بریده‌هایی از کتاب حد و مرزهای هنر

تکرار یک نظر آن را به حقیقت بدل نخواهد کرد

هیچ‌یک از دیکتاتورها نتوانستند پروژهٔ «هنری» خود را محقق سازند. «اثری» که آنها خلق کرده بودند، سرشتی کاملاً متفاوت داشت و نسخه‌ای نوین از جهنم بر زمین بود.

در واقع، موسولینی [کارش را] با خودسازی آغاز کرد؛ گویی او خود مجسمه‌ای بود. به‌عنوان آغازی متواضعانه، او با عزمی‌راسخ خود را تغییر داد تا برای هموطنانش مردی کامل و نمونه‌ای برای پیروی شود. او از هر فرصتی برای به رخ کشیدن توانایی‌اش در کارگری و کشاورزی استفاده می‌کرد، در ورزش (دویدن، شنا و اسکی) بی‌نظیر بود و می‌توانست متون فلسفی و ادبی بنویسد

قربانیان سرکوب استالین به ده‌ها‌میلیون نفر رسیدند؛ بقیهٔ جمعیت در ترس و فقر زیستند و طبیعت هم کاملاً تخریب شد. انسان نوینی که کمونیسم قرار بود تولید کند، هرگز خارج از شعارهای حزب و رمان‌های رئالیسم سوسیالیستی به وجود نیامد. سرنوشت حکومت شوروی نشان می‌دهد که پروژهٔ اولیهٔ حذف همهٔ ساختارهای اجتماعی گذشته و جایگزینی آنها با نظم نوینی بر مبنای علم و اراده، محکوم به شکست است.‌این سرنوشتِ محتوم آن بود، نه به‌این دلیل که طرف‌دارانش جنگ را باختند. کمونیسم را نیروی نظامی از پای در نیاورد. کمونیسم به مرگ «طبیعی» مرد و چیزی جز ویرانی مادی و اخلاقی از خود باقی نگذاشت.

هنرمند حقیقی «می‌داند که چطور عشق خود را به هر دانهٔ سیب پس زند و همهٔ‌این عشق را با انباشتن درون سیبی که به تصویر می‌کشد برای همیشه جاودانه سازد.»

آنچه نویسنده را لایق می‌سازد، می‌تواند دولتمرد را فاسد گرداند و آن چیز که کتابی را دلپذیر می‌سازد، می‌تواند به انقلابی بزرگ ختم شود.(١١) الکسی دوتوکویل

هر زمان که راه آینده سد شود، ستایشِ گذشته‌مرهمی خواهد بود برای بیماران، محتضران و زنجیریان!

رمان، به‌عنوان یک ژانر، فراتر رفتن از جهان‌بینی مانوی را تشویق می‌کند

بسیاری صرفاً خودشیفتگی نخستین را توسعه و گسترش می‌دهند و در نهایت، آن را به گروهی که فرد به آن تعلق دارد تعمیم می‌دهند. در قصه‌گو‌ها (۲۰۰۸)، نانسی اوستون این شکل از روایت را (که شاید شایع‌ترین شکل آن باشد) «نیا‌متن» می‌خواند. «تو‌یکی از ما هستی و سایرین دشمن‌اند.»‌این نیا‌متن باستانیِ بسیار قدرتمندِ نوع بشر است.‌این روایت دو تقابل از یک سو، ما و آنها و از سوی دیگر، خوب و بد را بر مبنای ساختار مانوی پوشش می‌دهد که هدفش محافظت و استحکام گرایشات خودمحور و قوم‌پرستانهٔ ماست.

بسیاری صرفاً خودشیفتگی نخستین را توسعه و گسترش می‌دهند و در نهایت، آن را به گروهی که فرد به آن تعلق دارد تعمیم می‌دهند. در قصه‌گو‌ها (۲۰۰۸)، نانسی اوستون این شکل از روایت را (که شاید شایع‌ترین شکل آن باشد) «نیا‌متن» می‌خواند. «تو‌یکی از ما هستی و سایرین دشمن‌اند.»‌این نیا‌متن باستانیِ بسیار قدرتمندِ نوع بشر است.‌این روایت دو تقابل از یک سو، ما و آنها و از سوی دیگر، خوب و بد را بر مبنای ساختار مانوی پوشش می‌دهد که

هدف برخی هنرمندان به‌جای اشتیاق به شناخت بهترِ جهانِ اطراف، مشخصاً جهان انسانی، ساختارشکنیِ آن است. البته اگر ما‌این اصطلاح را افراطی‌تر از آنچه اغلب در مناظره‌های نقادانه به آن‌داده می‌شود، به کار ببریم. در ادبیات،‌این ساختارشکنی اول روایت را نشانه گرفت و بازسازی داستان را غیرممکن ساخت و سپس، با ضربه به شخصیت‌ها حذف آنها یا نامربوط‌ساختنشان ادامه یافت و با ساختارشکنی معنا، یعنی با امتناع از قرار دادن عناصر متن در ارتباط با یکدیگر، به اوج خود رسید.

تفاوتی دیگر در هدف [این‌بار] هنر را از سرگرمی‌جدا می‌کند. این تمایز بیشتر برای تفکیک دو ساختار است تا ارزش سلسله‌مراتبی دادن به اثر هنری. مقصود‌یکی آشکار کردن حقیقت دربارهٔ واقعیت است، هنگامی که دیگری به‌دنبال تأییدیهٔ عموم است.

از طرف دیگر نیز، تقلیل اثر هنری به نمونه‌ای از این یا آن نظریه‌در تقابل با طلب حقیقت و پذیرش واقعیت قرار می‌گیرد، زیرا خوانندگان و تماشاگران را از آزادی جست‌وجوی شخصی معنای اثر محروم می‌کند. جهان پیچیده است و آثار هنری فاخر ایهامی دارند که به‌جای اینکه به «حکمی» گردن نهند،‌این پیچیدگی را بازآفرینی می‌کنند.

آن دسته از آثار هنری را که تصویر مجسم‌این‌یا آن آموزه هستند به‌سختی می‌توان واجد ارزش هنری در نظر گرفت‌یا به‌هرحال، نمی‌توان آنها را هم‌ردیف «هنر فاخر» به شمار آورد. در عوض، ما آنها را به‌منزلهٔ شکلی از موعظه یا شعار دسته‌بندی می‌کنیم. هدف چنین آثاری به چنگ آوردن حقیقت جهان نیست، بلکه آن است که پندی به ما بیاموزند. پندآموزی ممکن است ماهیتاً اخلاقی باشد، اما میان‌این اخلاق و آنی که ذاتی خلق هنری است تفاوتی فاحش وجود دارد. [در اینجا] علاقه به دنیا تابع غرضی است با ماهیتی خارجی(حکم). اخلاقِ تحمیلی اخلاقی را که ذاتی هنر است تخریب می‌کند و عشق به جهانِ واقع دیگر نقشی تعیین‌کننده بازی نخواهد کرد.

همان‌طور که جورج اورول می‌گوید، دیواری خوش‌ساخت شایستهٔ تحسین نیست، اگر اردوگاه کار اجباری را محصور کرده باشد. عمل اخلاقی خارج از جهان انسانی وجود ندارد و در جهان انسانی نیز تنها زمانی عملی اخلاقی است که در جهت منفعت خود شخص نباشد. گذشته از‌این، موردهای بی‌شماری را می‌شناسیم که در آن، آگاهی از وجود دیگران و تلاش برای شناخت آنها صرفاً راهی است تا بهتر بتوان آنها را به سرسپردگی واداشت‌یا استثمار کرد.

منظور این نیست که هنرمندان نمی‌توانند موضوع آثار خود باشند، بلکه در این موقعیت خودشان به‌مثابهٔ بخشی از جهان مورد مداقه قرار می‌گیرند.

مرداک، یکسره در تقابل با تصویر قاطع رمانتیک از‌هنرمندی که باید اثر خود را برای بیان شخصی به کار بَرَد، مسلم می‌داند که شاهکار هنری شامل حذف خویشتن است تا بتوان برای دنیا و کشف آن جا باز کرد. آنچه هنر را می‌سازد «احترام عاشقانه برای واقعیتی ورای خود شخص است.»

هنرمند خلاق نیز به‌نوبۀ خود به رهاسازی خویش از بند غرض یا نفع شخصی تشویق می‌شود. او چه چیز را جایگزین آن می‌کند؟ نوگرایان می‌گویند: عشق به زیبایی، عشقی که از عشق ناب به خدا الگو گرفته است. اما فرضیه‌ٔ متفاوتی نیز می‌تواند شکل بگیرد: [خلق] شاهکار هنری مستلزم جایگزینی عشقِ به خود با شکل مشخصی از عشق به جهان است. در اینجا، «جهان» باید به‌صورت یک کل درک شود، اما واضح است که در ادبیات در اصل دربارهٔ جهان انسانی صحبت می‌کنیم.

کانت این توسیع ذهن را، که به انسان امکان هم‌ذات‌پنداری می‌دهد، رسالتِ نوعِ بشر در نظر گرفته است. کانت می‌گوید: به لطف قوهٔ متخیلهٔ هنرمندان می‌توانیم از نظرگاه‌هایی در طبیعت غور و آن را داوری کنیم که به‌واسطهٔ تجربه‌های شخصی خود‌مان به آنها دسترسی نخواهیم داشت.

وایلد خود اظهارات افراطی‌اش را تعدیل می‌کند فقدان هدف خارجی، نه خود اثر هنری، بلکه فرایند خلاقه را توصیف می‌کند. در زمان نگارش (یا نقاشی یا آهنگ‌سازی) هنرمند باید تنها به کمال خودِ اثر بیندیشد، نه به تأثیر یا آموزه‌ای که ممکن است منتقل کند. به‌علاوه، وایلد کمابیش مبهم می‌گوید که ادبیات «اولویت زندگی» او بوده است، «طریقتی که به‌واسطهٔ آن می‌توان به کمال دست یافت.» گفته‌ای که با ادعایش مبنی‌بر آنکه هنر کاملاً بی‌فایده است تطابق ندارد.