بریده‌هایی از کتاب تسلی‌بخشی‌های فلسفه

شاید نباید میل به ثروت را همواره عطش صرف برای زندگی مجلل تفسیر کنیم، ممکن است انگیزه مهم‌تری وجود داشته باشد و آن این که آرزو داریم دیگران به ما ارج گذارند و با ما خوب رفتار کنند.

ما، هر یک از ما، غنی‌تر از چیزی هستیم که تصور می‌کنیم. (۱۰۸) همه ما می‌توانیم به آرای حکیمانه دست یابیم، مشروط به این که خود را به دلیل دو هزار ساله نبودن، بی‌علاقگی به محاورات افلاطون و علاقه به زندگی آرام در ییلاق، برای این منظور نامناسب و نالایق ندانیم. شما می‌توانید کل فلسفه اخلاق را درست به اندازه زندگی خصوصی غنی‌تر، به زندگی خصوصی معمولی پیوند دهید.

یک تسلی دیگر در مواجهه با اتهامات مربوط به نابهنجاری، دوستی است. یکی از ویژگی‌های دوست این است که آن قدر مهربان است که در مقایسه با اکثر مردم، بخش بیش‌تری از وجود ما را بهنجار می‌داند. هنگام گفتگو با مخاطبی عادی بسیاری از نظرهای خود را به دلیل بسیار زننده بودن، جنسی بودن، مأیوسانه بودن، احمقانه بودن، هوشمندانه بودن یا احساساتی بودن بیان نمی‌کنیم، ولی این نظرها را با دوستان خود در میان می‌گذاریم ــ دوستی، توطئه‌ای کوچک است علیه آنچه دیگران معقول می‌پندارند.

یک تسلی دیگر در مواجهه با اتهامات مربوط به نابهنجاری، دوستی است. یکی از ویژگی‌های دوست این است که آن قدر مهربان است که در مقایسه با اکثر مردم، بخش بیش‌تری از وجود ما را بهنجار می‌داند. هنگام گفتگو با مخاطبی عادی بسیاری از نظرهای خود را به دلیل بسیار زننده بودن، جنسی بودن، مأیوسانه بودن، احمقانه بودن، هوشمندانه بودن یا احساساتی بودن بیان نمی‌کنیم، ولی این نظرها را با دوستان خود در میان می‌گذاریم ــ دوستی، توطئه‌ای کوچک است علیه آنچه دیگران معقول می‌پندارند.

سبک نوشتاری فهم‌ناشدنی به احتمال زیاد بیش‌تر نتیجه تنبلی است تا هوشمندی؛ آنچه به آسانی خوانده می‌شود به ندرت به آسانی نوشته می‌شود. یا این که چنین نثر دشواری نقابی است بر فقدان محتوا؛ درک‌ناپذیر بودن، بهترین حامی حرفی برای گفتن نداشتن است: دشواری، سکه تقلبی رایجی است که افراد تحصیل‌کرده به کمک تردستی با آن بر بیهودگی مطالعات خود سرپوش می‌گذارند و حماقت بشری، مستعد قبول آن به عنوان پول واقعی است.

سبک نوشتاری فهم‌ناشدنی به احتمال زیاد بیش‌تر نتیجه تنبلی است تا هوشمندی؛ آنچه به آسانی خوانده می‌شود به ندرت به آسانی نوشته می‌شود. یا این که چنین نثر دشواری نقابی است بر فقدان محتوا؛ درک‌ناپذیر بودن، بهترین حامی حرفی برای گفتن نداشتن است: دشواری، سکه تقلبی رایجی است که افراد تحصیل‌کرده به کمک تردستی با آن بر بیهودگی مطالعات خود سرپوش می‌گذارند و حماقت بشری، مستعد قبول آن به عنوان پول واقعی است.

اسپانیایی‌ها سرخپوستان را با وجدانی آسوده قصابی کردند، زیرا مطمئن بودند که می‌دانند انسان بهنجار چیست.

ما باید به دنبال درک بهترین چیز، و نه دانستن بیش‌ترین چیزها، باشیم. ما صرفآ حافظه را پر می‌کنیم، و فهم و درک امر خوب و بد را خالی می‌گذاریم.

ولی ما همیشه نمی‌توانیم سرنوشت خود را با رجوع به ارزش اخلاقی خود تبیین کنیم؛ ممکن است موهوب به نعمتی یا مبتلا به بلایی شویم بی‌آن که پشت هیچ کدام از آن‌ها عدالتی وجود داشته باشد. همه اتفاق‌هایی که برای ما می‌افتد با ارجاع به چیزی درباره ما رخ نمی‌دهد.

وظیفه فلسفه عبارت است از آماده کردن نرم‌ترین فرود ممکن آرزوهای ما بر روی دیوار انعطاف‌ناپذیر واقعیت.

سنکا از ابتدا فلسفه را رشته‌ای برای کمک به انسان‌ها در غلبه بر تضاد میان واقعیت و خواسته‌هایشان می‌دانست

خوشبختی وابسته به بعضی امور روان‌شناختی پیچیده است ولی تقریبآ از امور مادی مستقل است

ارزش انتقاد بستگی دارد به فرایندها و رویه‌های فکری منتقدان، نه تعداد یا مقام آنان.

هر جامعه‌ای درباره عقاید بایسته فرد و چگونگی رفتار او برای اجتناب از قرارگرفتن در مظان اتهام و عدم محبوبیت، نظراتی دارد. بعضی از این رسوم اجتماعی به صورت قانون حقوقی درآمده و صورت‌بندی صریحی یافته‌اند، بقیه آن‌ها بیش‌تر به شکل شهودی در مجموعه وسیعی از داوری‌های اخلاقی و عملی مندرج هستند که «عرفِ عام» خوانده می‌شود، عرفِ عامی که فرمان می‌دهد چه باید بپوشیم، چه ارزش‌های مالی‌ای را برگزینیم، به چه کسی باید احترام بگذاریم، از چه آدابی باید پیروی کنیم، و چه زندگی خصوصی‌ای باید داشته باشیم. شک کردن به این آداب و رسوم عجیب، حتی گستاخانه به نظر می‌رسد. اگر در عرف عام تردید نمی‌شود، به این دلیل است که داوری‌های آن بسیار خردمندانه‌تر از آن شمرده می‌شوند که شایسته مداقه و تأمل باشند.

مطابق روایت افلاطون، او با شهامت به هیئت منصفه گفت: تا جان در بدن دارم از جستجوی دانش و آگاه ساختن شما به آنچه باید بدانید، دست بر نخواهم داشت... پس، آتنی‌ها، بدانید که خواه سخن آنوتوس را بپذیرید خواه مرا تبرئه کنید، در هیچ حال، رفتاری جز این نخواهم کرد، ولو بارها کشته شوم. (۱) و این چنین بود که سقراط به فرجام خود در زندانی در آتن رهنمون شد. مرگ او لحظه‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ فلسفه را رقم زد.

اپیکور چنین می‌گفت: بین تمام نیکی‌هایی که حکمت برای ما در بر دارد، دوستی پربهاترین است.