بریده‌هایی از کتاب ابتکار گورخر خالخالی

ا «با» ترس کارمون رو انجام می‌دیم، آرت! ترس رو به رسمیت می‌شناسیم. سر سفره‌مون دعوتش می‌کنیم. باهاش حرف می‌زنیم. اولش برامون غریبه است. بعد، کم‌کم، بیشتر باهاش آشنا می‌شیم. و یه روز می‌رسه که به دوستمون تبدیل می‌شه...

نقل قولی از گاندی را در آن می‌خواند: «این کنش است که اهمیت دارد و نه ثمرهٔ آن. شما باید آنچه شایسته است انجام دهید. شاید در توان شما نباشد، شاید در زمان شما ثمری نداشته باشد. بااین‌حال، این بدان معنا نیست که باید از انجام کارهای شایسته دست بکشید. ممکن است هرگز ندانید از اقدامتان چه نتیجه‌ای حاصل می‌شود، اما اگر کاری انجام ندهید، هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.»

ولی فکر می‌کنی چیزی که تو رو به فکر فرو می‌بره یا حتی چیزی که صرفاً می‌خندوندت، به هیچ دردی نمی‌خوره؟

از دههٔ ۱۹۸۰، این اصطلاح در کشورهای فرانسوی‌زبان پذیرفته شده و مفهوم کشف‌های فرخندهٔ غیرمنتظره و اتفاقی را دربر می‌گیرد. چگونه می‌توان یک سرندیپیتی خوشبخت شد؟ ـ خود را در وضعیت جستجوگری قرار دهید (روشنگری، کنجکاوی ...). ـ برای غیرمنتظره‌ها آماده باشید. (دسترس‌پذیری فکری) ـ یاد بگیرید و بدانید چگونه این «اقبال»، این «اتفاق خوش» یا حتی گاهی «تصادف خوش» را در اختیار بگیرید. ـ پتانسیل‌ها را ببینید، حتی اگر هنوز جلوی دیدتان نیستند. ـ یافته‌ها را به بهترین شکل به‌کار گیرید. با این کشف‌های اتفاقی «کاری انجام دهید».

سرندیپیتی این اصطلاح در اصل اصطلاحی انگلیسی است که در سال ۱۷۵۴ توسط هوراس والپول استفاده شد؛ با الهام از حکایتی از مشرق‌زمین با عنوان سفرها و ماجراهای سه شاهزادهٔ سرندیپ، به ترجمهٔ کریستوفرو آرمنو که در سال ۱۵۵۷ منتشر شد. داستان ماجراهای سه مرد را روایت می‌کند که به مأموریتی تجربی و اکتشافی فرستاده می‌شوند و در طول سفرشان چیزهایی می‌یابند که ظاهراً هیچ ارتباطی به کاوش‌شان ندارند اما درواقع برای دستیابی به اهدافشان ضروری‌اند.

گورخرها از یک نظام فکری غنی برخوردارند که بیشتر ساختاری درختی دارد تا خطی و اغلب مغز بیش‌فعالی دارند که لحظه‌ای آرام نمی‌گیرد! آن‌ها به‌سرعت دلزده می‌شوند و درنتیجه باید دائماً پروژه‌های جدید از خودشان ابداع کنند. وقتی چیزی برایشان جالب نیست، رهایش می‌کنند، اما وقتی علاقه‌مند شوند، سرسختی و ثبات‌قدم‌شان را نشان می‌دهند. درنهایت، آن‌ها هر کاری می‌کنند تا سرآمد همگان باشند!

وقتی رویایی مثل سایه دنبالمان می‌افتد، به‌هیچ‌وجه نباید با بله، ولی... نقش‌برآب‌اش کنیم. بذر یک رویا بسیار آسیب‌پذیر است، باید با حساسیت با آن برخورد کرد و با مراقبت بسیار آبیاری‌اش کرد.

جسارت‌سری نوعی موضع‌گیری ذهنی مثبت است که در هر شرایطی، تکانهٔ انگیزشی و قوای لازم را برای جرئت عمل، بهبود و ابداع راه‌حل‌های خلاقانه به‌وجود می‌آورد. برای درک مکتب جسارت‌سری در یک نگاه، کافی است طرز فکرِ بله، ولی... را با طرز فکرِ بله و... جایگزین کنید. بله، ولی... یکجور حالت ایده‌کُش و اخته‌گر ذهنی است که از همان ابتدا، ترمز می‌گیرد و سدّ راه امکان ابتکار، بهبود و برون‌رفت از مشکل می‌شود. بله، ولی... به ایجاد تنش و مخالفت با نظرات تمایل دارد. برعکس، بله و... یکجور حالت ذهنی روشنگرانه، سازنده و مثبت است که برای راه‌حل‌ها توجیه می‌آورد و نه برای مشکلات؛ و به‌جای رقابت، مشوقِ هم‌آفرینی است.

یک زندانی با لباس راه‌راه سیاه‌وسفید نمادین‌اش، بر گورخر خرامان مغرور و چموشی سوار است. در حرکت، راه‌راه‌های لباس زندانی و بدن گورخر با هم مخلوط می‌شوند و به روبان‌هایی رقصان در هوا بدل می‌شوند. به‌تمامی نماد درستی از روح فروشگاه من است: آزادی تفکر، آزادی ابتکار، آزادی تعهد! زندانی... این تصویر برای تجسم ممنوعیت‌ها، ترس‌ها و اعتقاداتی که ایده‌های جسورانهٔ ما را زندانی می‌کنند و سد راه تحقق آن‌ها می‌شوند، چقدر خوب انتخاب شده است! چه استعارهٔ زیبایی از زندان خودساختهٔ ذهن، با میله‌های ترس از قضاوت، از نگاه دیگران، از شکست...

همهٔ ما باید بخش پروانه‌ای وجودمون رو آزاد کنیم! من، شما... همهٔ ما این قسمت حساس، خلاق، آزاد و شگفت‌انگیز رو در خودمون داریم، اما گاهی اوقات توی یه جعبهٔ چوبی مثل این جعبه، حبس می‌مونه و نمی‌شه ازش استفاده کرد.