بریده‌هایی از کتاب می توان شاد بود حتی در سختی ها

آن‌ها در مورد شما، همسرتان، همکاران‌ و فرزندانتان، همچنین من، همسرم، دخترانم و مراجعانم صدق می‌کنند. این اصول در مورد همه صدق می‌کنند. اصل فکر کردن را در نظر بگیرید. همه ما مدام فکر می‌کنیم و تا آخر عمر نیز این کار را انجام خواهیم داد؛ این مسئله، بُعد غیرارادیِ زندگی است که چه ما بخواهیم چه نخواهیم ادامه خواهد داشت. افکار تحت هر شرایطی در ذهن ما و دیگران جریان دارند؛ بنابراین باید بیاموزیم چگونه از این توانایی به نفع خود استفاده کنیم؟

با هر فردی که در ارتباط هستید، نهایت تلاش خود را در زندگی انجام می‌دهد. هیچ‌کس ـ البته به استثنای افراد پریشان‌حال ـ صبح با هدف خراب کردن زندگی شما از خواب بیدار نمی‌شود. مردم واقعاً نهایت تلاش خود را می‌کنند که زندگی خود و دیگران به خوبی پیش برود. بیشتر افراد، به ویژه افراد نزدیک به ما از این فرصت که به ما کمک کنند زندگی‌مان آسان‌تر شود، استقبال می‌کنند. همه به لحاظ روان‌شناختی به یک شکل عمل می‌کنند. همه ما فکر می‌کنیم. همه ما شرایط روحی مختلف داریم و از آنجا که همه ما افکار و شرایط روحی منحصربه‌فردی داریم، در واقعیت‌های متفاوتی زندگی می‌کنیم. وانگهی همه ما احساسات داریم. این پنج عنصر روان‌شناختی در مورد همه افراد در همه جای دنیا صدق می‌کنند

۶: روابط دوست من کسی است که او را می‌بینم، کسی که مرا به همین شکل که هستم می‌پذیرد. هنری دیوید تورئو برقراری ارتباط برای افراد زیادی دشوار است؛ اما وقتی با ماهیت روابط آشنا شویم و پی ببریم که ربط پنج اصل مذکور در این کتاب به ماهیت روابط چیست، برقراری رابطه با دیگران دشوار نخواهد بود و مزایای فراوانی به همراه خواهد داشت. هر رابطه‌ای از ما آغاز می‌شود. وقتی بتوانیم از حس مثبت بهره ببریم، در را به روی احترام متقابل، رابطه صادقانه و حس واقعی عشق باز می‌کنیم. وقتی زندگی ما سرشار از رضایت باشد، این حس را به دیگران هم منتقل می‌کنیم. وقتی حال ما خوب باشد، نیازی نیست بیش از حد ایراد یا موضع تدافعی به خود بگیریم؛ چون دیگر حس نمی‌کنیم دیگران ما را تهدید می‌کنند.

بخش دوم: به کار بستن اصول

این حس شادی زمانی ایجاد می‌شود که به کمک ذهنی آرام و نه از طریق نظام فکری‌ و معیارهای شخصی خود فکر کنیم. عملکرد سالم نه تنها حسی خوب است بلکه ایده‌های جدیدی در مورد زندگی و حل مشکلات در اختیار ما قرار می‌دهد. در قسمت بعد خواهیم دید که درک این پنج اصل می‌تواند در حیطه‌هایی از زندگی که اغلب دشوار پنداشته می‌شوند مفید باشد. شما می‌توانید با درک عملکرد روان‌شناختی سالم با متانت بیشتر و حس شادی و قدردانی بسیار عمیق در زندگی پیش بروید.

در این صورت چون با ماهیت چیزی که در سرمان می‌گذرد، آشنا هستیم این اصول می‌توانند ما را به سمت صبوری نسبت‌به خود و دیگران هدایت کنند. آن‌ها به ما یادآوری می‌کنند که همه ما به یک شکل عمل می‌کنیم و به‌همین دلیل می‌توانیم اشتباهات خود و دیگران را ببخشیم. این اصول مانند نقشه راهی عمل می‌کنند که ما را به سمت حسی مثبت هدایت می‌نمایند: حس عشق. این اصول به ما یادآوری می‌کنند که می‌توانیم نسبت‌به فکر کردن به چیزهایی که آزارمان می‌دهند بی‌توجه باشیم و تمام حواس خود را به حس رضایت معطوف کنیم. این حس زیبا حاصل فکر کردن به جزئیات مشکل برای رسیدن به نتیجه‌ای رضایت‌بخش نیست بلکه مستقیماً از چیزی که آن را عملکرد روان‌شناختی سالم می‌نامیم تغذیه می‌شود.

مروری مختصر افکار، شرایط روحی، واقعیت‌های متفاوت، احساسات و لحظه حال. مهم‌ترین چیزی که در مورد این پنج اصل باید به یاد داشته باشیم خود این اصول نیستند بلکه مسیری است که به ما نشان می‌دهند. آن‌ها ما را از فکر کردن بیش از حد در مورد مشکلات و دیگران دور می‌کنند و به سمت جایی آرام در درون و حسی زیبا هدایت می‌کنند. آن‌ها ما را به فکر نکردن تشویق نمی‌کنند بلکه این نکته را به ما خاطرنشان می‌کنند که به یاد داشته باشیم فکر کردن نوعی توانایی است که از درون ما نشأت می‌گیرد. به کمک این درک می‌توانیم رابطه سالمی با افکار خود داشته باشیم؛ رابطه‌ای که به ما اجازه می‌دهد بدون این‌که توسط افکارمان اذیت، نگران، مغلوب یا وحشت‌زده شویم فکر کنیم.

بعد متوجه خواهید شد که وقتی توجه شما به لحظه معطوف باشد، شاد و خشنود هستید. این دیدگاه مثبت به شما اعتماد می‌دهد، پس تمرین خود را ادامه دهید.

تورئو می‌گوید: «مهم‌ترین نکته این است که ما به اندازه‌ای زمان نداریم که در حال زندگی نکنیم. در میان انسان‌ها کسی رستگار است که هیچ لحظه‌ای از زندگی فانی را به خاطر یادآوری گذشته از دست نمی‌دهد.» من کاملاً با او موافقم. فکر می‌کنم یادگیری این اصل بسیار ساده است و فقط کمی تمرین نیاز دارد. از همین امروز شروع کنید و ببینید افکار شما بر چه چیزی معطوف هستند. آیا توجه شما به کاری که همین حالا انجام می‌دهید معطوف است یا به سمت گذشته یا آینده متمایل شده است؟ احتمالاً در روز ده‌ها یا حتی صدها بار حواس شما پرت می‌شود؛ اما نگران نباشید. این تعداد به زودی به نحو چشمگیری کاهش خواهد یافت

فرمولی مرتبط برای موفقیت: وقتی به‌جای توجه به لحظاتی که به پایان رسیده‌اند یا هنوز پیش نیامده‌اند توجه خود را به حال معطوف کنید بازدهی، خلاقیت و توانایی خود برای رسیدن به اهداف را به حداکثر می‌رسانید. افکاری که بیش از حد به گذشته یا آینده معطوف هستند، دید شما را تار و توجه‌تان را از کاری که انجام می‌دهید منحرف می‌کنند. بنابراین هر‌چه بیشتر به زمان حال توجه کنید مسیر درست ماندن، تمرکز داشتن و رسیدن به اهداف ساده‌تر می‌شود. به‌طور خلاصه، ذهن معطوفِ در زمان حال، می‌تواند تصمیمات عاقلانه و مناسب بگیرد.

از نظر افراد شاد فرمول شادی بسیار ساده است. شادی صرف‌نظر از اتفاقاتی که امروز صبح، هفته پیش یا سال گذشته رخ داده‌اند یا اتفاقاتی که ممکن است امروز عصر، فردا یا سه سال بعد رخ دهند، در زمان حال قرار دارد. افراد شاد متوجه هستند که زندگی چیزی جز مجموعه‌ای از لحظات حال نیست که باید یکی پس از دیگری تجربه شوند. آن‌ها گذشته را درک می‌کنند و به خاطر این‌که گذشته به آن‌ها آموخته بیشتر در لحظه حال زندگی کنند، قدر آن را بهتر می‌دانند و آینده را لحظاتِ حالِ بیشتر که باید تجربه شوند تلقی می‌کنند. آن‌ها درک می‌کنند که باید همین حالا و در همین لحظه زندگی کرد.

اکثر ما طعمه یک تمایل پنهان می‌شویم: در شرایط روحی بد و نامناسب تلاش می‌کنیم مشکلات خود را برطرف کنیم. تلاش برای پیدا کردن راه‌حل شما را از لحظه حال دور می‌کند و به فکر فرو می‌برد. بعد به خود می‌گویید: «اکنون چه کنم؟!» در این صورت یا ذهن شما مشغول گذشته می‌شود یا تلاش می‌کنید آینده را پیش‌بینی کنید؛ قطعاً هر‌چه بیشتر درگیر افکار خود شوید، از لحظه حال دورتر خواهید شد. یکی از راه‌های قطعی برای رسیدن به شادی این است که یاد بگیرید وقتی افسرده یا دچار تنش هستید آرام باشید و مطمئن باشید اگر کاری انجام ندهید شرایط روحی بد و احساسات همراه با آن از بین خواهند رفت. واکنش شما به حس اضطرار، نگرانی را در جای خود نگه می‌دارد؛ بنابراین بهترین راه‌حل این است که وقتی در شرایط روحی بد هستید افکار خود را نادیده بگیرید و آن‌ها را از سر بیرون کنید.

همان‌طور که پیشنهاد کردم بهترین راه برای رویارویی با شرایط روحی بد این است که تا زمانی که حال شما خوب شود به افکار خود اعتماد نکنید و آن‌ها را نادیده بگیرید. در واقع آن‌ها را متوقف کنید. این امر به معنای انکار مشکلات نیست. اگر در شرایط روحی بد مشکلی دارید که باید با آن رو‌به‌رو شوید قطعاً وقتی حال شما بهتر شود این مشکل سر جای خود باقی است. در نتیجه آمادگی بیشتری برای رسیدگی به آن خواهید داشت. وقتی به منطق خود دسترسی داشته باشید، زندگی ساده‌تر به نظر می‌رسد. در شرایط روحی بد زندگی شما ـ و هر فرد دیگر ـ همواره جدی، اضطراری و پر از مشکلات به نظر خواهد رسید. باید انتظار چنین چیزی را داشته باشید و طی این شرایط روحی برای انجام تغییرات جزئی ذهنی مانند نادیده گرفتن افکار، از سر بیرون کردن و جدی نگرفتن آن‌ها آماده باشید.

حالا بی‌تردید به ارتباط پنج اصل با یکدیگر پی برده‌اید. آن‌ها در کنار هم مانند تابلوفرش زیبایی هستند که عملکرد ذهنی شاد و با طراوت خود را نشان می‌دهند. برای مثال، آشنایی با شرایط روحی نقش بسیار مهمی در یادگیری زندگی در لحظه بازی می‌کند. یکی از دلایل کلیدی که ماندن در لحظه حال برای مردم را دشوار می‌کند، این است که آن‌ها با قدرت شرایط روحی خود آشنا نیستند یا نمی‌دانند وقتی در شرایط روحی نامساعد قرار دارند، چه واکنشی نشان دهند. همان‌طور که پیش از این اشاره کردم اگر زمانی که در شرایط روحی بد هستید به افکار خود اعتماد کنید، به اندازه‌ای وحشت‌زده یا آزرده خواهید شد که نمی‌توانید در لحظه حال بمانید. شرایط روحی بد همیشه افکار منفی و غیرقابل اعتماد ایجاد می‌کنند. همچنین در شرایط روحی بد نیازی فوری به فرار از احساسات خود حس خواهید کرد.

یادگیری در لحظه زندگی کردن به نوعی مانند نشستن پشت فرمان اتومبیل برای نخستین‌بار است. ناگهان متوجه می‌شوید خود تعیین می‌کنید اتومبیل شما را کجا ببرد. وقتی در زندگی در لحظه مهارت بیشتری کسب کنید، می‌توانید لحظه به لحظه تصمیم بگیرید زندگی را به چه شکل باید تجربه کنید. به احساسات خود توجه کنید. آن‌ها برای کمک کردن به شما وجود دارند؛ آن‌ها دوست شما هستند. وقتی حس می‌کنید ناراحت هستید، دقت کنید و افکار را به‌آرامی تحت نظر داشته باشید. ببینید آن‌ها کجا هستند؟ اگر افکار شما بر اینجا و اکنون متمرکز نیستند، به‌جای این‌که نسبت‌به خود سختگیری کنید یا بیش از حد به جزئیات افکارتان بپردازید ـ فلج تجزیه و تحلیل! ـ کافی است توجه خود را به لحظه حال بازگردانید. و به افکار خود اجازه ندهید شما را از شادی دور کنند.

این تمرین ساده می‌تواند به شما یادآوری کند افکار شما بسیار قدرتمند هستند. آن‌ها می‌توانند تقریباً در یک لحظه شما را از حالتی آرام در لحظه حال به حالتی ناآرام ببرند بدون این‌که تغییری واقعی رخ داده باشد. راه‌حل این مانع ذهنی این است که آگاه باشید ذهن شما به سمت آینده و گرفتاری‌ها، ضرب‌الاجل‌ها و مشکلات یا به سمت گذشته، صدمات و سرخوردگی‌ها مایل می‌شود. نیازی نیست وانمود کنید این مشکلات وجود نداشته‌اند یا ندارند، فقط کافی است وقتی افکار خود درگیر این فعالیت ذهنی می‌شوند از این مسئله آگاه شوید. در این صورت وقتی افکار شما بیش از حد درگیر مشکلات می‌شوند، می‌توانید به خود یادآوری کنید و آن‌ها را به زمان حال بازگردانید. پس از مدتی به‌تدریج حس خواهید کرد بخش بزرگی از زندگی ـ که خارج از این لحظه قرار دارد ـ صرفاً تخیل و افکار شماست.

چند لحظه دست از مطالعه بردارید و فقط به این نکته دقت کنید که کجا و در حال انجام چه کاری هستید. در حال مطالعه کتابی به انتخاب خود هستید یا نشسته‌اید یا دراز کشیده‌اید. به احتمال زیاد راحت هستید. حالا زندگی خود در لحظه حاضر را تجسم کنید بدون این‌که برای چند لحظه به مشکلات یا کمبودها فکر کنید. باز هم همینجا در حال مطالعه هستید. حالا ببینید وقتی کمی به کارهایی که باید امروز یا فردا انجام دهید فکر می‌کنید چه اتفاقی رخ می‌دهد. ببینید وقتی در مورد چند مشکل و گرفتاری فکر می‌کنید چه اتفاقی رخ می‌دهد. چند مسئله جدی را به خاطر بیاورید. حالا آرامش ذهنی‌ شما توسط افکار خود شما از بین رفته است. بنابراین می‌بینید که هر‌چه بیشتر به دغدغه‌های آینده یا گذشته فکر کنید، ناراحت‌تر و سرخورده‌تر خواهید شد.

در اصل چهارم یاد گرفتیم احساسات با دقت کامل به ما می‌گویند که چه زمانی افکار دچار نقص عملکردی شده‌اند و بر ما تأثیر منفی می‌گذارند. به‌همین نحو، احساسات در تشخیص این‌که ذهن از لحظه حاضر منحرف شده است، بسیار مفید هستند. برای مثال، وقتی آزرده، خشمگین یا سرخورده هستیم، به احتمال زیاد افکار ما بنا به دلیلی از زمان حال خارج شده‌اند. دفعه بعد که دچار تنش یا سرخوردگی شدید ببینید به چه چیزی فکر می‌کنید. قطعاً یا به کارهایی که باید در آینده انجام دهید فکر می‌کنید یا به کارهایی که طی روز انجام داده‌اید یا به اتفاق ناخوشایندی که رخ داده یا ممکن است روز بعد رخ دهد. وقتی ناراحت هستید افکار شما به‌ندرت به لحظه حال معطوف خواهند بود. لحظه حال اغلب مواقع توأم با آرامش است. برای درک این مفهوم، تمرین ساده زیر را امتحان کنید:

درک افکار به این شکل به ما امکان می‌دهد ذهن خود را کمتر درگیر اندیشه‌های آشفته و بی‌اساس کنیم و بیشترِ زندگی خود را در زمان حال بگذرانیم. وقتی ذهن ما به سمت نگرانی‌ها و دغدغه‌ها یا پشیمانی‌ها و ناراحتی‌های گذشته متمایل می‌شود، می‌توانیم آن را با جدیت کنترل کنیم و ضمن ایجاد تغییرات ذهنیِ جزئی، به خود یادآوری کنیم که باید توجه خود را به لحظه حال بازگردانیم. برای مثال می‌توانیم به خود بگوییم: «اَه، دوباره شروع کردم.» یا هر چیز دیگری که افکار ما را متعادل نگه دارد و به ما یادآوری کند توجه خود را به‌تدریج به لحظه حال بازگردانیم تا بتوانیم دوباره حس رضایت را تجربه کنیم.

افکار تنها زمانی تأثیر مخرب دارند که ما فراموش کنیم فکر کردن صرفاً یکی از وظایف سطح خودآگاه ذهن است ـ نوعی توانایی که ما انسان‌ها داریم ـ و نباید جدی گرفته شود. وقتی این نکته جزئی را به یاد داشته باشیم متوجه می‌شویم که افکار و نه شرایط احساس ما را تعیین می‌کنند. این امر به ما اعتمادبه‌نفس می‌دهد و کمک می‌کند توجه چندانی به افکار خود نداشته باشیم و در لحظه زندگی کنیم. ممکن است دیگران شرایطی مشابه شرایط شما را تجربه کرده باشند؛ اما حس افسردگی و رنجیدگی داشته باشند در حالی‌که شما کاملاً راضی هستید. بدیهی است که تفاوت در احساسات شما ربطی به این مسئله ندارد که چه کسی در شرایط بهتری است بلکه به این موضوع بستگی دارد که چه کسی ماهیت افکار را بهتر درک می‌کند و آن را راحت‌تر می‌پذیرد.