بریده‌هایی از کتاب دلتنگی ها و پرسه ها

من به آن دلدادگانی تعلق دارم که عاشق زنان نیستند، بلکه فقط عاشق عشقند.

من تنهایم، اما از تنهایی خود رنج نمی‌برم. دیگر نمی‌خواهم زندگیم چیزی جز آنچه که هم‌اکنون هست باشد. آماده‌ام زیر نور خورشید پخته شوم، بسوزم. همچون میوه، مشتاق رسیدن‌ام.

فردا دوباره باید بیدار شد. فردا دوباره باید خورد. دوباره باید زیست. چه وحشتناک! آخر، ادامۀ این زندگی چه لزومی دارد؟ این فداکاری احمقانه چه معنایی دارد؟ چرا در زمانهای دور همگی به درون دریاچه نپریدیم و غائلۀ زندگی را ختم نکردیم؟

عشقی را که در واقع باید به زنی تعلق بگیرد، با بی‌خیالی در میان دهکده‌ها و کوهها، دریاچه‌ها و دره‌ها، کودکان بازیگوش کنار جاده‌ها، گدایان روی پلها، گاوهای مشغول چرا در مراتع، پرندگان و پروانه‌ها می‌پراکنیم. ما عشق را از موضوعش جدا می‌کنیم، عشق به تنهایی ما را بس است، درست همان‌طور که در پرسه زدن‌هامان هدفی را دنبال نمی‌کنیم. ما فقط جویای سعادتی هستیم که در پرسه‌ها نهفته است، ما جویای پرسه‌ایم و بس.

اگر آدمهای بیشتری مثل من از مرزهای میان کشورها بیزاری می‌جستند، دیگر نه جنگی بود و نه محاصره‌ای. هیچ‌چیز بر روی زمین نفرت‌انگیزتر و نکوهیدنی‌تر از مرزها وجود ندارد.

من به آن دلدادگانی تعلق دارم که عاشق زنان نیستند، بلکه فقط عاشق عشقند.

برای درمان افسردگی، داروهای مؤثری وجود دارد: آواز، پارسایی، شراب، نواختن ساز، گفتنِ شعر، پرسه زدن و ولگردی. من با این داروهاست که زنده مانده‌ام، همان‌طور که یک راهب با نیایشهایش زنده می‌ماند.

من تنهایم، اما از تنهایی خود رنج نمی‌برم. دیگر نمی‌خواهم زندگیم چیزی جز آنچه که هم‌اکنون هست باشد. آماده‌ام زیر نور خورشید پخته شوم، بسوزم. همچون میوه، مشتاق رسیدن‌ام.

دلِ من، دلِ من، دلِ من! تو چه زخمهایی بر خود داری! چه خوب است که چشمانت را می‌بندی و می‌روی، بی‌آنکه به توشه بیندیشی، بی‌آنکه مقصد را بدانی، فقط نفس می‌کشی و سرخوشی، فقط احساس می‌کنی و خرسندی.

این دنیا آن‌قدر نیرو داشت که می‌توانست زمین را مسموم کند و نیز شیپورهایی داشت که می‌توانست با دمیدنِ در آن، وجودِ حقیرِ مرا احضار کند.

زندگی من کانون و مرکزی ندارد؛ زندگیم بین قطبهای متضاد سرگردان است. من بین اشتیاقِ داشتن خانه در این‌جا و شور و شوق پرسه زدن و خانه‌به‌دوشی در آن‌جا، به دو نیمه تقسیم شده‌ام. نیمی از دلم خلوت و تنهایی این‌جا را می‌خواهد، نیمی دیگر در آرزوی عشق‌ورزی و درآمیختن با آدمها می‌سوزد.

آخر با کدامین امید می‌توان به زندگی ادامه داد؟ شوربختی، آدمی را پخته می‌کند.

من به اینها زنده‌ام، من در این رؤیاها ریشه دوانده‌ام، اگر روزی مجبور باشم این رؤیاها را رها کنم و در آنچه مردم واقعیت‌اش می‌نامند گرفتار شوم، ترجیح می‌دهم بمیرم.

ما به دوستانی می‌اندیشیم که اکنون زیر خروارها خاک خفته‌اند. تمامی آنچه می‌دانیم این است که باید چنین می‌شد، و به دوش می‌کشیم دلتنگی‌هایمان را.

ما تنها یک سعادت را می‌شناسیم: عشق؛ و تنها یک فضیلت را قبول داریم: اعتماد.

من ستاینده‌یِ بی‌وفایی، دگرگونی و خیالپردازی‌ام.

در نگاهِ شاعرانۀ هرمان هسه، معجزۀ باز شدنِ یک گُل قاصدک، کوچک‌تر از معجزۀ زنده شدن مرده و معجزۀ شکافته شدن دریا نیست. او شاعر است، از این رو چشمانی بینا دارد. زیرا تنها شاعرانگی‌ست که بینایی می‌بخشد. روزمرگی، کوری محض است.

زندگی سهل و ممتنع نیست، زندگی دشوار هم نیست. اینها همه گمانهای کودکانه است. بگذار خداوند در تو به سخن درآید، آنگاه دغدغه‌هایت فروکش می‌کند. دلیلِ بی‌قراری تو آن است که دستانت را از دست مادر درآورده‌ای و راه خانه را گم کرده‌ای. اما غمین مباش. با هر گامی که برمی‌داری و با هر روزی که سپری می‌کنی، بتدریج به مادر خویش و زهدان هستی بازمی‌گردی.

تمام سرگذشتِ عاشقی‌ام این دو حرف است: تو و این غروبِ غریبِ نیزار.

همچون آفتاب نیمروزی که بین صبح و شام مردد است، زندگی من نیز بین شوق پرسه زدن و ولگردی از یک طرف، و غم غربت، از طرف دیگر، سرگردان است.