بهترین کتاب‌های ادبیات اسپانیایی‌

دن کیشوت شاهکاری که از دل زندان برآمد، مانند بسیاری از پاره‌های دردآور تاریخ این جهان واژگون، حاصل دوران تلخی از زندگی نویسنده است که احتمالا برای او از شدت شگفتی، خنده‌آور بوده است و جمع این دو ضد ـخنده و اندوه‌ـ در بافت این کتاب نیز کاملا به چشم می‌آید.

سروانتسِ محصور، در میان‌سالی و در حالی‌که سال‌های پایانی عمرش را می‌گذراند، طرح اثر سترگی را ریخت که تحسین غول‌های شرق و غرب ادبیات را برانگیخت. داستایوفسکی بزرگ، گوته، فاکنر و بسیاری دیگر، از ارادت عمیق خود به دن کیشوت بارها بی‌پرده گفته‌اند. جلد اول دن‌ کیشوت در زندان نوشته و در سال ۱۶۰۵ منتشر شد و جلد دومش تنها یک سال پیش از مرگ سروانتس در سال ۱۶۱۵ به انتشار درآمد؛ داستان شوالیه‌ای مبتلا به انقطاع از واقعیت، که در سودای تغییر جهان و نجات مردمان، عزم سفر می‌کند. شرح بی‌نظیر و پرکشش این سفر جنون‌آمیز قرن‌هاست در صدر مانده و قرن‌ها خواهد ماند.

عشق سال‌های وبا، در سال ۱۹۸۵ منتشر شد تا گابریل گارسیا مارکز که سالی پیش از آن نوبل گرفته بود، این بار برای عاشقانش، عاشقانه‌ای جذاب به ارمغان آورد. داستانی که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم می‌گذرد و به‌جز دو ضلع اصلی یعنی فرمینا و فلورنتینو، در اواسط ضلع دیگری نیز پیدا می‌کند. عاشقانه به سبک مارکز طبیعتا شبیه به هیچ نمونه‌ی دیگری نیست؛ مخاطب در دنیای او نه‌تنها گذر از جاده‌های پیچاپیچ را ناگوار نمی‌بیند، که در هر لحظه‌اش میلی دوچندان برای ادامه می‌یابد و خود را رها به قلم مارکز می‌سپارد تا با چالش‌هایی تازه و شگفت روبه‌رو شود. در سال ۲۰۰۷ اقتباسی سینمایی نیز از این اثر بی‌نظیر ادبیات اسپانیایی اکران شد.

«گویی گابریل گارسیا با امبرتو اکو و خورخه لوئیس بورخس همدیگر را در یک نمایش جادویی ملاقات کرده‌اند.»، این بخشی از توصیف ریچارد ادرِ منتقد، از کتاب سایه‌ی باد است. جملاتی وجدآمیز شبیه به این را بسیاری از خوانندگان این کتاب شگفت‌انگیز گفته یا نوشته‌اند.

کارلوس روئیس ثافون این رمان هیجان‌انگیز و جذاب را در سال ۲۰۰۱ منتشر کرد. سایه‌ی باد چندی پس از انتشار به زبان اسپانیایی، به چندین زبان برگردانده شد. داستانی غریب که با قدم گذاشتن پدر و پسری به کتابخانه‌ای عجیب یا همان گورستان کتاب‌های فراموش‌شده آغاز می‌شود، پسر کتابی را برمی‌گزیند و این کتاب آینده‌ای عجیب و پر از اتفاق‌های رمزآمیز را برایش رقم می‌زند. سایه‌ی باد جلد اول مجموعه‌ی چهارجلدی گورستان کتاب‌های فراموش‌شده است. ثافون آخرین کتاب این مجموعه را در سال ۲۰۱۶ نوشت. مخاطبان بی‌شمارش انتظار انتشار رمان‌های کم‌نظیر بعدی‌اش را می‌کشیدند که  در سال ۲۰۲۰، خیلی زود و در ۵۵ سالگی روزگارش از سرطان سرآمد.

کتابخانه‌ی بابل داستانی کوتاه از خورخه لوئیس بورخس نویسنده‌ی بزرگ آرژانتینی و از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات مدرن دنیا و ادبیات اسپانیایی است. این داستان اولین‌بار ذیل مجموعه داستانی به‌نام باغ گذرگاه‌های هزارپیچ در سال۱۹۴۱ به انتشار رسید. راوی این داستان از جهانی با اتاق‌های شش‌ضلعی سخن می‌گوید که به‌جز یک ضلعش که در ورودی است و یک دیوار که وسایل ضروری برای بقاء در آن قرار دارد، چهار دیوار دیگرش قفسه‌های کتاب است، کتابخانه‌ای که هر کتاب منسجم موجود را در خود داشته و اتفاق‌های عجیبی نیز در آن جریان دارد. کتابخانه‌ی بابل واجد خصوصیاتی بی‌نظیر و جذاب است تا آن‌جا که برخی اهل علم را نیز به خود جذب کرده، شاهد این مدعا ویلیام گلدبلوم بلوخ  است که در کتاب «ریاضیات غیرقابل تصور کتابخانه‌ی بابل بورخس»، تحلیلی جالب توجه از این داستان ارائه داده است. 

دختری از پرو رمان عاشقانه‌ی ماریو بارگاس یوسا نویسنده‌ی نوبل‌گرفته‌ و یکی از نوابغ ادبیات آمریکای لاتین است. دختری از پرو فراتر از عاشقانه‌های کلیشه‌ای است؛ داستان دلنشین عشقی چهل‌ساله است که در نوجوانی جوانه می‌زند و مدت‌ها در قلب ریکاردو، شخصیت اصلی داستان باقی می‌ماند. معشوق ریکاردو، دختری به نام لیلی است که سری پرشر و شور و نگاهی متفاوت از ریکاردو به زندگی و عشق دارد. نگاه تاریخی و قلم قدرتمند نویسنده تجربه‌ای متفاوت و چندوجهی را در اختیار مخاطبانش قرار داده، کاری که یوسا در آن استادی مسلم است. 

«خابیر ماریاس بهترین نویسنده‌ی اسپانیایی امروز دنیاست.». این جمله‌ی روبرتو بولانیو نویسنده و شاعر شیلیایی، برای شناخت جایگاه خابیر ماریاس در ادبیات اسپانیایی کافی است. رمان کم‌نظیر و تحسین‌شده‌ی قلبی به این سپیدی که جایزه‌ی ایمپک دوبلین را برای او به ارمغان آورده، مهم‌ترین اثر او تا به امروز است.

ماریاس در این رمان نفس‌گیر سوالاتی مهم و بنیادین را مطرح می‌کند. از گذشته می‌گوید که گاهی همچون اژدهایی هولناک قلب آدمی را چنگ می‌زند. این‌که گذشته و اسرار نهفته در آن، بیماری صعب‌العلاجی است که دانستنش به درمانش کمک می‌کند یا دردی غیرقابل علاج است که هر چه بیشتر از آن دور شویم، زندگی را راحت‌تر ادامه داده و آسان‌تر به پایان خواهیم رساند، تنها یکی از محورهای بی‌شماری است که ماریاس در این داستان به واکاوی هنرمندانه‌ی آن می‌پردازد. اگر ذهنی چالش‌جو و پرسشگر دارید، این شاهکار ادبیات اسپانیا انتظار شما را می‌کشد. رمانی که سال ۱۹۹۲ منتشر و بارها و بارها تجدید چاپ شد.

خانواده‌ی پاسکوآل دوآرته رمانی محبوب از نویسنده‌ی اسپانیایی کاملیو خوسه سلا است، پزشکی که مسیرش را به سوی ادبیات عوض کرد و تا حدی پیش رفت که برنده‌ی نوبل این رشته شد. رمان خانواده‌ی پاسکوآل دوآرته در سال ۱۹۴۲ منتشر و چاپ نسخه‌های اول و دوم آن به‌حدی جنجال‌برانگیز شد که تا مدتی انتشارش در اسپانیا ممنوع بود. راوی این داستان پاسکوآل، شخصیتی شریر است که در آستانه‌ی اعدام قرار دارد. شرح پاسکوآل از گذشته‌اش و اعمال جنایت‌باری که او در حق دیگران روا داشته بی‌آنکه احساس ندامت کند، خواننده را با لحظاتی عجیب و تکان‌دهنده مواجه می‌کند. پاسکوال در چند قدمی قصاص، از غلیان غریزه می‌گوید و سخن از جبر به میان می‌آورد. پاسکوآل خود قربانی حضور در خانواده‌ای تباه است و دیگران قربانی حضور او در جامعه.

خانواده‌ی پاسکوآل دوآرته رمانی پرجزئیات است که از هر گوشه‌اش بوی مرگ به مشام و سوالی به ذهن می‌آید؛ آیا جبر اخلاق را از قضاوت بازخواهد داشت. آیا پاسکوآلِ قاتل، جور جبر را کشیده و به‌جای او مجازات می‌شود. به‌راستی اخلاق  تا کجا اسیر جبر است؛ در حین خواندن رمان با این سوالات بنیادین بی‌پرده مواجه خواهید شد.

من و پلاترو شعری لطیف با داستانی جذاب از خوان راموس خیمنس شاعر اسپانیایی برنده‌ی نوبل ادبیات است. قهرمان این کتاب که در سال ۱۹۱۴ چاپ شد، خری زیبا و دوست‌داشتنی به نام پلاترو است که صاحبش را از تنهایی درآورده و جای انسان‌ها را به‌خوبی برایش پر کرده است. من و پلاترو برای بزرگسالان نوشته شده بود اما به طور خارق‌العاده‌ای با استقبال کودکان مواجه شد.

من و پلاترو را پس از دن کیشوت محبوب‌ترین کتاب ادبیات اسپانیایی خوانده‌اند و از تاثیر گسترده‌ی آن بر ادبیات حوزه‌ی اسپانیایی‌زبان سخن‌ها گفته‌اند. برخی قلم خیال‌انگیز خیمنس را یکی از الگوهای اولیه‌ی ادبیات پررمزوراز و سحرانگیز آمریکای لاتین برشمرده‌اند. 

گلبرگ برافراخته‌ی دریا عاشقانه‌ای است که در بستر جنگ و ناآرامی روایت می‌شود. رمانی از ایزابل آلنده نویسنده‌ی محبوب و تاثیرگذار آمریکای لاتین که بیشتر با گرایشش به رئالیسم جادویی‌ شناخته می‌شود. داستان گلبرگ برافراخته‌ی دریا در دهه‌ی ۱۹۳۰ میلادی و در میانه‌ی جنگ داخلی اسپانیا می‌گذرد. عاقبت این جنگ پیروزی ژنرال فرانکو و همدستان فاشیستش بود. جنگی خونبار که در پی آن بسیاری از مردم اسپانیا مجبور به فرار از کشور، بعضا از راه‌های سخت و صعب‌العبور شدند. داستان این کتاب حول زوج روزر و ویکتور می‌گذرد که مانند بسیاری در آن دوره‌ی تاریک مجبور به ترک وطن شدند و راه شیلی را در پیش گرفتند. پابلو نرودا و سالوادور آلنده دو شخصیت این رمان هستند که حضورشان بر جذابیت‌های داستان افزوده است.

کنستانسیا داستانی از کارلوس فوئنتس نویسنده‌ی بزرگ مکزیکی و ادبیات اسپانیایی است که در مرز خیال و واقعیت می‌گذرد. داستانی پیچیده که خواننده را در حین مطالعه‌ دچار چالشی شیرین می‌کند، زمانی که موقعیت خود را در میان خیال و واقعیت بازمی‌جوید. داستان خود از چالشی عجیب آغاز می‌شود که برای یک زوج پس از چهل سال زندگی مشترک عاشقانه اتفاق می‌افتد. فوئنتس در این اثر نه‌چندان طولانی، نشانه‌هایی آشکار را از علاقه‌ی خود به کافکا و والتر بنیامین بروز داده است. خواندن داستان  کنستانسیا مانند بسیاری از آثار فوئنتس، تجربه‌ای جذاب، شگفت‌انگیز، لذت‌بخش و ارزشمند خواهد بود.