بریده‌هایی از کتاب دو بهشت بنام والدین

کسی در خواب یکی از اولیاء الهی را دید و از مشکلات سیر و سلوک و تهذیب نفس شکایت کرد که هر چه تلاش می‌کنیم، به نتیجه نمی‌رسیم و بلکه درجا می‌زنیم و حتی پس‌رفت می‌کنیم. و ادامه می‌دهد که خوشا به حال قدیمی‌ها. آن طور که تعریف می‌کنند، قدیمی‌ها چقدر زود و آسان به درجاتی می‌رسیدند و مدارج تکامل و تعالی را طی می‌کردند و ... آخر اشکال کار کجاست؟ آن ولی خدا جملهٔ عجیبی گفته بود. گفته بود: قدیمی‌ها دو حُکمی بودند و شما پنج حکمی! * بله! راست گفته،‌ ما پنج حکمی هستیم یعنی از نظر ما برخی اعمال واجب است، برخی حرام، برخی مستحب، برخی مکروه و برخی مباح.

حق هفتم والدین: نگاه تند و غضبناک که هیچ، حتماً نگاه عادی هم به آن‌ها نکنیم، بلکه فقط نگاهی از سر مهر و محبت. همراه با لبخند از لذت دیدارشان و این که چه خیرات و برکات وصف‌ناپذیری از ایشان به ما رسیده و خواهد رسید. امام صادق علیه السلام فرمود: مِن العُقوقِ أن یَنظُرَ الرّجُلُ إلی والِدَیهِ فیُحِدَّ النَّظَرَ إلَیهِما. (کافی، ج ۲، ص ۳۹۴) این هم از آزار و عقوق والدین است که شخص به ایشان نگاه تند کند. و فرمود: مَن نَظَرَ إلی أبَویهِ نَظَرَ ماقِتٍ وهُما ظالِمانِ لَهُ، لَم یَقبَلِ اللَّهُ لَهُ صَلاةً. (بحار، ج ۷۴، ص ۶۱) هر کسی به والدین خود نگاهی از سر خشم بکند، هرچند که آن‌ها به او ظلم کرده باشند، خدا نماز او را قبول نمی‌کند.

بگو: یا مَنْ یقْبَلُ الْیسیرَ، وَ یعْفُو عَنِ الْکَثیرِ، إقبَلْ مِنِّی الْیسیرَ، وَاعْفُ عنّی الْکَثیرَ، إنّکَ انْتَ الْغَفُورُ الرَّحیم. ای کسی که عمل ناچیز را پذیرا هستی، و از خطاهای بسیار در می‌گذری، کم‌ترین عمل مرا بپذیر و گناهان بسیارم را ببخشای؛ همانا که تو آمرزنده و مهربان هستی.

امام در توضیح این آیه می‌فرماید: با نگاه تند و آزار دهنده آنان را مرنجان فقط با نگاه‌های مهرآمیز و محبت‌انگیز دل‌هایشان را به دست آر! صدای خود را بلندتر از آن‌ها نکن! دست خود را بالاتر از دست آنان نبر و خود را مقدم بر آنان قرار نده!

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: با پدر و مادرت نیکو رفتار باش و در بهشت جای گیر، و اگر عاق باشی در آتش دوزخ خواهی بود.

امام باقر علیه السلام فرمود: پدرم مردی را دید که پسرش همراه او بود و پسر بر بازوی پدر تکیه کرده بود، فرمود: پدرم با آن پسر برای بدی آن کارش سخن نگفت تا از دنیا رفت. إِنَّ أَبِی نَظَرَ إِلَی رَجُلٍ وَ مَعَهُ ابْنُهُ یَمْشِی وَ الِابْنُ مُتَّکِئٌ عَلَی ذِرَاعِ الْأَبِ قَالَ فَمَا کَلَّمَهُ أَبِی علیه‌السلام مَقْتاً لَهُ حَتَّی فَارَقَ الدُّنْیَا (کافی، ج ۲، ص ۳۴۹)

یعنی اگر به چیزی امر شده، آن را واجب بدانیم و اگر از چیزی نهی شده، آن را حرام بدانیم. همان‌طور که از «لاتَقتُلُوا النَّفسَ الَّتی حَرَّمَ الله» (انعام ۱۵۱) حرمت قتل نفس و از «لایَغتَب بَعضُکُم بَعضاً» (حجرات ۱۲) حرمت غیبت و از «لاتَتَّخِذُوا عَدُوّی وَ عَدُوَّکُم اَولِیاء» (ممتحنه ۱) حرمت روابط دوستانه با دشمنان اسلام و ... استفاده می‌شود؛ از «وَ لا تَقُولُوا لَهُما اُفٍ» نیز حرام بودن هر گونه تندی به والدین در بیان استفاده می‌شود. مخصوصاً که بعد از آن عبارت، مجدداً تأکید شده که «وَ لا تَنهَرهُما وَ قُل لَهُما قَولاً کَریماً» (اسراء ۲۳)

خداوند فرمود: «وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا؛ و بال‌های تواضع خویش را از محبت و لطف در برابر آنان فرود آر و بگو: پروردگارا! همان گونه که آن‌ها مرا در کوچکی تربیت کردند مشمول رحمتشان قرار ده!». امام در توضیح این آیه می‌فرماید: با نگاه تند و آزار دهنده آنان را مرنجان فقط با نگاه‌های مهرآمیز و محبت‌انگیز دل‌هایشان را به دست آر! صدای خود را بلندتر از آن‌ها نکن! دست خود را بالاتر از دست آنان نبر و خود را مقدم بر آنان قرار نده!