بریده‌هایی از کتاب زن و چالش های جامعه

امام علی (ع) فرموده است: «لَیسَ الزُّهدُ أَن لاتَملِکَ شَیئاً بَل الزّهدُ أن لا یَملکَکَ شَیٌء.» (پارسایی آن نیست که مالک چیزی نباشی، بلکه پارسایی آن است که چیزی مالک تو نباشد.)

والدینی که به وظیفهٔ خود به‌طور مطلق و به‌مثابهٔ رسالت اقدام می‌کنند، در حدی که خود را فدای خدمت به فرزند می‌کنند، احساسات کودک را سرشار و عقل او را از ایمان و قلب او را از محبت و وجودش را از عنایت پر می‌کنند. کودک در این دریای جوشان، مؤمن و متعهّد رشد می‌کند و به تکمیل مسئولیت والدین خود می‌پردازد و به بخشش و عطای آنان و نسل آنان وفادار می‌ماند. زن و شوهر در خلال عطای مطلق و مسئولانه‌ای که هریک به دیگری و هردو با هم به فرزندان تقدیم می‌دارند، وحدتی مکمل همدیگر تشکیل می‌دهند. آنچه مهم است کیفیت عطاست نه حجم و کمیّت آن، که با این روش مشکل اساساً ایجاد نخواهد شد.

هیچ دینی به اندازه اسلام و هیچ جامعه‌ای همانند جامعه اسلامی به زن حرمت ننهاده است. منظورم از اسلام، اسلام حقیقی است که در متون اسلامی آمده است و امکان اجتهاد در آن وجود دارد، نه وضعی که مسلمانان در آن به‌سر می‌برند. دین ما هیچ‌گاه دین متحجری نبوده است.

هر زمان که شاخی از شیاطین می‌رویید و اژدهایی از مشرکان دهان می‌گشود، برادرش علی (ع) را به کام آن می‌انداخت و او دست‌بردار نبود تا مگر با مشت مردانهٔ خود آن‌ها را درهم می‌شکست و آتش فتنه‌شان را با شمشیر خاموش می‌کرد. علی (ع) رنج‌دیده‌ای در راه خدا و کوشا در کار و فرمان پروردگارش بود؛ خویشاوند رسول خدا (ص)‌ و سرور اولیاءالله و همواره آماده به‌کار، خیرخواه و تلاشگر. این‌همه در حالی بود که شما در رفاه می‌زیستید و در کمال راحتی به خنده و شوخی می‌پرداختید و منتظر بودید که بر ما زیانی وارد شود و گوش سپرده بودید تا خبرهای بدی دربارهٔ ما بشنوید. گاه در جنگ و نبرد عقب می‌نشستید و می‌گریختید.

حقیقت این است که آشکار کردن زیبایی‌های زن به طغیان و سرکشی جنبهٔ زنانگی بر وجود زن منجر می‌شود و زن را تنها به یک تابلوی هنری بدل می‌سازد که این مسئله تحقیر زن و انکار استعداد و توانمندی‌های اوست و باعث ازبین رفتن عمر و وقت و فرصت‌های گران‌بهای او می‌شود. خصوصاً این مسئله به محرومیت زن و جامعه از ایفای درست وظیفهٔ مادری او می‌انجامد.

موضوع حجاب در اسلام به‌منظور تحقیرِ زن یا حبس یا بزرگداشت و تمجید بیش‌ازحد او صورت نگرفته است، آن‌چنان‌که نزد برخی از ملل چنین دیدگاهی متعارف است، بلکه حجاب سلاح زن در جلوگیری از طغیان جنبهٔ زنانگی اوست، تا مبادا این جنبهٔ زن بر دیگر توانایی‌های او غلبه کند

اما موضوع حجاب در اسلام به‌منظور تحقیرِ زن یا حبس یا بزرگداشت و تمجید بیش‌ازحد او صورت نگرفته است، آن‌چنان‌که نزد برخی از ملل چنین دیدگاهی متعارف است، بلکه حجاب سلاح زن در جلوگیری از طغیان جنبهٔ زنانگی اوست، تا مبادا این جنبهٔ زن بر دیگر توانایی‌های او غلبه کند.

در قرآن هیچ‌وقت اجازه داده نشده است که ازدواج بدون رضایت زن بر او تحمیل شود و حق اجازهٔ پدر دربارهٔ ازدواج اوّل دختر جنبهٔ مشاوره دارد و نمی‌تواند ازدواجی را بر او تحمیل کند، و اگر پدر دختر را با وجود مصلحت و شایستگی از ازدواج منع کند، حق مشاورهٔ او ساقط می‌شود.

اسلام، بر این اساس و با این ویژگی و این روش، دیگر احکام خود را نیز بنیان نهاده و به قبول شهادت زن در چارچوب کار خود حکم مثبت داده است.

اسلام می‌کوشد تا فضای مناسب را برای ادای مسئولیت زن ایجاد کند و این کار را با وجوبِ نفقه بر مرد صورت می‌دهد. در مقابل، بهرهٔ مرد را از میراث دو برابر قرار داده، تا بدین وسیله عدالت محقق گردد و نیز به تعبیر قرآن «مال دست به دست در میان توانگران نگردد.»

درمی‌یابد که تفاوت‌هایی که قرآن میان مرد و زن قایل شده، مساوات ذاتی میان آن دو را تحکیم می‌بخشد و توجهی عادلانه و یکسان به هردو دارد. پس تفاوت در احکام و واجبات و حقوق در بیشتر اوقات به تفاوت در توانایی‌ها و ویژگی‌ها و استعدادهای هریک از آنان بازمی‌گردد.

در خصوص احترام سیاسیِ کار آورده است: یا أَیهَا النَّبِی إِذَا جَاءک الْمُؤْمِنَاتُ یبَایعْنَک عَلَی أَن لَّا یشْرِکنَ بِاللَّهِ شَیئًا وَلَا یسْرِقْنَ وَلَا یزْنِینَ وَلَا یقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا یأْتِینَ بِبُهْتَانٍ یفْتَرِینَهُ بَینَ أَیدِیهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا یعْصِینَک فِی مَعْرُوفٍ فَبَایعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ

تفاوت در استعدادها، نشان‌دهندهٔ آن نیست که مقام زن پایین‌تر از مقام مرد است، بلکه فقط شایستگی‌های مخصوص هرکس و تفاوت خلقت او با دیگران را نشان می‌دهد. اگر این تفاوت‌ها موجب شود که هر کاری به متخصص آن سپرده شود و حق به صاحب آن داده شود، باعث شکوفایی جامعه می‌شود

ازدواج را دختر انجام می‌دهد و مرد آن را می‌پذیرد. مثلاً وقتی خطبهٔ عقد را جاری می‌کنیم و وکالت دختر را قبول می‌کنیم، می‌گوییم: «زَوَّجتُکَ نفسی عَلی المهر المَعلوم» (خودم را با مهریهٔ مشخص‌شده به ازدواج تو درمی‌آورم.) ازدواج را دختر یا وکیل دختر صادر می‌کند و مرد یا شوهر می‌گوید: پذیرفتم. بنابراین، زن است که عقد ازدواج را می‌خواند و مرد آن را می‌پذیرد. دختر، یا زوجه، عنصر اصلی در ازدواج است. پس چطور می‌توان ازدواج را بر دختر تحمیل کرد؟ به هیچ وجه چنین چیزی درست نیست

زن در گذشته خدمتگزار منزل و ابزاری برای تولیدمثل بوده است، اما امروزه نماد زنانگی است. این پیروزی ظاهری، چقدر اسفبار است! مرد امروز به‌صورت غیرمستقیم از راه کتاب‌ها و ابزارهای مختلف رسانه‌ای ‌(سینما، تئاتر و ...) و مد و دیگر عرصه‌های زندگی اجتماعی می‌کوشد تا زن را نماد تحریک جنسی قرار دهد و نقش او را به بُعد جنسی منحصر کند. این امر دلیل زیرکی مردان است. دیگر زن تبدیل به تابلویی هنری شده است. به تعبیر دیگر، زن در گذشته به حساب نمی‌آمده است و امروز نیز هیچ چیزی نیست.

این آیه از یک‌سو تعدد همسران را مشروط به ترس از اجرا نشدن عدالت درمورد یتیمان ذکر می‌کند و، از سوی دیگر، آن را به ضرورت اجرای عدالت در میان همسران مقید می‌گرداند. شکی نیست که به سبب جنگ‌های صدر اسلام و شهادت مردان، نگرانی آن وجود داشت که ایتام قربانی بی‌عدالتی شوند. در چنان وضعیتی، پدیدهٔ تعدد زوجات امری پسندیده برای سرپرستی ایتام و مادران آنان بود و این بنابر اصطلاح فقها، یکی از موارد جواز تعدد زوجات است. بنابراین، تعدد زوجات حکمی ثابت و مربوط به اوضاع اجتماعی یا خانوادگی معین است. غیر از این، شرط دیگر همان برقراری عدالت در بین زنان است و این مسئله‌ای دشوار و پیچیده است که برحسب تحول جوامع و نیازهای زنان و سطح آگاهی و میزان نیازشان به ازدواج تغییر می‌کند. در بیشتر اوقات شوهر نمی‌تواند از عهدهٔ حقوق بیش از یک زن برآید. بدین‌ترتیب، می‌بینیم که این حکم اسلامی دستوری است که موجبات پیشرفت در جوامع را نیز در خود دارد.

حقیقت این است که آشکار کردن زیبایی‌های زن به طغیان و سرکشی جنبهٔ زنانگی بر وجود زن منجر می‌شود و زن را تنها به یک تابلوی هنری بدل می‌سازد که این مسئله تحقیر زن و انکار استعداد و توانمندی‌های اوست و باعث ازبین رفتن عمر و وقت و فرصت‌های گران‌بهای او می‌شود. خصوصاً این مسئله به محرومیت زن و جامعه از ایفای درست وظیفهٔ مادری او می‌انجامد.

دیگر زن تبدیل به تابلویی هنری شده است. به تعبیر دیگر، زن در گذشته به حساب نمی‌آمده است و امروز نیز هیچ چیزی نیست. بنابراین، رهایی زن امری ضروری است. پیروزی زن باید از طریق پشت سر نهادن عقب‌ماندگی تحقق یابد و بر زن لازم است بار تعهدات اجتماعی و ملی و خانوادگی و انسانی‌اش را بر دوش‌کشد.

که فقط دانایان از خداوند می‌ترسند.

پس زمام این مرکب رام‌شده را بگیر، ولی بدان که روز آخرتی هم هست و چه نیکوست داوری خدا در آن روز و دادخواهی محمد (ص). موعد به قیامت. در قیامت گزافه‌کاران زیان می‌بینند و پشیمانی به حال شما سودی نمی‌بخشد