بریده‌هایی از کتاب نیایش

متأسفانه ما در تربیت مذهبی کودکانمان به همین شکل رفتار می‌کنیم. یعنی همان‌طور که آنها را به درس و مشق اجبار می‌کنیم، بدون این‌که به آنها بفهمانیم که درس و مشق چیست: به وی امر می‌کنیم که این درس را بخواند، یا این مشق را بنویسد و به ازای آن به گردشش می‌بریم و به سینما و چلوکبابی، یا برایش کت و شلوار و دوچرخه و شیرینی می‌خریم و او از همان اول می‌داند که به کلاس رفتن و درس خواندن و مشق نوشتن برای این چیزهاست و اگر آنها نباشد، این اعمال برای او هیچ ارزشی ندارد: برای آقاجانش خوب است! وقتی از اول به مردم، به جوان، به کودک، بگوییم انجام این اعمال از نظر مذهبی موجب می‌شود که این چیزها را به تو بدهند، از اول به او و به بینش او و به عمق شعور او فرو کرده‌ایم که نفْسِ این اعمال مذهبی، روی تو که عاملش هستی، ارزش مثبتی ندارد؛ بلکه اینها اوامری است که از طرف خداوند صادر شده و موجب رضایت اوست و بنابراین تو باید عمل کنی به عنوان یک تحکم، به عنوان یک تعبد، به عنوان یک امر،

دعای شیعه به صورت کامل‌ترین مکتب، خودش در چهار بعد مشخص می‌شود: نیاز، عشق، آگاهی، مبارزه. الان سه نوع دعا وجود دارد: یکی دعایی که برای ثواب انجام می‌شود. (خواهش می‌کنم خوب دقت کنید) از به‌کار بردن کلمه «ثواب» مقصد خاصی دارم، و الاّ مسلم است که هر کسی که مذهبی است، به ثواب معتقد است. ثواب را در معنی خاصی که الآن در جامعه فعلی ما وجود دارد، به کار می‌برم. ثواب به این معنی که: این دعا را بخوان تا این پاداش را در ازای انجام این عمل به تو بدهم. این یک نوع عمل است،

خدایا! مرا هرگز مراد بی‌شعورها و محبوب نمک‌های میوه مگردان.

خدایا! مرا همواره آگاه و هوشیار دار، تا پیش از شناختن درست و کامل کسی یا فکری ـ مثبت یا منفی ـ قضاوت نکنم.

خدایا! به من توفیق تلاش در شکست، صبر در نومیدی، رفتن بی همراه، جهاد بی سلاح، کار بی پاداش، فداکاری در سکوت، دین بی دنیا، مذهب بی عوام، عظمت بی نام، خدمت بی نان، ایمان بی ریا، خوبی بی نمود، گستاخی بی خامی، مناعت بی غرور، عشق بی هوس، تنهایی در انبوه جمعیت، دوست‌داشتن بی آنکه دوست بداند، روزی کن.

خدایا! به هر که دوست می‌داری بیاموز که عشق از زندگی کردن بهتر است و به هر که دوست‌تر می‌داری، بچشان که دوست‌داشتن از عشق برتر.

کارل می‌گوید؛ حتی عکس‌برداری‌هایی از استخوان بیماری که به سل استخوانی دچار شده، نشان داده که استخوان سیاه شده‌است و باید قطع شود؛ بیمار آماده جراحی بوده، اما در یک حالت کاملاً غیرعادی و عاشقانه‌ای که در یک خلوت پر از صفا و پر از گداختگی عاشقانه به این بیمار مؤمن دست داده بود، در شبی که فردایش باید عمل می‌شد، ناگهان شفایی معجزه‌آسا پیدا می‌کند و فردا عکس‌برداری‌ها نشان دادند که نه تنها بیمار شفا یافته، بلکه به قول کارل، آثار عضوی بیماری نیز از میان رفته‌است. این یک نمونه است در نیایش کارل (که من ترجمه کرده‌ام) من از قول او صحبت می‌کنم، نه از قول خودم و امثال خودم؛ زیرا او مرجع این کار است و سند است، و اِلاّ نمونه‌هایش همه‌جا هست. در مشهد خودمان (چند سال پیش، در بیمارستان شاه‌رضا) عین همین نمونه‌ای که کارل می‌گوید،

آدم‌های بی‌عرضه‌ای که کوچک‌ترین تکانی نمی‌خورند که نکند ضرری بخورند! در برابر بزرگ‌ترین فاجعه‌هایی که امروز مسلمانان می‌بینند و حتی وجدان‌های انسانی‌ای که مسلمان نیستند و خدا را قبول ندارند، در برابر آن فاجعه‌ها فریاد می‌زنند و دادشان بلند شده‌است، مسلمانی[ را می‌بینم ]که سکوت می‌کند، صدایش را درنمی‌آورد، خبرش را نمی‌شنود و ککش هم نمی‌گزد[ اما ]اگر یکی از رفقایش (از رفقای چرب و چله‌اش) چند روز دور و برش نیاید دلواپس می‌شود و اگر کوچک‌ترین ضربه‌ای و ضرری به دم و دستگاه خودش بخورد، فریادش به عرش می‌رود و احساس مسئولیت می‌کند و آنجا دیگر کوچک‌ترین تأخیری نمی‌کند. وقتی که می‌بیند، اسلام الآن مثل یک پرنده اسیر پرشکسته‌ای در دست بازهای جنایتکار خونخوار دنیاست و به هر شکلی که خواسته باشند با آن بازی می‌کنند،[ اما ]برای او فاجعه‌هایی که هر روز صورت می‌گیرد، حتی به عنوان یک خبر روزنامه، کنجکاوی‌برانگیز نیست،

خدایا! در برابر هر آنچه انسان ماندن را به تباهی می‌کشاند، مرا، با نداشتن و نخواستن، رویین‌تن کن.

خدایا! این آیه را که بر زبان داستایوسکی رانده‌ای، بر دل‌های روشنفکران فرود آر که: «اگر خدا نباشد، همه چیز مجاز است» ، جهان، فاقد معنی و زندگی، فاقد هدف و انسان، پوچ است و انسانِ فاقدِ معنی، فاقد مسئولیت نیز هست.