بریده‌هایی از کتاب دل شکستگی

بهترین راه فراموشی فقط گذر زمان نیست، بلکه، دقیق‌تر بگوییم، وقوع رویدادهاست. بنابراین برای جدا کردن خودمان از مسائلی که ذهنمان را مشغول کرده باید اطمینان حاصل کنیم که می‌توانیم یک لایهٔ ضخیم از رویدادها بین خودمان و آن‌ها قرار دهیم؛ خلاصه این‌که باید کاری کنیم اتفاقاتی بیفتد.

نیچه داشت به یک سؤال بنیادستیزانه ولی کاملاً سازنده می‌رسید: اصلاً چرا آدم باید به گذشته فکر کند؟ پاسخ او دقیق بود: فقط باید تا حدّی گذشته را به خاطر بیاوریم که واقعاً به ما کمک کند در زمان حال زندگی کنیم. خاطرات وقتی ارزشمندند که در شکل‌دهی برنامه‌هایمان و اجتناب از خطا به ما کمک کنند، اما وقتی مانعی در مسیر یک زندگیِ بهتر باشند، باید سعی کنیم فراموششان کنیم.

یکی از مشکلات مردم در روابطشان این است که متأسفانه حداقل نیمی از آن‌ها در حالی که دچار انبوهی از مشکلات روانی ناشناخته‌اند در میان بقیهٔ مردم می‌لولند و عاشق می‌شوند و این باعث می‌شود در روابط خود رفتارهای کاملاً غیرمنتظره‌ای نشان دهند و دل‌بستگیِ چندانی به طرف مقابل نداشته باشند.

شاید روزی در آینده، افرادی که دارند به طرف مطب متخصصِ دل‌شکستگی می‌روند ما را به یاد بیاورند و دلشان به حالمان بسوزد،‌ زیرا وقتی در روابطمان شکست می‌خوردیم جایی نبوده که برویم تا چند کلام حرف حساب بشنویم، دل‌داری‌مان بدهند، و راهنمایی‌مان کنند.

به لحاظ فرهنگی، ما برای رسیدگی به مسائل مالی، کاری، و مِلکی نظام‌های جمعیِ دادگری و جبران خسارت را تبیین کرده‌ایم. ولی در حوزه‌ای هم‌چون عشق و روابط فردی، که درست به همان اندازه برای ما اهمیت دارد، نمی‌توانیم با یک وکیل تماس بگیریم یا به کلانتری برویم و شکایت کنیم که فلانی دل ما را شکسته. خودمان هستیم و خودمان.

این یک مهارت است که بپذیریم همیشه نمی‌توان طرز فکر دیگران را درک کرد، مهارتی شگرف که خیلی کم از آن استفاده می‌کنیم.

بهتر است بپذیریم که عشق و شکست‌های عشقی امری است ناشناخته و غم‌انگیز، و با فکر کردن به بی‌لیاقتی‌هایمان مدام خودخوری نکنیم.

اولین باری که فهمیدیم عشق چیست و چه معنایی دارد بچه بودیم. اما متأسفانه شاید درس‌هایی که آموختیم چندان واضح و قابل‌فهم نبوده. عشقی که در آن زمان می‌شناختیم احتمالاً با مسائلی به جز مهربانی محض درهم تنیده شده بود. شاید با احساس کنترل‌شدگی، یا تحقیرشدگی، تنها گذاشتن، عدم ارتباط، و در یک کلام با ”رنج“ همراه بوده. در این صورت در بزرگسالی، شاید آدم‌هایی را که بالقوّه جفت خوبی برای‌مان خواهند بود رد کنیم، نه بدین علّت که مشکل دارند، بلکه بدین علّت که بیش از حد متعادل‌اند (خیلی بالغ هستند، درک و فهمشان خیلی بالاست، خیلی قابل‌اطمینان هستند)، و این سالم بودنشان برای ما ناآشنا و تا حدّی ناراحت‌کننده است. شاید این آدم‌های مهربان را ”کسل‌کننده“ یا ”غیرجذاب“ بنامیم و در عوض به سمت آدم‌هایی برویم که باعث شوند به همان روش‌های آشنای کودکی سرخورده شویم.

اما می‌توانیم در رؤیاهای آرمان‌گرایانهٔ خود جامعه‌ای را تصوّر کنیم که در طول سالیان دراز به این بلوغ رسیده که به همان اندازه به مشکلات شدید و متداول دل‌های آزردهٔ مردم هم رسیدگی شود. در این جامعهٔ آرمانی، متخصص دل‌شکستگی با حوصله به درد دلمان گوش می‌دهد؛ شاید تجویز کند که کتاب خاصی را بخوانیم یا به آهنگ‌های خاصی گوش کنیم (مثل اپرای ”همهٔ زن‌ها این‌گونه‌اند“ از موتسارت که در آن همهٔ عشاق بی‌وفا نشان داده می‌شوند). شاید ما را معاینه کند تا ببیند از یک رابطه چه انتظاراتی داریم، و با مهربانی ولی خیلی جدّی به ما بفهماند دقیقاً اشکال کار کجا بوده و از این ماجرا چه درسی می‌توانیم بگیریم. شاید از ما بخواهد که وقتی دوباره عاشق می‌شویم، مراقب باشیم، حواسمان باشد از چه نوع آدم‌هایی حذر کنیم یا دنبال چه نوع آدم‌هایی باشیم.

بهترین راه فراموشی فقط گذر زمان نیست، بلکه، دقیق‌تر بگوییم، وقوع رویدادهاست. بنابراین برای جدا کردن خودمان از مسائلی که ذهنمان را مشغول کرده باید اطمینان حاصل کنیم که می‌توانیم یک لایهٔ ضخیم از رویدادها بین خودمان و آن‌ها قرار دهیم؛ خلاصه این‌که باید کاری کنیم اتفاقاتی بیفتد.

بهترین راه فراموشی فقط گذر زمان نیست، بلکه، دقیق‌تر بگوییم، وقوع رویدادهاست. بنابراین برای جدا کردن خودمان از مسائلی که ذهنمان را مشغول کرده باید اطمینان حاصل کنیم که می‌توانیم یک لایهٔ ضخیم از رویدادها بین خودمان و آن‌ها قرار دهیم؛ خلاصه این‌که باید کاری کنیم اتفاقاتی بیفتد.

کودکان دقیقاً از این رو پرجنب‌وجوش‌تر از ما هستند که بار سنگین خاطرات و افسوس‌هایی که روح هر انسان بالای بیست و پنج سال را می‌میراند بر دوششان نیست؛

ما خودمان را از درون می‌شناسیم، با جزئیات زیاد و ناامیدکننده، درحالی‌که دیگران را فقط از بیرون می‌توانیم بشناسیم، از طریق آنچه به انتخاب خودشان آشکار می‌سازند، که شاید اصلاً چیزی نباشد، جز یک چهرهٔ جذاب و رفتاری دلربا.

یکی از مشکلات مردم در روابطشان این است که متأسفانه حداقل نیمی از آن‌ها در حالی که دچار انبوهی از مشکلات روانی ناشناخته‌اند در میان بقیهٔ مردم می‌لولند و عاشق می‌شوند و این باعث می‌شود در روابط خود رفتارهای کاملاً غیرمنتظره‌ای نشان دهند و دل‌بستگیِ چندانی به طرف مقابل نداشته باشند.

اگر مقایسه کنیم می‌بینیم که ما در دوستی ـ همان رابطهٔ ظاهراً بی‌ارزش و سطح‌پایینی که اشاره به آن در پایان یک قرار شبانه ما را به هم می‌ریزد ـ بالاترین و بزرگوارانه‌ترین فضائل اخلاقی را از خود نشان می‌دهیم. در دوستی صبور، امیدبخش، بردبار، بذله‌گو و، از همه مهم‌تر، مهربان هستیم. انتظاراتمان کمی پایین‌تر است و طبیعتاً بیشتر گذشت می‌کنیم. این را حق مسلّم خود نمی‌دانیم که یک نفر کاملاً ما را درک کند، و بنابراین به‌راحتی و با مهربانی از کاستی‌ها می‌گذریم. انتظار نداریم دوستانمان بدون قید و شرط ما را ستایش کنند و در همه‌حال کنارمان باشند، بنابراین در مدّت دوستی با آن‌ها سعی می‌کنیم رفتارِ خوبی داشته باشیم تا خودمان و اطرافیانمان لذت ببریم. ما در کنارِ دوستانمان بهترینِ خودمان هستیم.

یکی از سؤالات اصلی که باید در دیدار اول از یار آیندهٔ خود بپرسیم این است که: «دوران کودکی‌ات را چگونه گذراندی؟»

بین آنچه می‌گویند و آنچه از یارشان انتظار دارند و آنچه در واقع از لحاظ روانی می‌توانند بپذیرند تضاد وجود دارد، تضادی که ما ناخواسته قربانی آن می‌شویم.

شاید روزی در آینده، افرادی که دارند به طرف مطب متخصصِ دل‌شکستگی می‌روند ما را به یاد بیاورند و دلشان به حالمان بسوزد،‌ زیرا وقتی در روابطمان شکست می‌خوردیم جایی نبوده که برویم تا چند کلام حرف حساب بشنویم، دل‌داری‌مان بدهند، و راهنمایی‌مان کنند.

اگر در رابطهٔ ما عشق مرده باشد، چیز خاصی را از دست نداده‌ایم، شکست چندانی نخورده‌ایم: ما با یک سرنوشت معمول و متداول روبه‌رو شده‌ایم که به‌ندرت کسی دربارهٔ آن چیزی گفته.

از برخی جهات، تقریباً همیشه عشق می‌میرد.