بریده‌هایی از کتاب ارتداد

شیفتگی، هوسِ نورستهٔ ناپایدارِ قلب یک نوجوان تازه به بلوغ رسیده نیست؛ شیفتگی میوهٔ شناخت است و آن که شیفته می‌شود، به درک متعالی‌تری از محتویات عالم نایل شده است

هر حرکتی از هر توقفی بهتر است. توقف به طور فزاینده خود را بازتولید می‌کند. در توقف، رسوب می‌کنیم، بوی کهنگی و ماندگی می‌گیریم. انسان متوقف یعنی مرده؛ حرکتِ متوقف یعنی سکون؛ مبارزهٔ متوقف یعنی سازش.

«خالص شدن انقلاب جزئی از فرایند انقلاب است. هر کسی تحمل انقلابی ماندن را ندارد. جدا شدن تدریجیِ پشیمان‌ها و درمانده‌ها جزئی از ابتلاء انقلاب است. ما اجازه نداریم قصاص قبل از جنایت کنیم، باید زمانش فرابرسد.»

من به این می‌اندیشم که چرا در دامنهٔ ابَرانسان‌ها گاهی کوتاه‌قامتان بی‌مایه‌ای فرصت پیدا می‌کنند که همچون کیسه‌های سنگین خاک، مانع اوج گرفتن و پرواز کردن شوند.

سکوت به معنای آرامش نیست. سکوت گاهی خیز برداشتن برای پریدن و نفس گرفتن برای فریاد کشیدن است

چرا من به سکوت فرصت دادم؟

یأسْ آفت بزرگی است. نباید بگذاریم جلو بیاید. نباید شور مبارزه جایش را به خستگی و وادادگی و کوفتگی بدهد.

خستگی، حتی از استبداد هم وحشتناک‌تر است. خستگی، تن دادن است، پذیرفتن است، کوتاه آمدن است. کوتاه آمدن وحشتناک است. آدم می‌تواند نجنگد و کوتاه هم نیاید؛ اما آن که جنگیدن را برمی‌گزیند و دست‌آخر آن را رها می‌کند، کوتاه آمده است. سربازی که از جنگ می‌گریزد، از آن که پایش را در جنگ نمی‌گذارد، نفرت‌انگیزتر است

پرسشْ نهالی است که در زمین اندیشه و شک می‌روید. هر پرسشی دلیلی دارد.

«ایمان، در هوای صاف و زمین آرام، محک نمی‌خورد. تکان و طوفانْ آغاز پرسش است. شوکْ عمق ریشه‌های اندیشه را نشان می‌دهد. شوک، شک می‌آفریند. گل‌آلود می‌کند و چُرت آرام روزمره را با کابوسی وحشت‌زا می‌گسلد. شوک، شک می‌آفریند و شکیبایی می‌سوزاند.»

این سنت الهی است که اکثر مردمان توان و طهارت کافی برای تحمل امر الهی را ندارند. آن‌ها فقط بیعت می‌کنند؛ گاهی با حق، گاهی با باطل؛ این خصلت اکثریت است و اکثریت عموماً اهل دنیا هستند. حکم قرآن دربارهٔ اکثریت تغییر نمی‌کند.»

ولی ایمان کافی نیست. تنها ایمانی باقی می‌ماند که با کفر به طاغوت همراه باشد. کسی که به امام حق ایمان بیاورد ولی به امام طاغوت کافر نشده باشد، دست‌آخر زمین‌گیر می‌شود.

بیعت با پیشوا، قدم گذاشتن در راه جدیدی است دشوارتر از اصل انقلاب. راهی که گام‌به‌گامش آبستن فتنه و ابتلاست. چه بسیار اقوامی که نخست بیعت کردند و سپس در راه زمین‌گیر شدند. مردمان در پذیرش دعوت حق آزادند اما آن‌گاه که با اختیار بیعت کردند، بیعت شکستن و راه کج کردن، بدون مکافات نخواهد ماند.

ما باید پیاپی راهی را که در پیش داریم از نو بشناسیم و اعتبارش را بازشناسیم.

حال باید از شنوندگان بپرسیم که آنچه را شنیده‌اند به جان می‌پذیرند یا به فراموشی می‌سپارند. کسی که باید از آنچه رخ داده پرسش‌های بزرگ بپرسد، پیشوای مردم است نه خود مردم. او خواهد پرسید حتی اگر ما پیروز می‌شدیم و قدم در آغازین مرحلهٔ تشکیل حکومت می‌گذاشتیم آیا شما تا آخر، تا نهایی‌ترین مرحلهٔ رنج با من، با امامتان، می‌ماندید؟ و او خوب می‌دانست تنها آن‌هایی تا واپسین مرحله می‌ماندند که طعم فقر و گرسنگی و محرومیت را چشیده باشند و جانشان با آلودگی دنیا و آسودگی عافیت زمین‌گیر نشده باشد.

پیشوا دعوت می‌کند و پیش می‌خواند و راه می‌نمایاند، مردم یا می‌پذیرند و بیعت می‌کنند یا رو می‌گردانند و به راه خود می‌روند. من درک دیگری از ماجرا ندارم. فرق پیشوایان در قدرتی است که در دعوت و فراخوانشان نهفته است.

پیشوا دعوت می‌کند و پیش می‌خواند و راه می‌نمایاند، مردم یا می‌پذیرند و بیعت می‌کنند یا رو می‌گردانند و به راه خود می‌روند. من درک دیگری از ماجرا ندارم. فرق پیشوایان در قدرتی است که در دعوت و فراخوانشان نهفته است.

- شاید منتظر بودی امام جای همه تشخیص بدهد، جای همه تصمیم بگیرد، جای همه اقدام کند، جای همه نظارت کند، جای همه تقاص پس بدهد؛ اگر امام و پیشوا چنین باشد، آن‌وقت مأموم و پیرو، وظیفه‌اش چیست؟ پیرو باید بنشیند تا پیشوا تاریخ را پیش براند و خودش نظاره‌گر باشد؟

آن‌وقت این جوجه‌روشنفکرانی که خو کرده بودند به این اشیای همساز با فحشا با ما چه می‌کردند؟ آن‌ها لبخند می‌زدند و از اینکه نهضت خمینی آن‌ها را از این‌همه تباهی نجات داده تشکر می‌کردند یا در فرصت مناسب انتقام تمام شهوات تعطیل‌شده‌شان را از نهضت می‌گرفتند؟

هر کسی تحمل انقلابی ماندن را ندارد. جدا شدن تدریجیِ پشیمان‌ها و درمانده‌ها جزئی از ابتلاء انقلاب است. ما اجازه نداریم قصاص قبل از جنایت کنیم، باید زمانش فرابرسد.»