بریده‌هایی از کتاب کنترل ذهن وراج

وقتی در برابر منظره‌های باعظمتِ بهت‌برانگیز احساس کوچک‌تر بودن می‌کنی -پدیده‌ای که «کوچک شدن خود» خوانده می‌شود- مشکلاتت هم کوچک‌تر می‌شوند.

وقتی تو در حضور چیزی عظیم و توصیف‌ناشدنی هستی، سخت است این دیدگاه را حفظ کنی که تو -و صدای درون سرت- مرکز دنیا هستید.

طبیعت با انواع و اقسام موجودات از قبیل درختان بزرگ، گیاهان ظریف و حیوانات کوچک توجه ما را -بی‌آنکه متوجه‌اش شویم- جلب می‌کند. ممکن است چشممان لحظه‌ای به آن‌ها بخورد و برای شناخت بیشتر بهشان نزدیک شویم (درست مثل وقتی که توجه‌مان به سمت نوازنده‌ای کنج خیابان جلب می‌شود) ولی با دقت روی آن‌ها متمرکز نمی‌شویم، برخلاف وقتی که داریم نکات اصلی سخنرانیمان را حفظ می‌کنیم یا در ترافیک شهر رانندگی می‌کنیم؛ فعالیت‌هایی از نوع دوم باتری‌های نورونیِ مرتبط با کارکردهای اجرایی ما را خالی می‌کنند. اما کشیده شدن بی‌زحمت به سوی طبیعتْ عکس این کار را انجام می‌دهد: یعنی به منابع نرونی که توجه ارادی ما را هدایت می‌کنند مجال شارژ شدن دوباره می‌دهد.

توصیه و راهنمایی کردن، بدون در نظر گرفتن نیازهای فرد، می‌تواند حس خود_کارآمدی او را تضعیف کند؛ باوری حیاتی مبنی بر اینکه ما از پس چالش‌های زندگیمان برمی‌آییم. به عبارت دیگر، وقتی آگاهیم که دیگران بدون آنکه ما خواسته باشیم کمکمان می‌کنند، این حرکت‌شان را به این تعبیر می‌کنیم که لابد درمانده یا بی‌عرضه هستیم، فکری که ذهن وراج ما ممکن است به آن بند کند!

توصیه و راهنمایی کردن، بدون در نظر گرفتن نیازهای فرد، می‌تواند حس خود_کارآمدی او را تضعیف کند؛ باوری حیاتی مبنی بر اینکه ما از پس چالش‌های زندگیمان برمی‌آییم. به عبارت دیگر، وقتی آگاهیم که دیگران بدون آنکه ما خواسته باشیم کمکمان می‌کنند، این حرکت‌شان را به این تعبیر می‌کنیم که لابد درمانده یا بی‌عرضه هستیم، فکری که ذهن وراج ما ممکن است به آن بند کند!

آدم‌ها بهتر فکر، احساس و عمل می‌کنند وقتی که موقعیت استرس‌زای مقابلشان را به چشم یک چالش ببینند نه یک تهدید

اگر تو، برای فرار از ناملایماتِ زندگی واقعی‌ات، به سینما بروی مشکلاتت همچنان بر جای خود هستند و بیرون سالن سینما به انتظارت ایستاده‌اند. به عبارت دیگر، از ذهن نرود هر آنچه از دیده برفت! چون احساس‌های منفی هنوز هستند، مشتاقانه در انتظار اینکه دوباره فعال شوند.

می‌توانیم ذهن را یک لنز تصور کنیم و صدای درون‌مانْ دکمه‌ای که آن را به جلو یا عقب زوم می‌کند. وراجی ذهن،‌ در ساده‌ترین معنایش، اتفاقی است که موقع زوم کردنمان روی چیزی پیش می‌آید؛ در این حالت احساس‌هایمان چنان تحریک می‌شوند که تمام راه‌های دیگری که می‌توانند ما را آرام کنند، نمی‌بینیم. به عبارت دیگر، چشم‌انداز کلی را از دست می‌دهیم. چنین دایرهٔ دیدِ شدیداً محدودی، گرفتاری‌مان را درشت‌تر نشان می‌دهد، به طرفِ منفی صدای درون‌مان مجال اِبراز می‌دهد و به نشخوار ذهنی و همراهانش -یعنی استرس، اضطراب و افسردگی- قدرت می‌بخشد.

وراجی ذهن، چرخه‌ای تکراری از افکار و احساس‌های منفی است که توانمندی استثنایی ما برای درون‌نگری را از نعمت تبدیل به مصیبت می‌کند. عملکرد ما، تصمیم‌گیری ما،‌ روابط ما، خوشحالی ما و سلامتی ما را به خطر می‌اندازد. ما آن‌قدر به فلان گندکاری‌مان در سر کار، یا به سوءتفاهم پیش‌آمده با یکی از عزیزانمان فکر می‌کنیم که دست آخر آن احساس بد کل وجودمان را در خود غرق می‌کند

دانشجویان دانشگاه پلی‌تکنیک ویرجینا و دانشگاه ایلینوی شمالی فکر می‌کردند که شرح احساس‌هایشان به دیگران باعث می‌شود حالشان بهتر شود، اما این کار عملاً تأثیر مثبتی بر افسردگی و علائم استرسِ بعد از آسیب آن‌ها نگذاشته بود! تمام آن درددل کردن‌ها، نوشتن‌ها، ارتباط برقرار کردن‌ها و به یاد آوردن‌ها... هیچ‌کدام سودی نرسانده بود.

در خانواده‌ها، وقتی بچه هستیم، والدین الگوی ما برای خودکنترلی هستند و شیوه‌های آن‌ها روی صداهای درونِ در حال شکل‌گیری ما تأثیر می‌گذارند. پدرمان ممکن است مرتب به ما بگوید که هرگز برای حل اختلاف از خشونت استفاده نکنیم. مادرمان ممکن است مکرر به ما یادآور شود که هرگز بعد از شکست تسلیم نشویم. ما، در گذر زمان، این حرف‌ها را برای خودمان تکرار می‌کنیم و آن‌ها کم‌کم جریان افکار درون ذهن ما را شکل می‌دهند.

یا مواد روان‌گردان از قبیل ال‌سی‌دی مصرف می‌کنند

وجود درد دلیلی دارد. درد درمورد خطر به ما هشدار داده و علامت می‌دهد که اقدامی انجام دهیم.

دلیل توجهٔ غیرارادی ما به چیزی این است که ویژگیِ ذاتاً کنجکاوی‌برانگیزی دارد که ما را بی‌زحمت به سوی خود می‌کشاند. برای مثالی از زندگی واقعی، می‌توانی نوازندهٔ بااستعدادی را تجسم کنی که کنج خیابان مشغول نواختن است و تو که در حال پرسه‌زنی در آن حوالی هستی، ناگهان توجهت به صدا جلب شده و به سوی آن کشیده می‌شوی و می‌ایستی و برای چند دقیقه گوش می‌دهی (و شاید چند سکه‌ای توی جعبهٔ سازش بیندازی و بعد هم به راهت ادامه دهی). در این مثال، توجه تو به‌آرامی توسط فرایندی که کاپلان‌ها «جذابیت نرم» خوانده‌اند، جلب شده است.

ذهنْ مسافری مشتاق به سفر در زمان است.

یک مجموعه تحقیقات نشان داد آدم‌هایی که معمولاً عظمت و بزرگی دنیا را درک می‌کردند، در نظر دوستانشان آدم‌های متواضع‌تری می‌آمدند.

تحقیق دیگری نشان داد که این تجربه موجب می‌شود آدم‌ها احساس کنند زمان بیشتری در اختیار دارند و همین امر آن‌ها را وامی‌دارد که تجربه‌های وقت‌گیر اما بسیار رضایت‌بخش مثل رفتن به تماشای یک تئاتر برادوی را بر تجربه‌های مادی ترجیح دهند که زمان کمتری می‌گیرند اما کمتر رضایت‌بخش هستند، تجربه‌هایی مثل خرید یک ساعت مچی جدید. در این میان در سطح فیزیولوژیکی هم، تجربهٔ بهت‌زدگی در برابر عظمت چیزها منجر به کاهش التهاب می‌شود.

وقتی در برابر منظره‌های باعظمتِ بهت‌برانگیز احساس کوچک‌تر بودن می‌کنی -پدیده‌ای که «کوچک شدن خود» خوانده می‌شود- مشکلاتت هم کوچک‌تر می‌شوند.

پالو آلتوی سرسبزِ حومهٔ شهری، بسیار متفاوت با شیکاگوی شلوغ و خشن است، هرچند که چند تایی خیابان شلوغ هم دارد. محققان در آن‌جا آزمایشی را ترتیب دادند و از شرکت‌کنندگان خواستند، به مدت نود دقیقه، یا در یک خیابان پرازدحام قدم بزنند یا در محوطهٔ سرسبزِ همجوار پردیس استنفورد. در پایان تحقیق، وقتی محققان سطوح نشخوار ذهنی شرکت‌کنندگان را با هم مقایسه کردند، معلوم شد گروهی که در طبیعت قدم زده بودند،‌ وراجی ذهنی کمتری را تجربه کرده بودند و فعالیتِ مناطق مغزی مؤثر در نشخوار ذهنی‌شان هم کمتر شده بود.

مؤثرترین گفت‌وگوها آن‌هایی هستند که هم به نیازهای اجتماعی و احساسی و هم نیازهای شناختی کسی که درخواست حمایت کرده، می‌پردازند. طرف گفت‌وگو، به بهترین شکل، احساس‌ها و افکار آن فرد را تأیید می‌کند ولی بعد به او کمک می‌کند شرایط موجود را درست ببیند. مزیت چنین رویکردی این است که می‌توانی موجب شوی آدم‌هایی که ناراحتند احساس پیوند و تأییدشدگی کنند و در عین حال -به عنوان کسی که در وراجی آن‌ها غرق نیست- می‌توانی بچرخی و از زاویه‌ای بی‌طرفانه توصیه‌ای بر مبنای کل موقعیت به آن‌ها بدهی. درحقیقت، کار دومت مهم‌تر است چون به آن افراد کمک می‌کند صدای درونشان را به شیوه‌هایی مهار کنند که در گذر زمان وراجی کمتری را تجربه نمایند.