بریده‌هایی از کتاب بفرمایید، نوبت شماست! (مهارت زندگی برای نوجوانان)

در یک برنامه‌ی تلویزیونی «دوربین مخفی»، فردی در درون یک خانه، از طریق آیفون از عابرینی که از خیابان می‌گذشتند کمک می‌خواست. او ادعا می‌کرد درون خانه گیر افتاده است و از عابرین تقاضا می‌کرد وارد خانه شوند و به او کمک کنند. عابرین سه نوع واکنش نشان دادند: گروه اول به سرعت از آن مکان دور شدند تا درگیر مسئله نشوند! گروه دوم به نحوی به‌طور مستقیم شروع به مداخله کردند، مثلاً از دیوار خانه بالا رفتند و وارد خانه شدند. گروه سوم بلافاصله از طریق تلفن همراه یا نزدیک‌ترین تلفن عمومی مسئله را با مرکز پلیس یا مرکز امداد آتش‌نشانی در میان گذاشتند و تا رسیدن پلیس یا تیم امداد در محل ماندند.

تجربیات افرادی را که از میان بحران‌ها با موفقیت بیرون آمده‌اند مرور کنید و دریابید که چه مؤلفه‌هایی در حل موفق مسئله و رفع بحران به آن‌ها کمک کرده است.

برخی از افراد به‌جای «مشاهده و توصیف» وقایع زندگی، به سرعت در پی «تفسیر و تحلیل آن‌ها» برمی‌آیند و به نتیجه‌گیری‌هایی می‌رسند که خود آن تفسیر و تحلیل‌ها منشأ احساس ناخوشایند دیگری علاوه بر واقعه‌ی پیش آمده می‌شود.

افرادی که یاد گرفته‌اند مسائل را از جنبه‌های مختلف ببینند به‌تدریج به این باور می‌رسند که هیچ حادثه‌ای «خوب مطلق» یا «بد مطلق» نیست، بلکه در هر حادثه‌ی خوشایندی اگر مراقب نباشیم بذر حوادث ناخوشایندی نهفته است و در هر حادثه‌ی ناخوشایندی، اگر بصیرت داشته باشیم بذر پدیده‌های روشن و امیدبخشی را خواهیم یافت.

کسانی که باور دارند ورای شبکه‌علت و معلولی مادی زندگی، اراده‌ی خداوندی دانا، توانا و مهربان وجود دارد در هنگام برخورد با بحران‌های زندگی، آرام‌تر و صبورتر، عمل می‌کنند، چرا که چنین پیشامدهایی را حاصل «بدشانسی» نمی‌دانند. آن‌ها ایمان دارند که هیچ پیشامدی در جهان تصادفی و خارج از اراده‌ی الهی پیش نمی‌آید و عاقبت و سرانجام امور نیز در دست قدرت الهی است.

انسان‌های خلاق شهامت این را داشته‌اند که بارها و بارها محصولی ارائه دهند که مورد استقبال قرار نگرفته است ولی باز هم به خلق ایده‌های جدید ادامه داده‌اند.

برای تمرین خلاقیت، تلاش کنید کارها را به سبک جدید انجام دهید. لازم نیست حتماً این سبک جدید بهتر از سبک قبلی باشد، مهم این است که با این تمرین، قدرت خلاقیت ذهن شما رشد می‌کند و قوی‌تر می‌شود.

کسانی که «تفکر خلاق» را در خود پرورش می‌دهند در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی به سرعت راه‌حل پیدا می‌کنند،‌ در حالی‌که کسانی که تمرین خلاقیت نکرده‌اند در چنین مواقعی احساس می کنند به بن‌بست رسیده اند،‌ چرا که آن‌ها برای حل مسئله تنها یک راه‌حل در ذهن دارند و اگر آن راه‌حل غیرعملی باشد آن‌ها درمسئله گیر می‌افتند.

«خلاقیت» (Creativity) با «تولید» (Productivity) متفاوت است: * زنبور عسل، هزاران سال است عسل «تولید» می‌کند ولی هیچ زنبور عسلی تصمیم به تغییردادن محصول تولیدی خود نگرفته است!

«تفکر نقّاد» را «شیوه‌ی سقراطی» نیز می‌نامند چرا که روش سقراط، فیلسوف بلندآوازه‌ی یونانی، مورد سؤال قرار دادن باورهای مردم بود. او با این شیوه می‌خواست آن‌ها را از زندان عقاید کلیشه‌ای و آزمون نشده نجات دهد.

یکی از شیوه‌های فریب دادن فکر ما و القاء افکار و ایده‌ها این است که آنها را از منابع مهمی «نقل قول» می‌کنند مثلاً مکرر می‌شنوید که گفته می‌شود: * آرتور شوپنهاور فیلسوف برجسته آلمانی می‌گوید ... * دانشمندان ثابت کرده‌اند که ... * نتایج نظرسنجی‌ها در آمریکا نشان داده‌اند که ... در جای خالی هر گزاره‌ای گذاشته شود باورپذیری آن بسیار بالاتر می‌رود، این شیوه «تلقین غیر مستقیم» است.

در مقابل فیلم‌ها و مجلات مفید، انبوهی از فیلم‌ها و مجلات تولید می‌شوند که به‌رغم ظاهر جذاب و فریبنده، تأثیری «بیماری‌زا» در ذهن ایجاد می‌کنند. رعایت «بهداشتِ تغذیه‌ی ذهنی» وظیفه‌ای است که برای حفظ و ارتقای سلامتی خود به‌عهده داریم.

«اطلاعات» غذای ذهن شماست. کتاب‌هایی که می‌خوانید، فیلم‌هایی که تماشا می‌کنید، گفت‌وگوهایی که با دوستان‌تان انجام می‌دهید در ذهن شما تأثیری مشابه با تأثیر غذا و دارو در بدن‌تان دارند. بسیاری از بیماری‌های ذهن به دلیل اطلاعاتِ نامناسبی است که به ذهن‌مان وارد شده‌اند.

«ذهن ما» همچون یک اسب قوی و تندرو است، اگر ما سوار بر این اسب باشیم، از آن بهره‌های فراوانی خواهیم برد، اما اگر اسب ما را به‌دنبال خود بکشاند، قطعاً مجروح ومصدوم خواهیم شد.

بنابراین، ذهن ما همچون تلویزیونی است که امکان خاموش کردنِ کامل آن وجود ندارد ولی به‌راحتی می‌توان کانالِ آن را تغییر داد. با این روش ما قدرتِ کنترلِ ذهن خود را دارا هستیم. عدم کنترل افکار گاهی تأثیرات پرهزینه‌ای در زندگی ما ایجاد می‌کند

به جای تلاش برای پاک کردن یک فکر یا از خاطر بردن یک خاطره، یک فکر یا خاطره‌ی متفاوت را جایگزین آن می‌کنیم. هر چه این فکر یا خاطره‌ی جایگزین جذاب‌تر باشد فکر یا خاطره‌ی قبلی را با سرعت و قدرت بیش‌تری کنار خواهد زد.

هرچه بیش‌تر تلاش کنید که چیزی را از ذهن خود بیرون کنید، آن تصویر یا کلمه بیش‌تر به ذهن‌تان هجوم می‌آورد! بنابراین «کنترل ذهن» از طریق «مبارزه با افکار» امکان‌پذیر نیست!

اگر «اجازه بدهید» زنجیره‌ی افکار، «بدون کنترل» در ذهن شما جاری باشد، کنترلِ احساسات و رفتارهای خود را نخواهید داشت. اگر جریان اتوماتیک افکار بدون نظارتِ ما به حرکتِ خود ادامه دهد، ما همچون عروسکی بی‌اختیار قربانیِ این جریان خواهیم بود.

ما همواره در حال تفکر هستیم، تفکر به صورت زنجیره‌ای از تصاویر یا گفت‌وگو با خود در ذهن ما جریان دارد. جریان تفکر ما بر احساسات ما تأثیر می‌گذارد و احساسات ما نیز بر رفتارهای ما مؤثرند.

هر چه در یک رابطه، دو طرف توقع کمتری از هم داشته باشند،‌ آسیب‌پذیری آن رابطه کمتر می‌شود. آسیب‌پذیرترین افراد کسانی هستند که توقع دارند مردم به‌طور «ویژه» با آن‌ها مدارا کنند. کسانی که نیاز به امتیازات ویژه، احترام ویژه، تشریفات ویژه و شرایط زندگی ویژه دارند اغلب در زندگی دچار مشکلاتِ بین‌فردی و نارضایتی هستند.