بریده‌هایی از کتاب کاووشی در معنویت های نوظهور

اینکه امروزه شمار بسیاری از کسانی که حامل یک پیام معنوی و صاحب مسلکی عرفانی‌اند، افرادی هستند که دوره‌ای از بحران را پشت‌سر گذاشته و به مدد دسته‌ای از عوامل توانسته‌اند «برون‌رفتِ از بحران» را تجربه کنند. تجربه موفق ایشان در فرار از بحران یا احیاناً فرو نشاندن و مهار آن، باعث شده «عوامل برون‌رفت» را به‌جای معنویت و گاهی با نام عرفان، مطرح و تبلیغ کنند

؛ کاش تصویری صحیح از ذات خداوند ارائه می‌کرد و با ایده روح کیهانی، نوشته خود را آلوده نمی‌ساخت؛ کاش به‌جای تبلیغ جادو، با پذیرش آموزه‌های وحیانی، در مقابل دین سر تسلیم فرود می‌آورد و به‌جای تبلیغ جادوگری، به دستورهای دینی دعوت می‌کرد. صد تأسف که مراد مولوی از گنج، که گنج معنوی درون انسان و سرمایه‌های الهی وجود آدمی است، در کتاب کیمیاگر به طلا و نقره و جواهر تبدیل شده، کسب فضایل اخلاقی به افسانه شخصی مبدل گردیده و به‌جای دیانت، جادو تقدس پیدا کرده است!

آنچه در نگاه کوئلیو جذاب و جدید بود، ادعایی بود که کرولی در مورد خودش داشت. این ادعا همان ادعای منجی‌گرایی است: آن وقت من و رائول تصمیم گرفتیم کار هنری خود را در خدمت این انجمن سرّی بگذاریم. در ورای کلمات ترانه‌ها، باورهای اساسی این فرقه را می‌گنجاندیم؛ هرچند به‌طریق بسیار تصعیدشده ... این فرقه کاملاً ضد مذهبی بود ... کرولی خودش را مظهر گشاینده آخرالزمان می‌دانست و می‌گفت: «من زندگی هستم، من حیات منتظَر هستم. من آمده‌ام تا جامعه را تصعید کنم.»

کوئلیو شخصیت و ایده کرولی را چنین توصیف می‌کند: شخصیتی بسیار شگفت‌انگیز در تاریخ جادو. اگر به چهره‌اش در اینترنت نگاه کنی، می‌بینی که او تجسم شر است. او شخصی شیطانی است ... کتاب او قانون است که مدعی است توسط فرشته‌ای در قاهره بر او نازل شده است ... نظام قدرت او به این شکل خلاصه می‌شود: «ضعیف وجود دارد و قوی. قانون هم قانون جنگل است؛ ضعفا برده‌اند و اقویا قدرتمند و غالب ...». من وارد انجمن سرّی او شدم که نامش را فاش نخواهم کرد ... آن وقت من رائول (خواننده مشهور برزیلی) را به آن انجمن سرّی بردم که در آن آزادی کامل حکم‌فرما بود. هیچ قانونی نداشت؛ تو می‌توانستی موجودی وحشتناک باشی یا آدمی دوست‌داشتنی. آزادی جنسی کامل، آزادی اندیشه کامل، هرجور آزادی، حتی آزادی ظلم کردن.

کوئلیو همچنین از جادو و جادوگری تجربیاتی دارد. او دنیای معنوی را در عالم جادو خلاصه می‌داند و این تجربه را برای درک عالم معنا ضروری می‌شمرد. ازاین‌رو، پدر شیطان‌پرستی مدرن، الیستر کرولی، کوئلیو را مسحور خود کرده و او کرولی را انسانی فوق‌العاده می‌داند. کرولی جادوگری را به‌طور گسترده‌ای ترویج نمود و انجمنی تأسیس کرد که کوئلیو چندی در آن فعالیت کرد. وی موفق شد از نزدیک کرولی را ملاقات کند و در این دیدار مجذوب او شد: الیستر کرولی نفوذ زیادی بر بسیاری از جوانان داشته است. من با همسرم به دیدار وی رفتیم و او ما را مجذوب خود کرده بود.

روشن است که ارتباط با اجنّه و ارواح هرچند واقعیت دارد، اما حقیقت ندارد؛ به این معنا که با واسطه این قدرت‌ها نمی‌توان به هیچ تعالی و کمالی دست یافت و این فرایند صرفاً یک تغییر است، نه تکامل و رشد روحی

شود. مطلب این است که هرچند در کوتاه‌مدت در سایه تلقین و ایجاد ذهنیت و تصرف در هیجانات فرد، نوعی تسکین در درون فرد احساس می‌شود، اما بعد از گذشت مدتی، موجوداتی به زندگی این افراد وارد می‌شوند که منجر به اختلال روانی و درونی و ازهم‌پاشیدگی سلامت روانی ایشان می‌گردد. البته بستری که باعث می‌شود این نیروها بتوانند به‌راحتی بر دیگران تأثیر گذارند، همان است که در عرفان حلقه از آن تحت عنوان «شاهد محض» یاد می‌شود. به عبارت دیگر، این نیروها که در سایه «عمل شاهد» و «تسلیم و ناظر بودن» در درمان‌شونده‌ها قدرت ورود پیدا می‌کنند، همان تسلط جنیان و شیاطین بر روان افراد است؛ یعنی چیزی که به‌نام برون‌ریزی نیروی‌های موذی انجام می‌شود، در حقیقت وارد کردن جن و نیروهای شیطانی به زندگی افراد، یعنی «درون‌ریزی» است

در عرفان حلقه ادعا می‌شود علت امراض جسمی و روانی، نیروهای نامرئی به‌نام «موجودات غیر ارگانیک» است که در کالبد انسان‌ها نفوذ کرده‌اند. به همین دلیل، به دیگران قول بیرون آوردن این موجودات داده می‌شود و با شعار «برون‌ریزی» به عملیات درمان می‌پردازند.

در سیر آفاقی، هرچند انسان تدبیر نظام احسن و حکمت صانع را درک می‌کند، اما این شناخت با شهودِ درونی متفاوت است و با این سیر، شهود عرفانی و معرفت قلبی محقق نمی‌شود. سیر آفاقی دربر دارنده این است که موجودات عالم، صُنع خداوند و آیت حق و آینه آفریدگار دیده شوند؛ ولی همه اینها خارج از نفس انسان‌اند و تنها طریق وصول حقیقی به معرفت توحیدی، سیر انفسی است که غایت آن، شهود عرفانی است.

از گفته وی روشن می‌شود که انسان فقط باید با مخلوقات کار داشته باشد، نه با خودِ خدا. این در حالی است که قران کریم به‌صراحت می‌گوید انسان‌های باایمان به‌طور عمیق عاشق خدایند: «الَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ».