بریده‌هایی از کتاب تمثیلات اعتقادی علمی؛ جلد اول

رفتار بچه با خودتان بفهمید که رفتار شما با خدا چگونه باید باشد. وقتی بچه به شما اعتماد نمی‌کند شما بدتان می‌آید؛ وقتی فرزندتان قبول دارد که شما او را دوست دارید، خوشحال می‌شوید که محبت مرا درک می‌کند؛ وقتی بچه تصور کند که شما دشمن اویید، به‌شدت از او ناراحت می‌شوید. دربارۀ خدا نیز همین‌طور است؛ وقتی ما به خدا «حسن ظنّ» داشته و خوش‌گمان باشیم، به وعده‌های الهی ایمان و به او اعتماد داشته باشیم، اینها ما را به خدا نزدیک می‌کند.

فرزند انسان نیز برای انسان یک درس است. وقتی فرزندتان کاری می‌کند که در شأن او نیست، شما ناراحت می‌شوید؛ پس قبول کنید که اگر خود ما هم عملی انجام دهیم که در شأن خودمان نباشد، خدا خوشش نمی‌آید.

چطور وقتی‌که بچه‌ای نفت می‌خورد و بیهوش می‌شود، اگر خوابش ببرد خطرناک است، همین‌طور هم وقتی انسان گناهی می‌کند، اگر مست و غافل شود و غفلتش ادامه پیدا کند این خطرناک است و هلاک می‌شود. باید او را بیدار نگه‌دارید.

این‌طور نیست که هرکسی بیشتر نماز خواند، مسافت بیشتری را از ظلمت به‌سوی نور طی می‌کند. اصلاً طی مسافت به وسیلۀ عمل انسان انجام نمی‌شود. اصلاً خود انسان، خودش را خارج نمی‌کند از ظلمات به‌سوی نور. آیه می‌گوید: «الله»، خارجت می‌کند. «تو» مُخرِج نیستی؛ «خدا» مُخرِج است. خدا با «سازمان ولایت»، این مسألۀ اخراج را صورت می‌دهد.

عدالت خداوند در این است که به هرکس امکانات بیشتر داد، تکلیف بیشتری هم از او مطالبه کند. اگر کسی عقل و هوشش دو برابر باشد، تکلیفش هم دو برابر است. کسی که عقل و هوشش صفر شد، دیوانه است و تکلیفش هم صفر می‌شود. عدالت یعنی تناسب بین «داده‌شده» و «خواسته‌شده».

پس اگر از انسان خوبی سر زد، باید بداند که این خوبی از خود او نیست؛ بازتاب پرتو افکندن نور الهی بر قلب است.

در رابطۀ انسان با خدا، مصیبت‌ها دوای انسان است، گرچه این دواها برای او تلخ است؛ اما این برای انسان یک درس است.

(أَلاَ بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ‌)این نشان می‌دهد که بین «صدر» و بین «قلب» تفاوت هست! صدر راضی می‌شود اما قلب راضی نمی‌شود. این هم شأن قلب است. این عصمت قلب است. این پاکی قلب است. قلب کشتنی است اما خیانت کردنی نیست و این حجتی که بر انسان تمام می‌شود مربوط به قلب انسان است. همان‌طور که انبیاء کشتنی هستند اما خریدنی نیستند، قلب انسان هم خریدنی نیست

رابطه ولایت و سایر عباد‌ات، مثل رابطه علامت و عد‌د‌د‌ر جبر است. مثلاً اگر نماز را «۱۰» فرض کنیم، جهاد‌را «۹»، حج را «۸»، زکات را «۷» و روزه را «۶» و سایر عباد‌ات را روی‌هم‌رفته «۵» فرض کنیم، شماره اسلام می‌شود‌: ۴۵ (۴۵= ۵+۶+۷+۸+۹+۱۰). حال اگر کسی تحت ولایت الله باشد‌، اسلام او «۴۵+» است و اگر تحت ولایت معاویه و یزید‌باشد‌- که طاغوت هستند‌- اسلام او می‌شود‌«۴۵-». هر جا ولایت ولی‌الله باشد‌، حرکت از ظلمت به‌سوی نور است؛ و هر جا ولایت غیر ولیّ الله باشد‌، حرکت از نور به ظلمت است.

انسان‌ها را هم متفاوت آفریده است. شما پنجه‌هایتان متفاوت است؛ باید هم متفاوت باشد. مأموریت چشم با گوش متفاوت است؛

ممکن است این سؤال برای شما پیش آید که چطور آنها که نه اهل نماز و نه اهل عبادت هستند، باران مفصل و مرتب دارند، اما ما که اهل نمازیم و به خدا اعتقاد داریم، با یک گناه یا چند گناه گرفتار کم‌بارانی می‌شویم؟ علتش آن است که بین شما و خداوند متعال «رابطۀ تربیتی» برقرار است. شما در حوزۀ تربیتی خدایید، و کسانی که در حوزۀ تربیتی خداوند قرار دارند، تنبیه و تشویق دارند.

انسان بابت این توجهی که خدا به وی کرده، و او توانسته است این عبادات را انجام دهد، به خدا بدهکار می‌شود. پس هرچه خدمات و عبادات انسان بیشتر شود، بداند که بر بدهکاری‌اش به خدا افزوده می‌شود. وقتی‌که انسان کارهای خوبش را بدهکاری به خدا دانست، برای کارهای خوب، بیشتر توفیق پیدا می‌کند.

جهان یک پازل است اگر آن را حل کردی آن را می‌بینی و می‌شناسی و محو زیبایی آن می‌شوی. زینب کبری پازل را حل کرده بود و همه مهره‌ها را در جای خود دیده بود. «مجموع» صحنه زیباست. دیگران نتوانسته‌اند همه تکه‌های پازل را پیدا کنند و آنها را به هم بچسبانند تا همه پازل را با هم ببینند و زیبایی آن را درک کنند.

دنیا رحم است و ما جنین آخرتیم. امراض روح ما در آخرت خودشان را نشان می‌دهند، چون روح ما متعلق به آنجاست. خشم، شهوت، زیاده‌طلبی و سایر رذایل و امراض اخلاقیِ خود را در دنیا نمی‌فهمیم، بلکه در آخرت درمی‌یابیم و آنجاست که روحمان باید رنج بکشد، چراکه این مریضی‌ها را از رحم دنیا به آخرت برده‌ایم و در آنجا مانند یک نوزاد ناقص‌الخلقه و مریض مادرزاد، پا گذاشته‌ایم.

گاهی دیده‌اید که هیزم همین‌طور دود می‌کند؛ همین‌که کبریتی روشن را به آن نزدیک می‌کنید، هیزم یک‌باره مشتعل و روشن می‌شود؛ اما باید آن دود باشد تا بتواند به نور تبدیل شود. برای رسیدن به نور، باید از منزل دود عبور کرد. ازاین‌رو، دود آخرین منزل نیست که مأیوس شوی؛ بلکه مقدمه برای نور اعلی است.

اگر محبت اهل‌بیت را مثل ارتباط تلفنی و خط مخابراتی فرض کنید، این روضه‌ها مثل این است که یک رشته سیم مخابراتی به خانه‌تان کشیده‌اید. نتیجه‌اش این می‌شود که گاهی اگر خطا بکنید زنگ می‌زنند به تو می‌گویند خطا است. یعنی به دلت می‌افتد که این کار درست نیست. این به خاطر ارتباطی است که با اهل‌بیت پیدا کرده‌اید.

(أَلاَ بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب‌)؛ قلب‌ها فقط با یاد خدا آرامش پیدا می‌کنند. قلب یک موجودی است بی‌قرار، تا این‌که به خدا برسد. تا به خدا نرسد هیچ قرار و آرامشی ندارد اما انسان می‌تواند دل خودش را بمیراند. این می‌شود. دل میراندنی است اما راضی کردنی نیست.

انسان نیز در هر ساعتی از زندگی‌اش که در توجه به خداست، حیات دارد؛ فضیلت و کمال دارد. خوبی‌هایی که از انسان سر می‌زند، مثل آثار حیاتی است که در زمین وجود دارد. آثار حیات زمین از نور خورشید است، و خوبی‌های انسان از آثار توجه به خداست. به همین جهت، انسان به یاد خدا که می‌افتد، احسان می‌کند. به یاد خدا که می‌افتد، انصاف می‌دهد، و خدمت می‌کند. هر‌جا هم که در زمین حیات نیست، بر اثر نبودن تابش آفتاب است. انسان نیز هرگاه که از خدا غافل شود انصاف از یادش می‌رود، و هوای نفس بر او غالب می‌شود.

قلب انسان، همچون قاضی است و عقل و دلیل و برهان، ضابطین آن هستند که می‌روند تا مطلبی بیابند و به اثبات برسانند. شرط اینکه این قاضی بتواند روی پروندۀ دنیا که با ادلۀ بسیار ثابت می‌کند خدایی هست، قضاوت صحیح کند و به نتیجۀ مطلوب برسد، این است که آزاد باشد نه اسیر دنیا. برای یک قاضیِ آزاد، یک سند و یک مدرک کافی است؛ اما اگر قاضی به قضاوت صحیح متمایل نباشد، به بهانه‌های مختلف مدارک و اسناد را رد می‌کند.

این‌که در روایات داریم قلب مؤمن از کعبه بالاتر است سرّش این است! کعبه دزدیده شدنی است، اما قلب مؤمن دزدیده شدنی نیست. خدا کدامش را به‌عنوان بیت قبول می‌کند؟ کدام بیت حقیقی اوست؟ سرقت شدنی یا سرقت نشدنی؟ شما خیال می‌کنید انبیاء وقتی در زندان قرار می‌گرفتند دلشان هم در زندان دشمنانشان بوده است؟ نه! همه‌جا می‌توانستند بیایند اما در دل آنها نمی‌توانستند بیایند. مؤمن هم همین‌گونه است.