بریده‌هایی از کتاب مقدمات روان‌شناسی سلامت

متخصصان دو متغیر دیگر به این مدل افزوده‌اند: انگیزش سلامتی و کنترل ادراک شده. ۶. انگیزش سلامتی: به معنای آمادگی برای انجام رفتار سلامتی است. برای مثال فردی که می‌گوید «من می‌دانم که سیگار کشیدن به سلامتی‌ام آسیب می‌رساند» انگیزش لازم برای ترک سیگار را دارد. ۷. کنترل ادراک شده: یعنی میزان اعتماد فرد به اینکه در انجام عملی خاص موفق خواهد بود. برای مثال کسی که می‌گوید «مطمئن هستم می‌توانم سیگار کشیدن را متوقف کنم» کنترل ادارک شده مناسبی دارد.

است (بیکر و روزن‌استاک، ۱۹۸۷) . در بسیاری از خودروها در صورت نبستن کمربند ایمنی چراغی روشن می‌شود، روشن شدن چراغ جزو کدامیک از متغیرهای مدل باور سلامتی است؟ مدل باور سلامتی در پیش‌بینی مراقبت‌های دندانی، آزمایش‌های منظم پیشگیری از سرطان سینه، کاهش رفتارهای پرخطر ایدز و رژیم غذایی نسبتاً موفق بوده است. اما نسبت به این مدل انتقادهایی هم صورت گرفته است از جمله اینکه خودکارآمدی را نادیده گرفته است و یا در پیش‌بینی رفتارهای ساده موفق است نه رفتارهای پیچیده. در پاسخ به این انتقادها اخیراً

برای مثال به خود می‌گوید «اگر سیگار نکشم» هزینه‌هایم کاهش می‌یابد. بعداً محققان دیگر، متغیری به نام سرنخ‌های عمل را به متغیرهای قبلی افزوده‌اند. ۵. سرنخ‌های عمل: شامل هر نوع آگاهی از مشکلات بالقوه سلامتی است که فرد را برای تغییر رفتار برمی‌انگیزد. این سرنخ‌ها می‌توانند درونی یا بیرونی باشند. برای مثال انتظار نشانگان خاص مثل وقفه در تنفس برای یک فرد دچار آسم، درونی است. اما دریافت یک کارت پستال پس از تمیزی دندان‌های دانش‌آموز یا دیدن یک نماهنگ در تلویزیون درباره‌ی خطرات سیگار بیرونی

خواهد رفت. ۳. هزینه: فرد برای انجام رفتاری خاص باید هزینه‌هایی بپردازد. مثلاً کسی که قرار است سیگار کشیدن را ترک کند می‌گوید «اگر سیگار را متوقف کنم، عصبانی و تحریک‌پذیر می‌شوم» این عصبانی شدن و تحریک‌پذیری هزینه‌ای است که باید آن را باور کند و بتواند آن را بپردازد. ۴. منافع یا سودمندی‌ها: مردم باید این باور را بپذیرند که انجام رفتارهایی خاص و یا ترک رفتارهای خاصی در کاهش تهدید یک بیماری خاص سودمند است. مثلاً کسی که قرار است سیگار را ترک کند باید بداند که با ترک سیگار طول عمر او بیشتر می‌شود، یا

رفتارهای پیشگیرانه می‌شود. مثلاً کسی که باور دارد «شانس ابتلای من به سرطان ریه بالاست» سیگار نمی‌کشد یا کسی که خود را در برابر بیماری سرطان پوست آسیب‌پذیر می‌داند، احتمال اینکه برای برنزه شدن پوست در معرض تابش مستقیم نور آفتاب قرار بگیرد، کم است. ۲. وخامت: مردم باید باور کنند در صورتی که به بیماری خاصی مبتلا شوند، شرایط وخیمی در انتظار آنهاست. شرایط وخیم شامل درد زیاد، ناتوانی، معلولیت و در نهایت مرگ زودرس است. برای مثال فردی که می‌گوید «سرطان ریه، بیماری بسیار خطرناکی است» احتمالاً کمتر سراغ سیگار

گروهی از متخصصان علوم اجتماعی مطرح شده است. هدف این متخصصان توجیه این امر بوده است که چرا مردم در پیشگیری از بیماری ناموفق هستند. براساس این مدل احتمال اینکه افراد پیشگیری را به خوبی انجام دهند تابعی از متغیرهای مختلف است. آنها ابتدا چهار متغیر را مطرح کردند: آسیب‌پذیری، شدت یا وخامت، منافع و هزینه‌ها. که در اینجا چهار متغیر مذکور توضیح داده می‌شوند: ۱. آسیب‌پذیری نسبت به بیماری: به اعتقاد طراحان این نظریه، مردم باید باور کنند که در برابر یک بیماری، مشخصاً آسیب‌پذیر هستند. در واقع باور خطرات کلی باعث

عمده دسته‌بندی کرد. مدل‌های پیوستاری و مدل‌های مرحله‌ای. در مدل‌های پیوستاری همه رفتارهای مربوط به سلامتی فرد به‌عنوان نتیجه‌ی ترکیب متغیرهای چندگانه‌ای چون آسیب‌پذیری و نگرش‌ها در نظر گرفته می‌شوند. اما در مدل‌های مرحله‌ی ابتلا به بیماری یا بهبودی به‌صورت مراحل مجزای متوالی شکل می‌گیرد. در این بخش ابتدا چند نظریه از مدل‌های پیوستاری مطرح می‌شود. مدل‌های پیوستاری مدل باور سلامتی مدل باور سلامتی از قدیمی‌ترین مدل‌هایی است که در دهه‌ی ۱۹۶۰ توسط