بریده‌هایی از کتاب آموزش سیاسی جلد ۱

دولت کمال مطلوب افلاطون تیموکراسی حکومت رزم جویان، شجاعت و دلیری بود.

واژه‌ یونانی پولیتیکا و معادل لاتینی آن رسپوبلیکا صرفا به معنی کشور یا جامعه یا سازمان حکومت است و در یونان، حکومت‌ها خواه جمهوری یا پادشاهی یا اشرافی را به همین عنوان کلی می‌نامیدند.

تعلیمات مدنی، همیشه کم‌و‌بیش بر احساسات میهن‌پرستانه متکی است.

چند مطالعه درباره رفتار سیاسی رأی دادن آشکار کرد که از لحاظ سیاسی، همگن‌ترین گروه‌های آمریکایی زن و شوهر‌ها، بعد از آن دوستان و سپس گروه‌های کار هستند.

ایدئولوژی محافظه‌کاری بر قداست سنت‌ها، مالکیت، خانواده، مذهب، دولت و دیگر نهاد‌های جا‌افتاده و قدیمی تأکید می‌گذارد و با هر ‌گونه طرح و اندیشه خیالی و انقلابی برای ایجاد دگرگونی‌های عمیق در آنها مخالفت می‌ورزد.

نظام‌ توتالیتر شکلی از دیکتاتوری است که طبق یک ایدئولوژی فراگیر در همه حوزه‌های زندگی فرد و جامعه دخالت می‌کند و می‌کوشد آن ایدئولوژی را بر واقعیت تحمیل کند.

در سده بیستم سه نوع دیکتاتوری پدیدار شد: ۱- دیکتاتوری فاشیستی در آلمان، ایتالیا، اسپانیا و پرتغال، ۲- دیکتاتوری سنتی، نظامی و ایدئولوژیک در برخی کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، و ۳- دیکتاتوری حزبی در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و جمهوری خلق چین.

دیکتاتوری نظامی است که در آن خواست‌ها و فرامین یک شخص، گروه یا حزب به کل جامعه دیکته می‌شود و همه ناچار به تبعیت از آن هستند.

چین و ویتنام شمالی از سال ۱۹۴۵ دارای دموکراسی توده‌ای از نوع سوسیالیستی آن هستند. در کشور چین، کمونیسم وسیله‌ای است برای تسریع در ایجاد صنعت و خروج از عقب‌ماندگی.

در قرن بیستم شاهد دو شکل از دولت سوسیالیستی هستیم: ۱- نظام شورا‌ها ۲- دموکراسی توده‌ای.

تجزیه و تحلیل مارکسیستی از دو دیدگاه انتقاد‌پذیر است: ۱- اینکه نقش مبارزه طبقات در تشکل تضاد‌های سیاسی به صورت اغراق‌آمیزی ارزیابی شده است. ۲- از طبقات اجتماعی تعریف بی‌اندازه محدود‌کننده‌ای شده است.

نئولیبرالیسم نگرش محافظه‌کارانه جدیدی است که با رجوع به نظام بازار آزاد به مخالفت با ساختار دولت رفاهی برخاسته است.

قانون‌گرایی، تفکیک قوا، رعایت حقوق بشر و حکومت مبتنی بر نمایندگی از اصول لیبرالیسم محسوب می‌شوند.

دموکراسی اجتماعی، آن نوع از دموکراسی است که بر تأمین رفاه اجتماعی و ایجاد دولت رفاهی و توزیع ثروت در جامعه به وسیله دولت تأکید می‌گذارد. این نوع دموکراسی از لحاظ سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی در حد وسط میان لیبرالیسم و سوسیالیسم قرار می‌گیرد.

دموکراسی صنعتی در ادبیات سیاسی معمولا با آنارشیسم و سندیکالیسم مرتبط بوده است، اما همه مکاتب سوسیالیستی نیز به نحوی خواستار دموکراسی صنعتی بوده‌اند. در بین کشورهای کمونیستی سابق، تنها یوگسلاوی، دموکراسی صنعتی به معنی دقیق آن را اعمال می‌کرد.

بر اساس محتوای رفراندوم، آن را به سه نوع تقسیم می‌کنند: ۱- رفراندوم مربوط به مشروعیت حکومت‌ها، ۲- رفراندوم مربوط به قلمرو دولت‌ها، ۳- رفراندوم مربوط به مسائل اخلاقی.

برخی تدابیر دموکراسی مستقیم را برخی از کشور‌ها به درجات گوناگون به کار برده‌اند: رفراندوم، پله‌بی‌سیت، ابتکار عام، بازخوانی.

مهم‌ترین فیلسوف سیاسی مدرن که از دموکراسی مستقیم دفاع کرد، ژان ژاک روسو بود. آزادی واقعی از نظر روسو اطاعت از قانونی است که ما خود وضع کرده باشیم.

یونانی‌ها دموکراسی مستقیمی که فاسد می‌شد و به حکومت لجام گسیخته و بی‌سازمان بدل می‌گشت اکلوکراسی یا حکومت اوباش خوانده میشد.

مهم‌ترین عامل در تشخیص دموکراسی مدرن کنار گذاردن هیات حاکمه در صورت عدم کارآیی است.