بریده‌هایی از کتاب افسردگی نهفته

شاید شما هم می‌ترسید که نشانه‌ای از بیماری روانی را به شما نسبت دهند و طردتان کنند. هیچ‌کس دوست ندارد فقط با یکی از وجوهش شناخته شود؛ با جنسیت یا نژاد یا حتی بلندی یا کوتاهی قامتش. نگرانی شما از طردشدن یا تبعیض چه‌بسا به‌قدری مفرط باشد که خواستار درمان نباشید یا پشت نقابِ همه‌چیز خوب است پنهان شوید. وقتی ترس از نگرش‌های منفی به کمال‌طلبی اضافه می‌شود، شاید سال‌ها طول بکشد تا برای درمان گامی بردارید

«ازآنجاکه نوجوانان وقت کمتری را باهم می‌گذرانند، احتمال اینکه همدیگر را بکشند کمتر شده است. برعکس، خودکشی نوجوانان پس از سال ۲۰۰۸ افزایش یافته است... آمار خودکشی در نوجوانان در سال ۲۰۱۵ چهل‌وشش درصد بیشتر از سال ۲۰۰۷ است.»

دومین مؤلفهٔ خودآگاهی ذهن‌آگاهی است. درحالی‌که آگاهی ممکن است در یک لحظه اتفاق بیفتد و اطلاعات تازه در اختیارتان قرار دهد، ذهن‌آگاهی تجربهٔ شما را از زمان حال عمیق‌تر می‌کند. ویلیامز و همکارانش در کتاب شیوهٔ ذهن‌آگاه مقابله با افسردگی: رهایی از ناخشنودی مزمن می‌نویسند: «ذهن‌آگاهی چیزی بسیار بیشتر از توجه دقیق‌تر است. توجهی متفاوت است، یعنی تغییر نحوهٔ توجه... ذهن‌آگاهی یعنی خاموش‌کردن عمدی حالت عملکرد خودکار که اغلب به این شیوه زندگی می‌کنیم (مثلاً غصهٔ گذشته را می‌خوریم یا نگران آینده‌ایم) و به‌جای آن به چیزهایی که در زمان حال هستند با آگاهی کامل می‌پردازیم.»

خودنگری ۱۵: از افشای چه چیزی و نزد چه کسی بیشتر از همه هراس دارم؟

سریع‌تر از آنکه تصورش را بکند متوجه شد افکارش با سرعتی سرسام‌آور تغییر کرده‌اند؛ از تمنای سرشار برای زندگی به بی‌میلی به ادامهٔ زندگی رسید. می‌خواست به‌تمامی قید زندگی را بزند. برایم توضیح داد: «توی باغ نشستم و تفنگ رو گذاشتم توی دهنم. مصمم بودم تمومش کنم. نمی‌دونم چرا این کار رو نکردم. دستم به ماشه نرفت. در ظاهر همه‌چیز دارم، اما از درون مرده‌م و بیشتر وقت‌ها احساس می‌کنم از سر اجبار دارم ادامه می‌دم. تنها چیزی که مانعم شد بچه‌هام بودن.»

اگر افسردگی بالینی فقدان سرزندگی است، افسردگی نهفته فقدان خویشتن‌پذیری است. خویشتن‌پذیری پادزهر افسردگی نهفته است؛ وقتی شفقت به تمامی جنبه‌های وجودتان را یاد می‌گیرید و تمرین می‌کنید، از نقاط قوت و قابلیت‌هایتان گرفته تا بی‌اعتمادی‌ها و آسیب‌پذیری‌ها، از غرور و دستاوردها تا پشیمانی و حسرت، همه را در درون خود می‌پذیرید. پس چه چیزی مانع شماست؟ مانع اصلی این است که می‌خواهید دیگران باور کنند که هیچ‌چیز شما را دچار لغزش نمی‌کند، هیچ‌چیز باعث نمی‌شود ثبات خود را از دست بدهید و همچون صخره نفوذناپذیرید.

درخصوص افسردگی نهفته، هدف همه‌جانبهٔ درمان برقراری پیوند میان اشخاص مبتلا و جهان درونی خودشان است، جهانِ باورهای نامنعطف و عواطف پنهان. نخست باید ده ویژگی افسردگی نهفته را مشکل خود بدانید، سپس متعهد به ایجاد تغییر شوید. شاید ساده به نظر آید، اما این‌طور نیست. ترس از تغییر ممکن است طاقت‌فرسا باشد و شاید مجبور شوید همواره تعهدتان را محک بزنید.

اولین هدفِ فرایند درمان افسردگی بالینی برقرارکردن پیوند دوبارهٔ مبتلایان با جهان خارج از خودشان است، یعنی دل‌مشغولی دوباره به خانواده، دوستان و اهداف؛ توقف گوشه‌گیری و دست‌کشیدن از هستی خود و رهایی از فلاکت نفرت از خود و زندگی خود.

موفقیت اصلی‌ترین راه شما برای رسیدن به احساس غرور یا عزت‌نفس است. باور دارید که «نمی‌توانم کارها را تا فردا ناتمام بگذارم؛ دیوانه می‌شوم!» این باور، در کنار کمال‌طلبی ذاتی شما، یعنی به‌هیچ‌وجه نمی‌توانید با خیال راحت استراحت کنید. نمی‌توانید باور کنید که فقط چون وجود دارید ارزشمندید. بر این باورید که برای رفتن به مهمانی باید با خودتان پیش‌غذا ببرید تا از شما استقبال شود یا بنیاد غذای خیریه راه بیندازید تا به شما احترام بگذارند.

دردناک‌ترین خاطرهٔ آدام از پدر آزارگرش زمانی بود که فرزندانش را به‌صف کرد تا بفهمد کدامشان مرتکب خطایی شده است. تکه‌ای کاغذِ در حال سوختن را آن‌قدر به آن‌ها نزدیک کرد که دودش به چشمانشان می‌رفت و بویش را حس می‌کردند. سپس فندکی را روشن کرد و به‌نوبت مجبورشان کرد انگشتانشان را روی شعله‌اش نگه دارند، تا جایی که همهٔ بچه‌ها از درد فریاد می‌زدند. آدام فهمید که اگر به انجام آن خطا اعتراف کند، می‌تواند جلوی پدرش را بگیرد. برداشت آدام از این اتفاق این بود: «اون لحظه در فهم دوران کودکی من خیلی تأثیرگذار بود. فهمیده بودم که می‌تونم جلوی اتفاقات بد رو بگیرم. می‌تونستم اوضاع رو سروسامان بدم.» آدام ناجی دیگران شد و هرگز در هیچ شرایطی خشم خود را بروز نداد.