بریده‌هایی از کتاب امیر گلها

امام نقل می‌کرد روزی کسی از رسول گرامی پرسید: «چه سرمایه‌ای بهتر است؟» فرمود: کِشتی که صاحبش آن را بکارد و سامان بخشد و روز درو حقّ (بینوایان) اش را بپردازد.

می‌فرمود: کسی که آب و خاک داشته باشد و باز فقیر باشد، خداوند او را (از رحمت خودش) دور می‌کند.

رسول گرامی شنیدم که می‌فرمود: درآمد ده قسمت است، نُه بخش آن در بازرگانی است و یک بخش آن در درآمدهای دیگر.

درآمد از راه حلال جهاد است ... و درهمی از حلال از تجارت به دست آوردن، برتر از ده درهم حلال از غیر این راه است.

مدارا کردن با مشتری، (۵۵۸) آراستن خویشتن، (۵۵۹) حریص نبودن، (۵۶۰) سحرخیزی (۵۶۱) و امانتداری (۵۶۲) با هم خواندن (و جمع بین) دو نماز (۵۶۳) (ظهر و عصر یا مغرب و عشا)، خواندن تعقیبات نماز صبح و عصر، (۵۶۴) پیوند با خویشاوندان، (۵۶۵) پاکیزه کردن حیاطِ خانه، (۵۶۶) دوستی در راه خدا، طلب آمرزش، (۵۶۷) حق‌گویی، (۵۶۸) بازخوانی آرام اذانِ مؤذّن، (۵۶۹) حرف نزدن در دستشویی، (۵۷۰) پاکیزگی خانه، (۵۷۱) حریص نبودن، قَسم دروغ نخوردن، (۵۷۲) وضوی پیش از غذا، (۵۷۳) خوردن ریزه‌های سفره، (۵۷۴) شکر خداوند، (۵۷۵) انجام حج و عمره، (۵۷۶) پیروی از پدر و مادر، همراهی با برادر دینی، (۵۷۷) پرداخت زکات، (۵۷۸) اِنفاق در راه خدا، (۵۷۹) نیکوکاری، (۵۸۰) سی بار تسبیح خداوند در روز (۵۸۱).

به درآمد از راه حلال تشویق می‌کرد و از زبان رسول گرامی نقل می‌کرد: کسی که دوست دارد دعایش پذیرفته شود، پس باید درآمدش را (از حرام) پاکیزه سازد.

حضرت، آگاهی به احکام معامله را ضروری می‌دانست و می‌فرمود: آن که بی‌دانش (فقهی) تجارت کند، در ربا بسیار فرومی‌رود.

شراکت در دارایی را باعث اضطراب می‌دانست.

هنگام شهادت، در وصیّت‌نامه‌اش که اینک به صورت نامه بیست و چهارم نهج‌البلاغه در اختیار ماست - ضمن دستورالعمل‌های اقتصادی به امام حسن مجتبی (ع)، از ایشان می‌خواهد درختان و زمین‌ها را نفروشد؛ بلکه با درآمد سالیانهٔ محصولات، نیازهای اقتصادی خانواده حضرت را تأمین کند. باغ‌های زیر، نمونه فعالیت‌های تولیدی حضرت است: باغی در سرزمین خیبر؛ باغی در وادی القُری؛ باغی در منطقهٔ ابی‌نیزر؛ باغی در بغیبغه؛ باغی در ارباجا؛ باغی در ارنیه؛ باغی در رعدا؛ باغی در رزیتا؛ باغی در رباحا. او همهٔ این باغ‌ها را وقف بینوایان کرد و فرزندان فاطمه (ع) را متولیان وقف قرار داد. حدود صد حلقه چاه نیز با دست خویش حفر و آن‌ها را نیز وقف تشنه‌کامان و مسافران کرد

تنها فعالیت اقتصادی را کافی نمی‌دانست، بلکه داشتن «فکر اقتصادی» را بسی مهم می‌شمرد: نیک‌کاردانی، بر ثروت اندک می‌افزاید؛ و بدکاردانی، ثروتِ بسیار را بر باد می‌دهد.

خرسند نمی‌شوم اگر از کار دنیا، سراسر، بی‌نیاز شوم، زیرا از بیکاری بیزارم.

روزی شنید طلحه و زبیر می‌گویند: «علی بی‌پول است.» این سخن بر وی گران آمد. به مباشرانش فرمود: غله‌اش را تا یک سال گِرد آورند (و آن گاه بفروشند). صد هزار درهم فراهم آمد. آن را برابرش گستراند. به دنبال طلحه و زبیر فرستاد. آمدند. به آن‌ها فرمود: «قسم به خداوند، این ثروت من است. هیچ کس در آن سهمی ندارد.» آنان علی را راستگو می‌دانستند. وقتی بیرون می‌رفتند (با خود) می‌گفتند: «او پولدار است!»

هماره می‌فرمود: من از مردی که در (سامان دادن) کارهای این جهان تنبل است متنفرم؛ زیرا کسی که برای کارهای این جهان تنبل است، برای انجام (واجبات و مستحبات و) کارهای آن جهان تنبل‌تر است.

زبان رسول گرامی نقل می‌کرد: هرگاه (زندگی) بر شما تنگ شد، پس (از خانه برای کار) خارج شوید، و خود و خانواده‌تان را (با غصه خوردن) غمگین نکنید.

جز انسانِ والا، (کسی) فروتنی نکند.

هشدار می‌داد: آن که ثروتمندی نزدش بیاید، و او به خاطر ثروتش به وی فروتنی کند، (۳۲) دینش را از دست می‌دهد.

فروتنی را نردبان بزرگی و بزرگواری می‌دانست.

فروتنی آدمی در پُست و مقام، وی را از گزند سرزنش هنگام سقوط (و عزل از مقامش) باز می‌دارد.

هیچ کس فروتنی نکرد، جز آن که خداوند والا بر ارجمندی‌اش افزود.

میوهٔ (درخت) فروتنی مهر و علاقه (دیگران به فرد فروتن) است.