بریده‌هایی از کتاب مفهوم زمان

چکیده‌وار در انتها چنین می‌توان گفت: زمان، دازاین است. دازاین، هرآنیتِ من است و می‌تواند هرآنیت را در امرِ آینده داشته باشد، در پیش‌دویدن به سوی گذشته مطمئن اما مبهم و نامشخص.

ما در تاریخ‌پژوهی به پدیدارهای سترگ اما هنوز به تمامی نامشروحی همانند پدیداری نسل‌ها، ارتباط و هموندی نسل‌ها برمی‌خوریم و همانهایی که با این پدیدارها پیوند می‌یابند. ساعت به ما حالا را نشان می‌دهد، اما هیچ ساعتی هرگز آینده و گذشته را نشان نداده است.

پرسشِ اینکه زمان چیست، نگرش و تأمل‌مان را به دازاین معطوف می‌کند، در صورتی که مراد از دازاین، امرِ هستنده در هستی خودش باشد. همان چیزی که ما به مثابه حیاتِ انسانی می‌شناسیم‌اش؛ این هستنده، در هرآنیتِ هستی خویش، هستنده‌ای‌ست که هر یک از ما آن هستیم، و هر کدام از ما در این اظهارِ بنیادین مشمول آن می‌شویم، یعنی: من هستم. این اظهارِ «من هستم» بیانِ اصیلِ هستی، و منشِ دازاینِ آدمی‌ست. این هستنده در هرآنیتِ خود در حکمِ هستی من است.

ما از دستگاه ساعت، در مورد زمان، چه چیزی را درمی‌یابیم؟ زمان، چیزی‌ست که در آن، می‌شود به دلخواه نقطه اکنونی را ثبت و مشخص کرد، آن هم همیشه از دو نقطه زمانی مختلف که یکی پیش‌تر و دیگری پس (بعدتر) است. در اینجا، هیچ نقطه اکنونی زمان، بر دیگری امتیاز ندارد.

در بادی امر، اشاره‌ای گذرا به زمانِ دمِ دست در زندگی روزمره، به زمانِ طبیعی و زمانِ این جهانی می‌افکنیم. علاقه به اینکه زمان چیست، در روزگار معاصر، به تازگی با پیشرفتِ تحقیقات علمِ فیزیک در نگرش خود به اصول اساسی دریافت و تعین از زمان که در اینجا به کمال می‌رسد، رونق بیشتری یافته است: که همانا علاقه به سنجش طبیعت است در نظامِ نموداری زمانی ـمکانی (و نسبت پیوند آن با زمان و مکان).

اگر زمان، معنای خود را در ابدیت بیابد، به ناگزیر بایستی آن را از همانجا نیز دریابیم. از این رو، آغازگاه و راهِ این جستجوگری (در پی مفهوم زمان) از پیش مشخص است: (راهی) از ابدیت به (سوی) زمان.

سرخوشی آگاهانه دروازه‌ای است به جاودانگی.