بریده‌هایی از کتاب پاره های انسان شناسی جنگ و شهادت

طبق نظر شیخ‌الاسلامی، بزرگداشت مرگ امام حسین ارزش کاربردی برای مؤمنان دارد: یعنی به شرکت‌کنندگان این مراسم اجازه می‌دهد با «اضطراب‌های واقعی که انسان در برابر مفهوم مرگ از خود نشان می‌دهد مواجهه شود. درواقع، هرساله امام حسین را زنده می‌کنند تا به احساس پیروزی بر مرگ دست یابند. درواقع، بعد از پایان این مراسم‌ها شرکت‌کنندگان نوعی حس آرامش را تجربه می‌کنند»

در نبود گروه‌های سیاسی آزاد و دیگر راه‌های مشارکت سیاسی، بسیاری از افراد وظیفهٔ بزرگ تحول اجتماعی را خود برعهده گرفتند. آنان که به واسطهٔ ایمان سیاسی خود مجاب شده و به وجد آمده بودند، خود را پیامبرانی جدید فرض می‌کردند که برای تغییرات آمده‌اند و با نفیِ خود جنبش توده را آغاز می‌کنند. در چنین بستری بود که سیاسی کردن و ارج نهادن به شهادت در جو سیاسی پنج دههٔ اخیر فراگیر شد.

مردم‌گراها، گرفتار در جامعه‌ای منحط، تصویری عاشقانه از مردم زحمت‌کش و رنج‌دیده به‌عنوان سرچشمهٔ خلوص و فضیلت ساختند. مردم‌گراها در فقر و محنت مردم حس برتری روحانی و کرامت اخلاقی یافتند که در میان اشراف یافت نمی‌شد. از دیدگاهی واقع‌گرایانه، فقر، محرومیت و جهل فقرا را از خصایص انسانی دور کرده بود، اما از دیدگاهی فردی، فقر به آن‌ها انسانیت بخشیده بود. مردم‌گراها برای تبدیل آن‌ها به انسانی کامل به دنبال یک انقلاب اجتماعی بودند که نظام قدیم را از بین ببرد.

مراسم عاشورا ارزشی ابزاری نیز دارد: نهادینه‌تر کردن حس تشیع در ایرانیان و تقویت قیدهای اجتماعیِ اتحاد و وفاداری فرهنگی.