بریده‌هایی از کتاب باید به هم گوش بدهیم

اگر کسی در زندگی‌تان هست که می‌تواند از خنده منفجرتان کند، معمولاً همان فرد صمیمی‌ترین محرم اسرارتان است؛ زیرا آن‌قدر در کنارش احساس آزادی دارید که خودتان را رها می‌کنید؛ دلیل دیگرش هم این است که معمولاً خنده‌دارترین چیزها، برای ما، شخصی‌ترین مسائل هم هستند.

فئودور داستایوسکی در کتاب یادداشت‌های زیرزمینی می‌نویسد: «هر آدمی خاطراتی دارد که حاضر نیست آن‌ها را به هیچ‌کسی، جز دوستانش، بگوید. خاطرات دیگری هم هستند که حتی حاضر به افشای آن‌ها نزد دوستانش هم نیست و فقط مخفیانه آن‌ها را با خودش مرور می‌کند؛ اما درنهایت دسته‌ای دیگر از خاطرات نیز وجود دارد که آدم می‌ترسد آن‌ها را حتی برای خودش بازگو کند و هر انسان آبرومندی تعداد قابل‌توجهی ازاین‌دست چیزها دارد که بایگانی‌شان کرده است.»

سال ۲۰۱۸، بریتانیا تصمیم گرفت «وزارت تنهایی» را راه‌اندازی کند، تا بر اساس گزارشی که به سفارش دولت در سال ۲۰۱۷ تهیه شده بود، به ۹ میلیون شهروندی که اغلب یا همیشه احساس تنهایی می‌کنند، کمک کند.

گوش دادن یعنی اینکه بفهمید در ذهن طرف مقابل چه‌خبر است و نشان دهید که دانستنِ آن برایتان اهمیت دارد.

«اگر همهٔ حرف‌هایم را می‌فهمیدی که خودِ من بودی.»

کژفهمی‌ها، مانند اختلاف‌نظرها، ارزشمندند چون به یادمان می‌اندازند که دیگران با ما فرق دارند و حتی شباهت اندکی هم به ما ندارند.

وقتی آدم‌ها احساس کنند طرف مقابل می‌شناسدشان و قدرشان را می‌داند، اشتیاق بیشتری برای حرف زدن پیدا می‌کنند.

توانایی ما برای گوش دادن و برقراری ارتباط با دیگران، در بزرگسالی، به این بستگی دارد که در دوران کودکی والدینمان چگونه به ما گوش می‌دادند و با ما ارتباط برقرار می‌کردند.

به‌جای آنکه در استدلال‌های طرف مقابل به‌دنبال نقطهٔ ضعفی بگردید، هنگام گوش دادن در پی شواهدی باشید که شاید نشان دهند خودتان مقصرید، چه برسد به اینکه بخواهید گوش‌هایتان را ببندید و شخصی را کاملاً از زندگی‌تان خارج کنید. این کار نیازمند مراتبی از سخاوت روح است؛ اما اگر پذیرای این احتمال باشید که ممکن است خطا از سمت شما باشد، یا حداقل اینکه شاید حرفتان کاملاً درست نباشد، از آن گفت‌وگو چیزهای بسیار بیشتری نصیبتان خواهد شد.

امروزِ هیچ‌کس مشابه فردایش نخواهد بود. نظرات و نگرش‌ها و عقاید تغییر می‌کنند. پس فرقی ندارد که افراد را چه مدت یا چقدر خوب می‌شناسید؛ اگر به حرفشان گوش ندهید، سرانجام چم‌وخم شخصیتشان و چگونگی ارتباط با آن‌ها از دستتان درمی‌رود. تکیه بر گذشته برای شناخت فردی در زمان حال محکوم به شکست است.

شاید فکر کنید می‌توانید این عوامل را نادیده بگیرید، اما پژوهش‌ها به‌طور پیوسته نشان داده‌اند که نمی‌توانید. توانایی انجام چند کار، به‌طور هم‌زمان، توهمی بیش نیست. هر نوع اطلاعات ورودی باعث کاهش توجه می‌شود. دانیل کانمَنِ روان‌شناس چه به‌یادماندنی نوشت: «عبارت مصطلحِ ‘توجه کردن’، (که در زبان انگلیسی با فعل pay به‌معنی لغوی ‘پرداخت کردن’ به کار می‌رود)، ترکیب شایسته‌ای از واژه‌هاست: توجه مانند بودجه‌ای محدود در اختیار شماست که می‌توانید آن را به فعالیت‌هایی اختصاص دهید و اگر بخواهید از حد بودجه فراتر بروید شکست خواهید خورد.»

روان‌شناسان دانشگاه اِسِکس با انجام پژوهشی دریافتند که صرفِ وجود یک تلفن همراه روی میز، حتی در حالت بی‌صدا، موجب می‌شود افراد دور میز گسستگیِ بیشتری بین خودشان احساس کنند و تمایلی برای سخن گفتن دربارهٔ مسائل مهم و معنی‌دار نداشته باشند، چون می‌دانند اگر چنین کنند احتمالاً حرفشان قطع خواهد شد. تلفن همراه چرخهٔ عجیب‌غریبی خلق می‌کند که در آن افراد دربارهٔ موضوعاتی فاقد ارزش گوش دادن حرف می‌زنند و همین مسئله احتمال گوش ندادن و سراغِ تلفن همراه رفتن را افزایش می‌دهد.

بعضی نظریه‌پردازان استدلال می‌کنند که خواندن شکلی از گفت‌وگوی درونی است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند، در هنگام خواندن، واژه‌ها را در ذهنمان تلفظ می‌کنیم. اگر واژه‌ای بیان کردنش بیشتر طول می‌کشد، خواندنش نیز بیشتر طول خواهد کشید.

صداهایی که مدام در سرمان بازپخش می‌شوند پژواک صداهای شنیده‌شده در کودکی‌مان هستند. وقتی اولین دل‌بستگی‌ها ایمن باشند یعنی اگر در دوران کودکی والدین یا مراقبانی داشتید که حرفتان را گوش می‌دادند و به خواسته‌ها و نیازهایتان توجه می‌کردند، صدایی درونتان شکل می‌گیرد که به‌قول استیل، «مهربان‌تر» است.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند افرادی که از خودآگاهی بالاتری برخوردارند و از مفهوم مرتبطی به نام خودنظارتی بهره‌مندند، شنوندگان بهتری هستند و تا حدی دلیلش این است که خودشان می‌دانند چه‌چیزهایی آن‌ها را به‌سمت نتیجه‌گیری‌های غلط سوق می‌دهد؛ بنابراین احتمال انجام چنین کاری از سوی ایشان کمتر می‌شود.

صمیمیت، تفکر نوآورانه، کار گروهی و طنز نصیب کسانی می‌شود که خویش را از نیاز به کنترلِ روایت رها می‌سازند و صبوری و اعتمادبه‌نفس لازم را دارند تا داستان را در هر مسیری دنبال کنند.

استفاده از داده‌های شبکه‌های اجتماعی، برای آموختن دربارهٔ رفتار انسان، مثل این است که بخواهید با تماشای آدم‌ها در یک کازینو اطلاعاتی دربارهٔ رفتار انسان کسب کنید. هر دوی آن‌ها محیط‌هایی بسیار مهندسی‌شده هستند که اطلاعاتی دربارهٔ رفتار انسان به شما خواهند داد اما آن رفتار با رفتار معمولِ انسانی تفاوت دارد.

گوش دادن، حتی در معنای ضمنی‌اش، مترادف با موافقت نیست. فقط به این معنی است که پذیرفته‌اید طرف مقابل حق دارد دیدگاه خودش را داشته باشد و اینکه شاید بتوانید چیزی از آن بیاموزید.

مسلماً هیچ‌کس مجبور نیست (برای حرف زدن) منتظر نوبتش بماند یا در شبکه‌های اجتماعی به نظراتی گوش دهد که معذبش می‌کند. اینکه همه می‌توانند نظرشان را بدون جرح‌وتعدیل بیان کنند نشانی از وجود دموکراسی است اما اگر شخص به‌طور گزینشی فقط به کسانی گوش دهد که باعث می‌شوند در موضعش احساس امنیت کند، این کارش غیردموکراتیک محسوب می‌شود، تفکری منزوی به بار می‌آورد و به تولید چیزی منجر می‌شود که آن را، به‌اصطلاح، حقایق جایگزین می‌نامند.

«با این پندار، که از قبل همه‌چیز را می‌دانید، وارد هر موقعیتی که بشوید، امکان رشد کردن، آموختن، برقراری ارتباط و تکامل را برای خودتان محدود می‌کنید. به باور من، شنوندهٔ خوب کسی است که پذیرای شنیدن تجربه‌های و نظرات دیگران باشد و دیدگاهشان را به رسمیت بشناسد.»