بریده‌هایی از کتاب یافتن معنا در نیمه دوم عمر

رومی (شاعر پارسی زبان) به صورتی جالب گفته است: پادشاه شما را به یک کشور می‌فرستد تا کار ویژه‌ای انجام دهید. شما به آن کشور می‌روید و صد کار دیگر انجام می‌دهید. اما اگر آن کاری را که به خاطر آن به آنجا فرستاده شده بودید را انجام ندهید، مانند این است که گویی هیچ کاری انجام نداده‌اید.

وقتی با گزینه‌ای روبرو می‌شوید، اضطراب و ابهام را انتخاب کنید، چراکه این دو همیشه باعث رشد و توسعه می‌شوند، در حالی که افسردگی یک حالت واپس‌گرا است. اضطراب اکسیری خارق‌العاده است، در حالی که افسردگی یک داروی آرام‌بخش است. اولی شما را در لبۀ هیجانی زندگی قرار می‌دهد و دومی شما را در خواب کودکی فرو می‌برد.

«من» چه چیزی را به جهان پیرامون من فرافکنی کرده است؟ روح آرزو دارد که من به کجا بروم؟ اگر شریک زندگی‌ام مرا ناامید کند آیا من می‌توانم متوجه ناکامی‌ام در مورد خودم شوم و به طرزی واقع‌بینانه به التیام خودم توجه کنم؟ آیا من می‌توانم فرزندانم را از حمل کردن بار زندگی نزیسته‌ام آزاد کنم، همان‌گونه که آرزو داشتم از زیستن زندگی نزیستۀ پدر و مادرم رها شوم؟

«اگر آنچه که درون‌تان است را بیرون بیاورید، چیزی که بیرون آورده‌اید شما را نجات خواهد داد. و اگر آنچه که درون‌تان است را بیرون نیاورید، چیزی که بیرون نیاورده‌اید شما را تخریب خواهد کرد.»

آندره مالراکس (کاندید جایزۀ صلح نوبل) در کتاب «درختان گردوی آلتنبرگ» می‌نویسد: بزرگ‌ترین راز این نیست که ما به طور تصادفی در غنای زمین و کهکشان پرستاره پرتاب شده‌ایم، بلکه این است که در این زندان ما می‌توانیم تصوراتی دربارۀ خودمان ایجاد کنیم که به اندازۀ کافی نیرومند است که بتواند ناچیز بودن‌مان را نفی کند.

تا به حال چند بار از خود پرسیده‌ایم: «قرار است با زندگی‌ام چه کار کنم؟» اغلب این سؤال با ضرورت‌های تلخ اقتصادی یا با صداهای درونی‌شدۀ پدر و مادر یا فرهنگ پاسخ داده می‌شود.

تقریباً همۀ ما عمیقاً احساس می‌کنیم که اجازه نداریم زندگی‌مان را خودمان رهبری کنیم. ما خیلی زود در زندگی یاد گرفتیم که جهان شرایطی را معین کرده است که عدم توجه به این شرایط می‌تواند به تنبیه یا طردشدن منجر شود. ما بیش از حد به این پیام توجه کرده‌ایم و اتفاقاً آن را درونی هم کرده‌ایم، اما این پیام یک مانع نفوذناپذیر بر سر راه توانایی «من» برای انتخاب مسیر خودش بوده است.

یک رابطۀ بلوغ یافته‌تر اساساً بر پایۀ «دیگری بودن» استوار است، بر اساس این اصل دیالکتیک که نشان می‌دهد یکیِ «من» و یکیِ «تو» با هم، یک «سومی» را خلق می‌کند. این وجود «سوم» فرآیند رشدی است که ایجاد می‌شود، در حالی که ما از سهم خودمان روی یکدیگر تأثیر می‌گذاریم. ما به واسطۀ تلفیق این تأثیر در ذهنیت‌های شخصی‌مان رشد می‌کنیم.

در رویارویی با تجربه ناگوار و کلیدی احساس احاطه شدن بیش از حد، فرد احتمالاً گرایش دارد از صمیمیت اجتناب کند یا درگیر نیاز به کنترل می‌شود یا به احتمال قوی‌تر، بسیار مطیع شده و به نیازها و انتظارات طرف مقابل جواب مثبت دهد. کسی که انگارۀ طردشدگی را حمل می‌کند احتمالاً نقش ضایع کردن و تخریب خویشتن را به عهده خواهد گرفت و قدرت فوق‌العاده‌ای روی طرف مقابل ایجاد خواهد کرد تا به زور چیزی را که از او می‌خواهد دریافت کند. یا این که ممکن است درگیر یک جستجوی برآمده از اضطراب برای چیز غیر ممکن شود و به واسطۀ انتظارات بیش از حد به رابطه فشار زیادی وارد کند. این‌گونه نیست که ما ناخودآگاه این استراتژی‌ها را انتخاب می‌کنیم، بلکه واقعیت این است که این موارد، شکافی از میان ناخودآگاه ما پیدا می‌کنند تا به نحوی با ترفند خود را جا بزنند. این اتفاق زمانی می‌افتد که ما کاملاً آگاه نباشیم یا کاملاً در لحظۀ اکنون حضور نداشته باشیم؛ حالتی که در اکثر مواقع وجود دارد.

وقتی ما قادر باشیم صادقانه این سؤال را بپرسیم که: «من چه درخواستی از معشوقم دارم که لازم است خودم برای خودم انجام دهم؟» نه تنها شروع به بزرگ شدن کرده‌ایم، بلکه ممکن است بالاخره نگرشی عاشقانه در رابطه با طرف مقابل ابراز کنیم.

هر چیزی که ما را تحت تأثیر قرار دهد (چه خودآگاه باشد چه نباشد)، مسلماً به نحوی جنبه‌ای عمیقاً پنهان دربارۀ خودمان را لمس کرده است.

ما در فرافکنی‌ها «دیگری» را که ادعا می‌کنیم دوست داریم، به عنوان کسی که هست نمی‌پذیریم. «دیگری» تبدیل به یک شیء می‌شود، چیز ساختۀ روان ما، و در آن لحظات ما دیگر در رابطۀ اخلاقی با آنها نیستیم.

مکن است بخواهید همچنان از تصورات کودکی‌تان درباره خودتان آن‌گونه که دوست دارید دفاع کنید. اشکال ندارد، امّا قدرت انتخاب را در زندگی بزرگسالی‌تان به آن واگذار نکنید. به خاطر داشته باشید که منشأ تمام این الگوها عبارت است از: (۱) تجربیات ناگوار گذشته، (۲) دنیای ضعیف کودک، و (۳) محصور شده درون و طیف محدود انتخاب‌ها و ارزش‌های جهان دوران کودکی. قابل‌درک است که درونی شدن این ارزش‌ها، نقش‌ها و سناریوها به عنوان روشی انعکاسی برای داشتن زندگی قابل‌پیش‌بینی و امن، زمانی منطقی بود، اما امروزه این حالت ما را محکوم به چرخۀ آهنی تکرار می‌کند. در مورد پیشینه‌تان قضاوت نکنید، چراکه پیشینۀ شما همان چیزی بود که بوده است، اما احتمالات زمان اکنون را نیز رد نکنید. با الگوهای انعکاسی‌تان آشنا شوید، وقتی در جایی بروز پیدا می‌کنند آنها را ببینید، و متوجه باشید که چه چیزهایی باعث فعال شدن آنها می‌شود و چه ضرر و زیانی به خود فرد و دیگران می‌زنند، اما این را نیز یاد بگیرید که بزرگسال بهتر و بیشتر از کودک می‌تواند مدیریت کند. حکومت گذشته هرگز بیشتر از آنچه که ما به خاطر نمی‌آوریم، نخواهد بود.

یونگ نتیجه‌گیری کرده است: «ما نمی‌توانیم بعد از ظهر زندگی را بر اساس برنامۀ صبح زندگی کنیم، چراکه آنچه که در صبح عالی به نظر می‌رسید، شب هنگام کوچک و ناچیز به شمار خواهد آمد؛ و آنچه در صبح واقعی می‌نمود، شب هنگام تبدیل به یک دروغ می‌شود.»

فردریک نیچه گفته است که معلمی که دانشجویانش از او بالاتر نروند، خوب خدمت نکرده است. بنابراین تربیت ما چندان مؤثر نبوده است اگر فرزندان ما فراتر از ما رشد نکنند و به سمت چشم‌اندازی وسیع‌تر از احتمالات متعدد زندگی برای رضایت‌مندی روح حرکت نکرده باشند.

کار ما این است که بپرسیم روان چه می‌خواهد، نه این که پدر و مادرمان چه می‌خواهند، نه این که عقده‌های پدر و مادر ما چه می‌خواهند، نه این که فرهنگ چه می‌خواهد، نه این که «من» چه می‌خواهد

«هیچ زندانی به اندازه زندانی که ندانیم در آن قرار داریم ما را محدود نمی‌کند.»

در متون قدیمی مصری رساله‌ای با عنوان «انسان خستۀ از دنیا در جستجوی روح» موجود است، که جهان‌شمول بودن این مقوله دشوار را نشان می‌دهد. با این که این دست‌نوشته هزاران سال قدمت دارد، عنوان آن چقدر مُدرن است!

عیسی گفته است: «اگر آنچه که درون‌تان است را بیرون بیاورید، چیزی که بیرون آورده‌اید شما را نجات خواهد داد. و اگر آنچه که درون‌تان است را بیرون نیاورید، چیزی که بیرون نیاورده‌اید شما را تخریب خواهد کرد.

فردریک نیچه گفته است که معلمی که دانشجویانش از او بالاتر نروند، خوب خدمت نکرده است. ب