بریده‌هایی از کتاب ارتداد

از مکر خداوند پروا کنید. از آنچه به‌تدریج رخ می‌دهد بترسید؛ فاصله‌های تدریجی، لرزش‌های تدریجی، سستی‌های تدریجی، «شدن» های تدریجی! از تدریج بیش از شوک بهراسید.

برخی عشق را چنگکی می‌دانند که نیازهای تنشان را به آن بیاویزند. لحظه‌ای را که نیاز غلیان می‌کند حادثهٔ عشق می‌نامند و آن را با تمنا می‌جویند و آن‌گاه که نیاز فروکش کرد، عشق را از یاد می‌برند. عشق محصول انس است و بعد از نیاز تن و در غیاب آن آغاز می‌شود. غیر از این تعریف را برای حضرت عشق، توهین‌آمیز می‌دانم.

عشق مهم‌تر است یا معشوق؟ - عشق مهم‌تر است، دریا! فراق معشوقْ طاقت‌سوز و جانکاه است ولی فقدان عشقْ مرگ است. عاشق بدون معشوق می‌سوزد و عاشق‌تر می‌شود، اما بدون عشقْ حیاتی نیست که دربارهٔ چیستی آن حُکمی بکنیم.

«پرسش‌ها یک روز تمام خواهد شد، نه؟» - گمان نکنم. پایان پرسش، پایان اندیشیدن است. گمان نکنم انسان دست از اندیشیدن بردارد.

شاید هیچ یقینی نباشد که خالص و نیالوده به تردید بماند. ایمان و تردید همسایه‌اند. تنه به تنهٔ هم می‌زنند و برای خود جا باز می‌کنند.

شیفتگی، هوسِ نورستهٔ ناپایدارِ قلب یک نوجوان تازه به بلوغ رسیده نیست؛ شیفتگی میوهٔ شناخت است و آن که شیفته می‌شود، به درک متعالی‌تری از محتویات عالم نایل شده است

آدم‌ها گاهی در مسیری طولانی، مقصد را فراموش می‌کنند.

ما پیشوای نهضت بیشتر هشدار می‌دهد: «با مردمان پراکنده‌جان، پریشان‌چشم و خشکیده‌ذوق، تاریخ به پیش نمی‌رود. انقلابی که آفاق را دیگرگون کند، عزیمت‌گاهش اعماق قلب منقلب‌شدهٔ انسان‌هاست. انقلاب در آفاق، میوهٔ انقلاب در انفس است.» من مطمئنم که حادثه‌های بزرگ، مقدمه‌های بزرگی هم دارند. من عمیقاً نگران «بلا» هستم. خدا در کمین می‌نشیند و گاه با یک عصیان، شکل حادثه را عوض می‌کند. چیزهایی هست که می‌تواند چشمهٔ انقلاب انفسی را بخشکاند و هر ارادهٔ معطوف به دیگرگون‌خواهی عمیقی را عقیم کند.

سرما تا مغز استخوان فرومی‌رود. زمین لکه‌لکه خشک و تر است و هوا عمیقاً ابری. بوی حادثه در کوچه پیچیده و بوی خون آمیخته با هراس هم.

دریغا که در همراهیِ هر امام حقی، رنجی نهفته است که سیاه‌لشکر حامیان را با این پرسش ناگهانیِ دهشتناک می‌آزماید: «آیا این انتخاب به رنجی که در پی دارد می‌ارزد؟»

دردهای کهنه را در درونم می‌جورم. جرئت سرزنش روزگار در من نیست. خداوندگارِ نهضت پیش‌تر نهیب زده بود که روزگار خود خداست، همه‌چیز خود خداست، ابتلا خود خداست، شهد شیرین عشق خود خداست، زخم خود خد

- یونس، عشق مهم‌تر است یا معشوق؟ - عشق مهم‌تر است، دریا! فراق معشوقْ طاقت‌سوز و جانکاه است ولی فقدان عشقْ مرگ است. عاشق بدون معشوق می‌سوزد و عاشق‌تر می‌شود، اما بدون عشقْ حیاتی نیست که دربارهٔ چیستی آن حُکمی بکنیم.

به فراموشی بسپار، مَرد! آن آینده که تو در انتظار آن نشسته‌ای یا رخ می‌دهد یا نمی‌دهد. اگر رخ‌دادنی باشد، غصهٔ امروزِ تو آن را برطرف نخواهد کرد و اگر رخ ندهد که غصهٔ امروزت کاملاً ابلهانه خواهد بود.

گاهی که منطقی بر منطق دیگر نمی‌چربد و استدلالی قدرت کوبیدن استدلال دیگر را ندارد، انگیزه‌های تاریخی تعیین‌کننده می‌شود.

من به این می‌اندیشم که چرا در دامنهٔ ابَرانسان‌ها گاهی کوتاه‌قامتان بی‌مایه‌ای فرصت پیدا می‌کنند که همچون کیسه‌های سنگین خاک، مانع اوج گرفتن و پرواز کردن شوند.

سکوت به معنای آرامش نیست. سکوت گاهی خیز برداشتن برای پریدن و نفس گرفتن برای فریاد کشیدن است. این وضع نمی‌تواند پایدار باشد

«ایمان، در هوای صاف و زمین آرام، محک نمی‌خورد. تکان و طوفانْ آغاز پرسش است. شوکْ عمق ریشه‌های اندیشه را نشان می‌دهد. شوک، شک می‌آفریند. گل‌آلود می‌کند و چُرت آرام روزمره را با کابوسی وحشت‌زا می‌گسلد. شوک، شک می‌آفریند و شکیبایی می‌سوزاند.»

یونس، عشق مهم‌تر است یا معشوق؟ - عشق مهم‌تر است، دریا! فراق معشوقْ طاقت‌سوز و جانکاه است ولی فقدان عشقْ مرگ است. عاشق بدون معشوق می‌سوزد و عاشق‌تر می‌شود، اما بدون عشقْ حیاتی نیست که دربارهٔ چیستی آن حُکمی بکنیم

برخی عشق را چنگکی می‌دانند که نیازهای تنشان را به آن بیاویزند. لحظه‌ای را که نیاز غلیان می‌کند حادثهٔ عشق می‌نامند و آن را با تمنا می‌جویند و آن‌گاه که نیاز فروکش کرد، عشق را از یاد می‌برند. عشق محصول انس است و بعد از نیاز تن و در غیاب آن آغاز می‌شود. غیر از این تعریف را برای حضرت عشق، توهین‌آمیز می‌دانم.

من می‌نویسم و به چهرهٔ امام خیره می‌شوم تا بیشتر بگوید. - از مکر خداوند پروا کنید. از آنچه به‌تدریج رخ می‌دهد بترسید؛ فاصله‌های تدریجی، لرزش‌های تدریجی، سستی‌های تدریجی، «شدن» های تدریجی! از تدریج بیش از شوک بهراسید.