بریده‌هایی از کتاب روح پراگ

نقش اصلی را خود واژه «انقلاب» بازی کرد که هیچ‌کس نمی‌خواست طردش کند. چه بسیار ملت‌هایی که سراپا خودشان را تسلیم این واژه کرده‌اند. این واژه چنان قدرتی دارد که آدم به حیرت می‌افتد که با وجود این واژه حاکمان دیگر چه نیازی به زندان و اعدام دارند؟

هرگز نباید فراموش کنیم که تاریخ قبیله انسانی بیرحمانه است.

اما من درسخوان بودم، بچه ساکت و آرامی بودم، و تشنه تشویق، اگر چه تقریباً هیچ‌وقت داوطلبانه پاسخ هیچ سؤالی را نمی‌دادم. خیلی خجالتی بودم.

یکی از وحشت‌ناک‌ترین روزها و تجربه‌های همه عمرم بود. آن روز اول مدرسه پدرها و مادرها اجازه داشتند که در کلاس کنار در بمانند، و من در طول اولین درس، چشمم فقط به مادرم بود که مطمئن باشم مرا ترک نکرده و با آنهمه بچه غریبه و آن خانم معلمی که اصلاً نمی‌شناختمش و دائم به من می‌گفت حواسم به او باشد به حال خودم رها نکرده.

امید همیشه به آینده پیوند زده می‌شود. امید توانایی انسان است برای تخیل خویشتن در موقعیتی که متفاوت از موقعیت کنونی اوست.

انسان می‌تواند نه فقط با روح خویش بلکه با جسم خودش هم پا به قلمرو ابدیت بگذارد. ا

خردمندی فقط زمانی به‌دست می‌آید که بتوانیم از تجربه‌هایمان فاصله بگیریم و با فاصله به داوری آن بپردازیم.

میلان کوندرا در کتاب خنده و فراموشی به یادم می‌آید: «ملت‌ها این گونه نابود می‌شوند که نخست حافظه‌شان را از آن‌ها می‌دزدند، کتاب‌هایشان را تباه می‌کنند، دانش‌شان را تباه می‌کنند، و تاریخشان را نیز. و بعد کسی دیگر می‌آید و کتاب‌های دیگری می‌نویسد، و دانش و آموزش دیگری به آن‌ها می‌دهد، و تاریخ دیگری را جعل می‌کند»

هیچ چیز را نمی‌توان متوقف کرد؛ از هیچ چیز، پس از آن‌که آغاز شد، نمی‌توان پاپس کشید، زمانی که فرایندی آغاز می‌شود دیگر حتی بی‌ما، حتی بی‌آن‌که ما بدانیم، ادامه پیدا می‌کند.

در همه حوزه‌های خلاقیت و تحقیق باید دست به کوشش‌های عظیمی زد تا بتوان حتی یک ذره از مرزهایی که افراد قبلی برقرار کرده‌اند فراتر رفت.

هرچه عقل اسرار پنهان جهان مادّی را بیش‌تر آشکار می‌کند، بیش‌تر و بیش‌تر دوگانگی میان عقل و ایمان عمیق و مستحکم می‌شود.

توتالیتاریسم با سپردن حاکمیتی نامحدود و بی‌تزلزل به شخصی واحد (که غالبآ هم از لحاظ اخلاقی و روحی عنان گسیخته است) مصیبتی می‌شود نه فقط برای آن‌هایی که تحت حکومتش هستند، بلکه برای کل بشریت.

در رژیم‌های توتالیتر، فعالیت فکری ناممکن است.

هیچ اندیشه‌ای در این دنیا آنقدر خوب و خیر نیست که بتواند تلاشی تعصب‌آمیز برای به کرسی نشاندن آن اندیشه را توجیه کند

غالبآ این نیروهای خیر و شر نیستند که با یکدیگر نبرد می‌کنند، بلکه صرفآ نیروهای شر متفاوتند که با همدیگر برای سلطه بر جهان رقابت می‌کنند.

غالبآ این نیروهای خیر و شر نیستند که با یکدیگر نبرد می‌کنند، بلکه صرفآ نیروهای شر متفاوتند که با همدیگر برای سلطه بر جهان رقابت می‌کنند.

ترور و وحشت وقتی که مردمان انگیزه‌ای برای رفتار اخلاقی دارند نمی‌تواند به جایی برسد یا چیزی به چنگ آورد.

انسانی که، بنا به نیاز درونی‌اش، دائمآ در برابر قدرتمندان ایستادگی می‌کند، فقط و فقط یک امید دارد و آن هم چه امید کوچکی: امید به این‌که با اعمالش بتواند به قدرتمندان یادآور شود که این قدرت از کجا می‌آید، منشاء آن در کجاست، و مسئولیت‌های کسانی که در قدرت هستند چیست، و به کسانی که تسلیم این قدرت شده‌اند یادآور شود که اهداف آنان تا چه حد احمقانه است. ‫اما از چشم آدم‌های بی‌قدرت امیدهای ما زیر لایه رفتار همین احمق‌ها نهان می‌ماند.

دولت‌های توتالیتر که نه‌تنها سلاح‌هایی با قدرت جدآ هولناک در اختیار آن‌هاست بلکه ابزارهای تسلط بر اقتصاد و افکار را هم در دست دارند؛ و شهروندان، که فقط یک برگ رأی دارند و یک حق ابراز عقیده صوری، و نظری درباره چگونگی اداره دولت، بی‌قدرت.

در این کشور، همه احساس می‌کنند که کلاه سرشان رفته است و بنابراین فکر می‌کنند که حق دارند سر دیگران کلاه بگذارند