بریده‌هایی از کتاب وقت خشم و وقت شهوت مرد کیست؟

حواریون پرسیدند شدیدترین چیز چیست؟ - شدیدترین چیز خشم خدا است. أشَدُّ الاشیاءِ غَضَبُ اللهِ عَزّوَجَلّ - چگونه از خشم خدا مصون باشیم؟ - به این وسیله که خشمگین نشوید. بِاَن لاتَغِضیبوا

بعضی‌ها این طور برنامه‌ریزی می‌کنند که از نگاه به نامحرم لذت نبرند، لذا هر چه تمرین می‌کنند،‌ کمتر موفق می‌شوند. نمی‌دادند باید تمرین کنند که گرچه لذت می‌برند، نگاه نکنند. اسلام از ما مخالفت با نفس خواسته نه سرکوب نفس. عبارت قرآنی "والکاظمین الغیظ" هم این پیام را دارد که به دنبال نابودی خشم و غضب نباشیم. بلکه عقل و ارادهٔ خود را تقویت کنیم که بتوانیم جلوی غضب بی‌جا را بگیریم.

بیاییم به پیامبر خود اقتدا کنیم و تصمیم بگیریم اگر به خاطر امور دنیا،‌ سیلی یا فحشی نوش جان کردیم، سکوت و کظم غیظ کنیم.

پشت دریاها شهری است قایقی باید ساخت! (سهراب سپهری)

دروغگو، حقیر و خوار است. چه دیگران بفهمند و چه نفهمند. و چه خودش بفهمد یا نفهمد. دروغگو، حقیر و خوار است.

خوب است به این فرمایش رسول خدا صلی الله علیه و آله فکر کنیم که هر که جلو خشم خود را نسبت به مردم بگیرد،‌ خداوند جلو عذاب روز قیامت را از او می‌گیرد. مَنْ کَفَّ غَضَبَهُ عَنِ النَّاسِ کَفَّ اللَّهُ عَنْهُ عَذَابَ یَوْمِ الْقِیَامَ

خوب است به این فرمایش رسول خدا صلی الله علیه و آله فکر کنیم که هر که جلو خشم خود را نسبت به مردم بگیرد،‌ خداوند جلو عذاب روز قیامت را از او می‌گیرد. مَنْ کَفَّ غَضَبَهُ عَنِ النَّاسِ کَفَّ اللَّهُ عَنْهُ عَذَابَ یَوْمِ الْقِیَامَ (کافی، ج ۲، ص ۳۰۵)

کسی در گوشمان می‌گوید اگر الان عکس‌العمل نشان ندهی، دیگران فکر می‌کنند عُرضه نداری و لذا تحقیر خواهی شد. خوب است به این فکر کنیم که چنین پیامی از شیطان است!

بعضی از مردم می‌گویند اگر گرگ نباشی، گرگ‌های دیگر تو را می‌دَرَند. ما چنین حرفی نزنیم و چنین فکری نداشته باشیم. اگر دنیا را مرداری می‌دانیم و طالب دنیا را همچون سگان، اگر بر سر این مردار، سگی، پایمان را گزید، پایش را نگزیم. توجیه نکنیم که آن مردار سهم من بود! و آن سگ به من ظلم کرد و باید حقش را می‌گذاشتم کف دستش!

دیوجانس مردی خلوت‌گزیده و عارف مسلک بود. اسکندر مقدونی برای دیدنش آمد. دیوجانس آن چنان که او توقع داشت، به او احترام نکرد. اسکندر از این برخورد برآشفت - این چه رفتاری است که تو با ما داری؟ آیا گمان کرده‌ای که از ما بی‌نیازی؟ - آری، بی‌نیازم. - تو را بی‌نیاز نمی‌بینم. بر خاک نشسته‌ای و سقف خانه‌ات، آسمان است. پس از من چیزی بخواه. - ای شاه! من دو بندهٔ حلقه به گوش دارم که آن دو، تو را امیرند. تو، بندهٔ بندگان منی و من شاه شاهان تو! - آن بندگان تو که بر من امیرند، چه کسانی‌اند؟ - خشم و شهوت. من آن دو را رام خود کرده‌ام؛ حال آن که آن دو بر تو امیرند!

ظرف آب از دست کنیز افتاد و سر مبارک امام سجاد علیه السلام مجروح شد. کنیز به معنای طلب عفو، این عبارت قرآنی در وصف متقین را خواند که والکاظِمینَ الغَیظ. امام علیه السلام فرمود خشم خود را فرو خوردم. کنیز ادامهٔ آیه را گفت که والعافینَ عَنِ الناس. امام فرمود تو را بخشیدیم. کنیز آیه را تمام کرد واللهُ یُحِبَّ المُحسِنین (آل عمران ۱۳۴) حضرت نیز احسان و بزرگواری خود را تمام نمود تو را در راه خدا آزاد کردم.

امام صادق علیه السلام فرمود از دروغ مفترع پرهیز کنید. پرسیدیم دروغ مفترع چیست؟ فرمود این است که شخصی مطلبی را از قول کسی به تو بگوید و تو آن شخص را رها کنی و آن مطلب را از قول همان فرد اول به دیگران نقل کنی. إِیَّاکُمْ وَ الْکَذِبَ الْمُفْتَرِعَ قِیلَ لَهُ وَ مَا الْکَذِبُ الْمُفْتَرِعُ قَالَ أَنْ یُحَدِّثَکَ الرَّجُلُ بِالْحَدِیثِ فَتَتْرُکَهُ وَ تَرْوِیَهُ عَنِ الَّذِی حَدَّثَکَ عَنْهُ. (کافی، ج ۱، ص ۵۲)

در باب این سخن یوسف علیه السلام که أَیَّتُهَا الْعیرُ انَّکُمْ لَسارِقُونَ (یوسف ۷۰) ای کاروانیان شما دزد هستید، گفته شده که توریه است، چون آنان یوسف را از پدرش دزدیدند، امّا جام ملک را ندزدیدند. شاهد قرآنی این توجیه آن است که وقتی برادران یوسف گفتند چه گم کردید؟ گفتند جام پادشاه را گم کرده‌ایم، نگفتند شما جام را دزدیدید. آن‌ها یوسف را دزدیده بودند.

ای ابوذر! وای بر کسی که برای خنداندن مردم دروغ بگوید. وای بر او! وای بر او! رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین فرمود یا أبا ذرّ، وَیلٌ للذی یُحَدِّثُ فَیکذِبُ لیُضحِکَ بهِ القَومَ، وَیلٌ لَهُ، وَیلٌ لَهُ! (وسایل الشیعه، ج ۱۲، ص ۲۵۱)

اولاً در فضای دانشجویی، مصداق مال و لقمهٔ حرام، می‌شود نمرهٔ حرام! ثانیاً راه به دست آوردن نمرهٔ حرام عمدتاً دو چیز است دروغ و دزدی (تقلب)! یک دانشجو به آن فرد بازاری می‌گوید آخر مقداری پول ارزش ندارد که به خاطر آن دروغ بگویی و دزدی کنی. آن فرد بازاری هم به یک دانشجو می‌گوید آخر مقداری نمره ارزش ندارد که به خاطر آن دروغ بگویی و دزدی کنی!

- آیا ممکن است مؤمن بخیل باشد؟ - آری. - آیا می‌شود ترسو باشد؟ - آری. - دروغگو چطور؟ آیا ممکن است مؤمنی درغگو باشد؟ امام صادق علیه السلام در پاسخ فرمود مؤمن درغگو و خائن نیست. مؤمن بر هر خصلت و خویی سرشته می‌شود، مگر خیانت و دروغ. یُجبَلُ المؤمنُ علی کُلِّ طَبیعَةٍ إلا الخِیانَةَ والکذبَ. (بحارالانوار، ۷۲، ۱۷۲، ۱۱) این فرمایش حضرت مؤید قرآنی دارد «إِنَّمَا یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَأُولَئِکَ هُمُ الْکَاذِبُونَ». (النحل ۱۰۵)

امام حسن عسگری علیه السلام فرمود تمام پلیدی‌ها در یک خانه نهاده و کلید آن دروغ قرار داده شده است. جُعِلَتِ الخَبائثُ فی بَیتٍ وجُعِلَ مِفتاحُهُ الکذبَ. (بحار الانوار، ج ۶۹، ص ۲۶۳)

از امام صادق علیه السلام پرسیدم - مردی معتقد به ولایت است، ولی در سخن دروغ می‌گوید ... او در چه جایگاهی است؟ - در نزدیک‌ترین جایگاه به کفر است، ولی کافر نیست. هِیَ اَدنَی المنازِلَ مِنَ الکُفرِ وَ لَیسَ بِکافِر (کافی، ج ۲، ص ۲۹۰)