و در فضایی عاشقانه قدم زده است. بی‌تردید این فرد در آن ساعت در شرایط روحی خوبی قرار داشت؛

اما وقتی روحیه‌ شما خوب نیست، زندگی به شکل غیر‌قابل‌تحملی جدی و سخت به نظر می‌رسد، حتی تصور می‌کنید دیگران قصد دارند شما را آزار دهند و تنها هدف زندگی شکست دادن شماست. به همین دلیل همه چیز را به دل می‌گیرید و اغلب مواقع منظور اطرافیان را اشتباه متوجه می‌شوید. این ویژگی‌ها عمومی هستند و در مورد همه صدق می‌کنند. هیچ‌کس نمی‌تواند با روحیه بد شاد، شوخ‌طبع یا خونسرد باشد و هیچ‌کس نمی‌تواند با روحیه خوب آزرده، تدافعی، عصبانی و لجوج عمل کند.