بریده‌هایی از کتاب در انتظار تاریکی، در انتظار نور

بعضی گفت‌وگوها در ذهن می‌ماند. معمولاً اولین گفت‌وگو فراموش نشدنی‌ترین است و بعد، آخرین گفت‌وگو.

گورستان برای ما یادآور بیهودگی تلاش‌های انسان است.

آزادی یعنی چه؟ یعنی داشتن حق آنکه فضایی برای اعمال خود تعیین کنی. چه کسی چنین حقی را اعطا می‌کند؟ ما با این حق به دنیا آمده‌ایم.

آن‌ها که روزگاری نام عدالت را لوث می‌کردند چگونه عدالتی را برقرار می‌کنند؟ در جامعه‌ای که بیشتر عاملان جنایات در حکومت گذشته سر کار خود مانده‌اند چه اصلاحاتی می‌توان توقع داشت؟ انقلاب پایان نیافته، هنوز خیلی کار باقی است و تا روزی که جراحت‌هایی را که به فرسودن پیکر سیاست ادامه می‌دهند از میان برنداریم انقلاب تکمیل نخواهد شد.

کاری که به قیمت از دست دادن استقلال تمام شود چه ارزشی می‌تواند داشته باشد؟

«در زندگی پر حرص و آز امروزی که دیگر کسی فرصت نگاه کردن به اطراف خود ندارد، باید آنچه را که مردم هر روز از دست می‌دهند به آن‌ها نشان دهیم. این بدان معنی نیست که به سرعت از تصویری به تصویر دیگر برویم، بلکه تأملی است بر همه‌ی چیزهایی که شاید به نظر ما معمولی بیاید است.

می‌تواند داد بزند ولی می‌داند کسی به فریادش نخواهد رسید. چه کند؟ چه باید بکند؟ التماس کند؟ به معاون، بخشی از اجرتش را پیشنهاد کند؟ بیرون برود و در را محکم پشت سرش ببندد؟ چگونه روزگار خود را بگذراند؟ برای چه زندگی کند؟ بلند می‌شوند و به زور لبخند می‌زند.

همه در این کشور زندگی می‌کنیم. در شرایط موجود، هر کدام از ما به نحوی مجروح از آن بیرون آمدیم. و چه کسی می‌تواند مرزی میان گناه و بیگناهی تعیین کند در شرایطی که این مرز جایی در عمق تک‌تک افراد وجود دارد؟ مردم به این امید حکومت گذشته را ساقط کردند که عدالت را ببینند.

معمولاً یه عده می‌برن و یه عده می‌بازن. بعضی وقت‌ها این‌طور می‌شه اونایی که می‌بازن اونایی هستن که خیال می‌کردن بردن و برعکس.

چطور ممکن بود در کشوری که دورش را با سیم‌خاردار پوشانده‌اند تمام عمر زندگی کرد، آموخت یا به جایی رسید؟

گفته بود حیوانات خاصیتی دارند که آن‌ها را خیلی پیش‌تر از انسان می‌برد: ریا ندارند و نباید مقابلشان به چیزی وانمود کنی. در سال‌های اخیر خیلی به آن فکر کرده بود. به حیوانات علاقه داشت و فیلم‌هایی که از حیوانات می‌ساخت معمولاً بهتر از آن‌هایی بود که از مردم می‌ساخت.

«در زندگی پر حرص و آز امروزی که دیگر کسی فرصت نگاه کردن به اطراف خود ندارد، باید آنچه را که مردم هر روز از دست می‌دهند به آن‌ها نشان دهیم. این بدان معنی نیست که به سرعت از تصویری به تصویر دیگر برویم، بلکه تأملی است بر همه‌ی چیزهایی که شاید به نظر ما معمولی بیاید است.

خانه چیست؟ خانه چیزی است که ما درون خود حمل می‌کنیم. آن‌ها که خانه‌ای درون خود ندارند نمی‌توانند خانه‌ای برای خود بسازند، نه از مقاومت و نه از سنگ.

آیا قرار است تا ابد دایره‌وار بچرخد؟ محکوم به زندگی در قفس بزرگی که فقط مرگ او را از آن رهایی می‌بخشد؟

دنیا یه دیوونه خونه‌ی پوچ بی‌معنیه که توش پیچ و تاب می‌خورن و فریاد می‌کشن.

تلویزیون باجی است به آدم‌های بی‌کس و غمگین، به آدم‌هایی که هیچ‌کس را نمی‌بینند، آدم‌هایی که کسی با آن‌ها کلامی حرف نمی‌زند.

دروغ‌گوهای حرامزاده که هیچ وقت حتا اتفاقی توی زندگی حرف راست نزده‌اند.

می‌نمود. گورستان برای ما یادآور بیهودگی تلاش‌های انسان است.

خانه چیست؟ خانه چیزی است که ما درون خود حمل می‌کنیم. آن‌ها که خانه‌ای درون خود ندارند نمی‌توانند خانه‌ای برای خود بسازند، نه از مقاومت و نه از سنگ.

آزادی یعنی چه؟ یعنی داشتن حق آنکه فضایی برای اعمال خود تعیین کنی. چه کسی چنین حقی را اعطا می‌کند؟ ما با این حق به دنیا آمده‌ایم.