بریده‌هایی از کتاب مادر

آرمان ملت به بازوهای جوون و توانا و دل‌های پاک و بی‌آلایشی مانندِ شما احتیاج داره... همین نیروها هستن که مایه حیات آرمان می‌شن و به وسیله این قواست که تموم بدی و ظلم مغلوب می‌شه...»

آشوب در زندگانی تیره و راکد به کندی و به شکل دایره‌های وسیع شیوع می‌یافت. فکر به خواب رفته بیدار می‌شد.

فکر به خواب رفته بیدار می‌شد.

خیلی جوونه اما با همین جوونی خیلی چیزها می‌فهمید و از قرار معلوم فهمیدن قدغنه.

جوانک به آرامی جواب داد: «فقط چند کلمه می‌گویم: رفقا! بر سر قبر استاد و دوستمان سوگند یاد می‌کنیم که هرگز تعلیماتش را فراموش نکنیم، سوگند یاد می‌کنیم هر یک از ما تمام عمر، بدون خستگی، برای نابود ساختن سرچشمه تمام مصائب، برای محو کردن نیروی اهریمنی که آن را در چنگ خود نگه می‌دارد، یعنی از استبداد، بکوشیم!» افسر فریاد کرد: «توقیفش کنید!» اما انفجار داد و فریادها مانع شنیدن صدای او شد. ـ مرده باد استبداد!

مبارزان راه آزادی... عده‌تون زیاد نیست، عده‌تون زیاد نیست! ولی از شما می‌ترسند!

«به مردم حتی اجازه نمی‌دن که یک رفیقشون رو اون‌طوری که دوست دارن دفن کنن!...»

عده‌ای نیز قادر به کنترل خشم خود نبودند و مقامات دولتی را به باد فحش و ناسزا می‌گرفتند که از اشخاصی می‌ترسیدند که جز کلام و اندیشه اسلحه‌ای ندارند.

بله، برای هر کس داشتن کمی سعادت خوبه... وقتی که سعادت آدم خیلی بزرگ باشه، ارزش آن کمتر می‌شه...

بله، برای هر کس داشتن کمی سعادت خوبه... وقتی که سعادت آدم خیلی بزرگ باشه، ارزش آن کمتر می‌شه...

«حالا از رفقایش صحبت می‌کنه. با عشقی چنان شدید و شیرین که نمی‌تونی هیچ لغتی رو جایگزین آن کنی! به وجود خودش پی برده، نیروی خودشو می‌بینه و می‌دونه چه چیز کم داره و به خصوص حس حقیقی رفاقت و عشق مفرطی در وجود او پیدا شده که تبسم‌کنان به استقبال سختی‌های زندگی می‌ره.»

«مرده چه معنی داره؟ چه کسی مرده؟ حس احترام و محبتِ من نسبت به ایگور؟ به رفیقم؟ آیا همه خاطراتش مرده؟ آیا تصوری که من در ذهنم از او داشتم یعنی تصور مردی با شهامت و درستکار از بین رفته؟ مگه همه این‌ها مرده‌اند؟ نه! هرگز نخواهد مرد... می‌دونم... به نظرم چنین می‌رسه که ما در گفتن اینکه فلان شخص مُرده عجله می‌کنیم! درسته که لب‌هایش مُرده‌اند اما گفتارش در قلب‌ها زنده است.»

«رفیق، رفیق عزیز محبوبم، از صمیم قلب ممنونم! همون‌طوری که شیوه تو بود؛ بدون خستگی، بدون تردید در تمام عمر، برای کسانی که زجر می‌کشن کار می‌کنم... خداحافظ! خداحافظ!»

«اما او همیشه، همیشه شاد بود. از روی شهامت دردش را مخفی می‌کرد. همیشه می‌خندید... همواره سعی می‌کرد به مردم ضعیف دل و جرأت بده. خیلی حساس و ملایم بود... اگه می‌دونستین چه رفیقی بود! زندگی شخصی‌اش پر مشقت و دردناک بود، اما می‌دونم که هیچ کس شکوه اونو نشنید...! من دوست صمیمی او بودم... خیلی بهش مدیونم؛ تا آنجا که می‌توانست به من روحیه داد. خسته و تک و تنها بود ولی با وجود این هرگز از کسی چیزی نخواست، نه نوازش و نه دلجویی...»

دلم می‌خواست باز هم برای خوشبختی مردم کار بکنم، اما وقتی که آدم دیگه کاری ازش ساخته نیست زندگی به چه دردی می‌خوره، حماقت محض است!

مادر جان، گریه نکنین، طبیعیه... لذتِ زندگی لزوم مردن رو به دنبال داره...

آندره سرش را به زیر انداخت و گفت: «ما باید یاد بگیریم و به دیگران یاد بدیم، وظیفه ما اینه!» وسف چیکف پرسید: «کی مبارزه می‌کنیم؟» ـ پیش از آنکه وارد مبارزه بشیم چندین دفعه ما را شکست می‌دن. اینو خوب می‌دونم... اما نمی‌دونم موقع مبارزه ما کی فرا می‌رسه! می‌بینی به عقیده من اول باید مغز را مسلح کرد و پس از آن دست‌ها را...»

پیش از آنکه وارد مبارزه بشیم چندین دفعه ما را شکست می‌دن. اینو خوب می‌دونم... اما نمی‌دونم موقع مبارزه ما کی فرا می‌رسه! می‌بینی به عقیده من اول باید مغز را مسلح کرد و پس از آن دست‌ها را...»

«کتاب‌هایی را که می‌خوانم ممنوعه‌اند. خواندنِ آنها قدغنه چون حقایق زندگیِ را بیان می‌کنن... این کتاب‌ها رو مخفیانه چاپ می‌کنن و اگه دست کسی ببینند حتمآ اونو حبس می‌کنن. می‌دونی چرا؟ چون می‌خواسته حقیقت را بفهمه! فهمیدی؟»

پلاگه اشخاصی را می‌شناخت که خود را از قید کینه و حرص آزاد ساخته بودند. می‌فهمید که اگر عده این اشخاص زیاد شود چهره سیاه و موحش زندگی دلکش‌تر، ساده‌تر، بهتر و فروزان‌تر خواهد شد.