بریده‌هایی از کتاب ارتداد

امام گفت: «خالص شدن انقلاب جزئی از فرایند انقلاب است. هر کسی تحمل انقلابی ماندن را ندارد. جدا شدن تدریجیِ پشیمان‌ها و درمانده‌ها جزئی از ابتلاء انقلاب است.

هرچه صدای قهقهه و بدمستی بلندتر باشد، صدای قاروقور شکم‌های گرسنه کمتر شنیده می‌شود

پهلوی با توسعهٔ فحشا همه را تخدیر کرده. همه در چرت‌اند و در حرارت شهوت و خلسه و سُکر شراب

از آنچه به‌تدریج رخ می‌دهد بترس؛ فاصله‌های تدریجی، لرزش‌های تدریجی، سستی‌های تدریجی، ‘شدن’های تدریجی؛ این تدریجی‌ها صدای پای ارتداد است و بریدن از حق

شاید منتظر بودی امام جای همه تشخیص بدهد، جای همه تصمیم بگیرد، جای همه اقدام کند، جای همه نظارت کند، جای همه تقاص پس بدهد؛ اگر امام و پیشوا چنین باشد، آن‌وقت مأموم و پیرو، وظیفه‌اش چیست؟ پیرو باید بنشیند تا پیشوا تاریخ را پیش براند و خودش نظاره‌گر باشد؟

چند روز پیش رفته بودم دانشکده سری به یکی از رفقا بزنم. تغییری که در این یک سال و اندی در سر و وضع دختران دانشجو می‌دیدم، تکان‌دهنده بود. دانشگاه عملاً به تالار مدل مو و لباس‌های روز اروپایی تبدیل شده. به اضافهٔ برهنگی‌ها و رفتارهای زنندهٔ روزافزون. من آنجا دانشجو نمی‌دیدم. یعنی بعید می‌دانم در سرِ آدم‌هایی که آنجا درهم می‌لولیدند، اشتیاقی به دانش باشد.

انتخابْ پدیدهٔ پیچیده‌ای است. انسان چون انتخاب می‌کند، انسان است. انتخاب می‌کند و بر انتخابش پای می‌فشارد. پای فشردن بر انتخابی که آزادانه باشد تحسین‌برانگیز است. اما چه بسیار که انتخابی ظاهراً آزادانه، محصول سلسله‌ای از علل ناپیدای احساسی و روانی است. مشکل اینجاست که عمر انسان محدود و بازگشتن از انتخابی که جوانی، عشق، رابطهٔ انسانی، عقیده و ده‌ها دارایی دیگر را معطل یا ضایع کرده است، گاهی محال است.

که غرق شدن در مبارزه «به‌تدریج» شکل و شمایل مبارز را عوض می‌کند. گاه باید به خود بیاید و مبدأ و مقصد را مرور کند و اصول را به خود تذکر دهد تا شبیه دشمنش نشده باشد. و شعر روش خوبی برای این تذکر است.

«پرسش‌ها یک روز تمام خواهد شد، نه؟» - گمان نکنم. پایان پرسش، پایان اندیشیدن است. گمان نکنم انسان دست از اندیشیدن بردارد.

اگر بگویند عشق در یک نگاه متولد می‌شود و شعله می‌کشد، دغل‌بازی کرده‌اند. تازه‌کارها غالباً سرکشیِ هوس را با تولد عشق اشتباه می‌گیرند.

ما کیفیت زندگی را در چینش اشیای اطرافمان تعریف نکرده‌ایم. آن‌ها را در متن عشق چیده‌ایم.

انقلابی که آفاق را دیگرگون کند، عزیمت‌گاهش اعماق قلب منقلب‌شدهٔ انسان‌هاست. انقلاب در آفاق، میوهٔ انقلاب در انفس است

- تو آن امواج خروشان مردمی را که با یک اعلامیهٔ امام به خیابان‌ها می‌ریختند، فراموش کرده‌ای؟ کدام ایدئولوژی چنین قدرتی دارد، دریا؟! هیچ‌وقت هیچ تفکر و مکتبی نتوانسته تا این اندازه شورآفرین باش

هدف اصلی امام از همان ابتدا مبارزه با اسرائیل بوده؛ اسرائیل نه به عنوان یک جانور وحشی غاصب که بخشی از سرزمین اسلام را بلعیده، بلکه اسرائیل به مثابهٔ چاه متعفن جوشانی که فسادش فزاینده است و «به‌تدریج» فسادش تمام سیارهٔ ما را خواهد گرفت.

خواستن آزادی به جای عدالت. و یک تقلب هوشمندانه‌تر: جا زدن تن‌طلبی و غریزه‌پروری، به جای آرمان مقدس آزادی. پهلوی حالا با افتخار کتاب می‌نویسد و می‌گوید ما نهضت مرتجعی را که می‌خواست بین شما جوان‌ها و خواسته‌هایتان دیوار بکشد، سرکوب کردیم و آن‌وقت همان‌ها برایش کف می‌زنند. این یک رذالت تاریخی است.

ارتداد انسان و در پس آن تاریخ، گروهی از انسان‌های یک عصر. - چرا باید همیشه گروهی به ارتداد مبتلا باشند؟ - برای اینکه گروهی دیگر جای آن‌ها را بگیرند و آن‌گاه گروهی دیگر و دیگر... - این بازی تاریخ است؟ - تاریخ خودش مبتلاست، یونس! اینْ طرح خداست. برای آنکه بیازماید و جدا سازد و پاداش دهد.

انسان شهر را می‌سازد ولی سپس این شهر است که مثل موجودی زنده به انسان هجوم می‌آورد و انسان را به شکل دلخواهش درمی‌آورد. و مگر آن‌ها که در برابر نیروی عظیم شهر و ماشین می‌ایستند تا کی و تا کجا توان مقاومت دارند؟ مقاومت‌ها «به‌تدریج» می‌شکند؛ «به‌تدریج»؛ در باتلاق ساکت و بی‌صدای استدراج. شهرْ ظرف استدراج است. «تدریج» چه خلقت دهشت‌آور و پیچیده‌ای است! خداوند می‌توانست تدریج را نیافریند ولی آفرید. تدریج جلوهٔ مکر خداست و خداوند بهترین و سریع‌ترین مکّار است. سریع‌ترین است یعنی مکر هر مکّار دیگری در نقشهٔ مکر الهی جا می‌گیرد و به ضدّ خودش تبدیل می‌شود

تنها ایمانی باقی می‌ماند که با کفر به طاغوت همراه باشد. کسی که به امام حق ایمان بیاورد ولی به امام طاغوت کافر نشده باشد، دست‌آخر زمین‌گیر می‌شود.

تو اگر جای شاه و امریکا بودی و می‌دیدی بدنهٔ ارتش تو را همراهی نمی‌کند و سازمان امنیت در کشف و خنثا کردن گروه‌های مبارز کم آورده، چه راهی برای تضعیف نهضت انتخاب می‌کردی؟ آن‌ها برای سازمان مجاهدین و گروه‌های چپ فضا درست می‌کنند و به آن‌ها به عنوان اصلی‌ترین جریان ضد رژیم اصالت می‌دهند تا نهضت به حاشیه برود. سازمان دشمنی کوچک است که برای در حاشیه قرار دادن دشمن بزرگ، امکان فعالیت پیدا کرده.

ایران بارها با بی‌کفایتی شاهان مورد تعرض قرار گرفته و هر بار بخش‌هایی از آن جدا شده و هیچ‌گاه به روز اول بازنگشته است. آخرین بار هم شاهد وادادگی محمدرضا پهلوی در برابر توطئهٔ جدا شدن بحرین از ایران بوده‌ایم.