بریده‌هایی از کتاب بمانم یا بروم

به قول نویسنده آمریکایی، جیمز بالدوین: «هر چیزی که با آن روبه‌رو می‌شویم قابل تغییر است، اما به شرطی که با آن روبه‌رو شویم.»

به‌تازگی با یکی از همکارانم، به نام نایجل مشغول کار بودم. نایجل نگران به نظر می‌رسید. از او علت نگرانی‌اش را پرسیدم، گفت که دوستش اما را به شدت ناراحت کرده و نه تنها از این رفتارش به شدت متأسف است، بلکه نگران است که دوباره با او چگونه صحبت کند. چون می‌دانست که دوستش خیلی عصبانی است و البته همین‌طور هم بود. وقتی که اِما با نایجل تماس گرفت، نایجل با عصبانیت و با کلماتی کنایه‌آمیز و بدون خداحافظی، تلفن را قطع کرد. لحن کلام خشمگین نایجل، در واقع احساس ناراحتی، دلهره و گناه او را پنهان می‌کرد، چون او رفتاری صادقانه نداشت و خودش نبود. درک اِما از وضعیت حسی و ذهنی نایجل کاملاً اشتباه بود و حدس می‌زنم که آن روز بعدازظهر اختلاف میان آن دو شدت پیدا کرده بود. اگر نایجل خود واقعی‌اش بود و صادقانه برخورد می‌کرد و با آرامش علت رفتار آن روزش را توضیح می‌داد و درباره حسش به رفتار بد آن روز اِما حرف می‌زد، هر دوی آن‌ها شانس بیشتری برای حل اختلافشان داشتند. اگر شما هم مثل نایجل رفتار می‌کنید، مدام شکست خواهید خورد و این امید را که روزی بالاخره رفتار همسرتان را تغییر می‌دهید و شرایط بهتری ایجاد می‌کنید را با خود به گور می‌برید.

خودِ اختلاف، در واقع نه مثبت است و نه منفی؛ بلکه خنثی است. آنچه اختلاف را سازنده یا مخرب می‌کند، روشی است که ما برای برخورد با آن داریم. یکی از بهترین راه‌ها برای فهم این‌که کدام یک از رفتارها واقعی و کدام غیر واقعی است، این است که ببینیم اختلاف‌ها را چگونه مدیریت می‌کنیم. به این ترتیب که باید سؤالات زیر را از خود بپرسیم: ۱. مشارکت و همدلی: وقتی که با هم بحث می‌کنیم، چقدر سعی دارم که نظر و عقیده همسرم را درک کنم. آیا با همدلی از او سؤال می‌کنم و گوش می‌دهم یا برعکس عمل می‌کنم؟ ۲. جرأت و شهامت: وقتی با هم بحث می‌کنیم، چقدر نظرم را صادقانه اعلام می‌کنم؟ آیا شهامت گفتن آنچه فکر می‌کنم را دارم یا واقعاً تمایلی به ابراز افکار و احساساتم ندارم؟

من از مراجعانم می‌پرسم: «منتظر چه هستید؟» و آن‌ها معمولاً پاسخ می‌دهند که «اگر تصمیم نهایی و بی‌بازگشت من اشتباهی بزرگ باشد چه؟ من می‌ترسم از تصمیمی که می‌گیرم پشیمان شوم.» برای پاسخ به این سؤال، به آن‌ها پیشنهاد می‌دهم که یکی از شخصیت‌های کتاب «یا این/ یا آن» نوشته سورن کی‌یِرکِگور، فیلسوف وجودگرای قرن نوزدهم، را به خاطر داشته باشند. این شخصیت معتقد است که مهم نیست شما چه چیزی را انتخاب می‌کنید- چه این و چه آن- چون به احتمال زیاد در نهایت از انتخاب‌هایتان پشیمان خواهید شد! اگر ازدواج کنید، پشیمان می‌شوید. اگر ازدواج نکنید، باز هم پشیمان می‌شوید. اگر مجرد بمانید، از این‌که نمی‌توانید احساسات و تجربه‌هایتان را با کسی سهیم شوید پشیمان خواهید شد و اگر شریک زندگی خود را پیدا کنید و ازدواج کنید، باز هم ممکن است از این‌که آرامش و سکوت و استقلال دوران تجردتان را از دست داده‌اید، پشیمان شوید. اگر مدام امروز و فردا می‌کنید و منتظرید که هر دو مسیر کاملاً متفاوت، یکی شوند تا بتوانید هر دو انتخاب را همزمان داشته باشید، (که البته هرگز ممکن نخواهد شد) در زندگی چه چیزی را به دست خواهید آورد؟ هرچند ممکن است روزی از تصمیمات خود پشیمان شویم؛ اما باید به خاطر بیاوریم که در نهایت از تصمیماتی که نمی‌گیریم هم پشیمان خواهیم شد.

شلدون کوپ می‌گوید: «ما مغلوب زندگی می‌شویم، نه به خاطر محدودیت زاویه دیدمان یا ترس از تاریکی، بلکه به خاطر بهانه‌هایمان... ما از شرایط و وضعیتی که داریم برای خودمان زندانی ساخته‌ایم و دیگران را به زندانبان خود تبدیل کرده‌ایم.»

ترس ناشی از خیال‌پردازی‌های فاجعه‌بار باعث می‌شود که ما دیگر خود واقعی‌مان نباشیم و از تصمیم بی‌بازگشت و قاطعانه طفره برویم. ما شب‌ها و روزهای زیادی را صرف نگرانی‌مان می‌کنیم، در حالی که بیشتر این نگرانی‌ها بی‌اساس است. چقدر پیش می‌آید که روزها و شب‌های پر از اضطرابی را سپری کنید و بیهوده نگران اتفاقات روز بعد در محیط کار یا حتی منزل باشید و در نهایت هیچ اتفاق بدی هم نمی‌افتد!

از راهبی در قرن هفدهم میلادی، نقل شده که لحظاتی قبل از مرگش گفت: «وقتی به بهشت بروم، آن‌ها از من نخواهند پرسید که چرا موسی نبودی؟ بلکه از من می‌پرسند که چرا آن کسی که می‌توانستی باشی،‌ نشدی؟»