بریده‌هایی از کتاب دوباره فکر کن

نگارش برنامه برای زندگی «مثل رانندگی در یک شب مه‌آلود است. صرفاً تا آنجایی را می‌بینید که توسط چراغ‌های ماشین‌تان روشن شده، اما به‌هرحال می‌توانید کل راه را طی کنید».

قرار نیست همیشه علاقه موجب تلاش و مهارت بیشتر شود؛ گاهی اوقات دنباله‌رو آن‌ها هم هست. با تلاش برای یادگیری و حل مسئله، می‌توانیم اشتیاق‌مان را افزایش دهیم - و مهارت‌های لازم برای کار و هدایت یک زندگی ارزشمند را بسازیم.

مرز باریکی میان مقاومت قهرمانانه و یک‌دندگی احمقانه وجود دارد. گاهی اوقات بهترین نوع سرسختی، جزم کردن عزم و روی برگرداندن است.

نژادپرستی نه صرفاً برگرفته از نیات بلکه تابعی از کنش‌های ما هم هست. همان‌طور که ابرام ایکس. کندی تاریخ‌دان می‌نویسد: «نژادپرستی یا ضدیت با آن، هویت‌های ثابتی نیستند. می‌توانیم در یک لحظه نژادپرست باشیم و لحظهٔ دیگر ضد نژادپرست.»

این مفهوم که آموزش باید مطابق با ترجیح هر دانش‌آموز از طریق سبک‌های شنیداری، دیداری یا لامسه باشد. شواهد موجود نشان می‌دهد که لذت بردن دانش‌آموز از سبک‌های شنیداری، مطالعاتی یا عملی، هیچ ربطی به یادگیری بهتر او از طریق این شیوه‌ها ندارد؛ اما کماکان برخی از معلم‌ها مصممند که رویکرد خود را بر اساس اصل فوق تنظیم کنند.

آنچه ما را تحت تاثیر قرار ندهد، می‌تواند عقایدمان را قوی‌تر کند. همان‌طور که واکسن موجب مقاوم‌سازی سیستم ایمنی بدن ما می‌شود، سیستم ایمنی روان‌شناختی ما هم با مخالفت ورزیدن مقاوم می‌شود. تکذیب یک دیدگاه، پادتن‌های مقابله با تلاش‌های متقاعدسازی آتی را تولید می‌کند. نسبت به عقایدمان مطمئن‌تر می‌شویم و دربارهٔ دیدگاه‌های دیگر کنجکاوی به خرج نمی‌دهیم. استدلال‌های مخالف ما را غافلگیر و دست‌پاچه نمی‌کنند؛ چراکه آمادهٔ ابراز مخالفت هستیم.

به‌عنوان یک قاعده کلی، افراد قدرتمندتر باید بیشتر به تجدیدنظر در باورهایشان فکر کنند؛ زیرا ممکن است دیدگاه‌های خود را اشاعه دهند و همچنین احتمال بیشتری دارد دیدگاه‌هایشان مورد قبول عام قرار گیرد. در بیشتر موارد، قشر ضعیف و حاشیه‌ای تلاش زیادی برای انطباق با آن‌ها به خرج می‌دهد.

وقتی یکی از باورهای محوری‌مان زیر سوال برود، دیگر خبری از کنجکاوی و ذهنیت باز نخواهد بود و مانع گفتگوهای بیشتر خواهیم شد. انگار که دیکتاتور کوچکی در ذهن‌مان هست که جریان حقایق را کنترل می‌کند، مثل کیم جونگ اون که کنترل جراید کرهٔ شمالی را در دست دارد. در علم روانشناسی این پدیده را ضمیر دیکتاتور می‌نامند و وظیفهٔ آن دور نگه داشتن اطلاعات تهدیدکننده است.

اگر دانش یک قدرت است، پس آگاهی از نادانسته‌ها نیز نشانهٔ خرد خواهد بود.

در حین اندیشه و تکلم، غالباً ذهنیتِ سه حرفهٔ متفاوت را به کار می‌گیریم: واعظ‌ها، دادستان‌ها و سیاستمدارها. در هر کدام از این سه طرز فکر، هویت بخصوصی را می‌پذیریم و مجموعهٔ مجزایی از ابزارها را به کار می‌گیریم. وقتی باورهای مقدسمان در معرض خطر باشند، واعظ می‌شویم: موعظه‌هایی ارائه می‌دهیم که حافظ و مروج ایده‌آل‌هایمان باشند. وقتی نقصان‌های استدلال دیگران را کشف کنیم، طرز فکر دادستان را اتخاذ می‌کنیم: استدلال‌هایی را گردآوری می‌کنیم که با اثبات اشتباهات طرف مقابل، پرونده را پیروز شویم. وقتی خواهان جلب نظر مخاطبان باشیم، طرز فکر سیاستمدار را در پیش می‌گیریم: کمپین تشکیل می‌دهیم و لابی می‌کنیم تا نظر مثبت رأی‌دهندگان را جلب کنیم. نکتهٔ خطرناک اینجاست که آن‌قدر درگیر موعظه برای اثبات حقانیت، بازپرسی دیگران برای اثبات اشتباهات آن‌ها و سیاسی‌بازی برای جلب پشتیبانی می‌شویم که زحمت تجدیدنظر راجع به دیدگاه‌هایمان را به خود نمی‌دهیم.

بخشی از مشکل ما به تنبلی شناختی برمی‌گردد. برخی روانشناس‌ها می‌گویند که از خساست ذهنی رنج می‌بریم: عموماً سهولت پایبندی به دیدگاه‌های قدیمی را بر دشواری کش‌وقوس با دیدگاه‌های جدید ترجیح می‌دهیم. بااین‌حال مقاومت‌مان در برابر تجدیدنظر به عوامل اساسی‌تری هم وابسته است. وقتی خودمان را زیر سوال ببریم، دنیا پیش‌بینی‌ناپذیرتر خواهد شد. بنابراین مجبور می‌شویم تغییرپذیری حقایق را بپذیریم، به‌گونه‌ای که امکان اثبات نادرستی مسائلِ هم‌اکنون صحیح نیز وجود دارد. تجدیدنظر دربارهٔ باورهای عمیق ما می‌تواند تهدیدی برای هویت‌مان باشد، به‌گونه‌ای که گویا بخشی از وجودمان را از دست می‌دهیم.

این کتاب، فراخوانی برای رها کردن دانش و عقاید منسوخ، و نیز تثبیت خودانگاره‌مان نه بر اساس ثبات رأی بلکه با اتکا بر انعطاف‌پذیری است. اعتقاد دارم که در صورت تسلط بر هنر بازنگری و تجدیدنظر، شرایط بهتری برای موفقیت‌های کاری خواهید داشت و زندگی‌تان راضی‌کننده‌تر خواهد شد. تجدیدنظر می‌تواند کمک‌حال شما در زمینهٔ خلق راهکارهای جدید برای مسائل کهنه و اصلاح راهکارهای قدیمی برای مسائل جدید باشد. این کار، مسیری برای یادگیری بیشتر از اطرافیان و زندگی با حسرت‌های کمتر است. یکی از نشانه‌های خرد، آگاهی از موعد رهاسازی تعدادی از ارزشمندترین ابزارها -و برخی از محبوب‌ترین بخش‌های هویت- خودتان است.

تجدیدنظر دربارهٔ باورهای عمیق ما می‌تواند تهدیدی برای هویت‌مان باشد، به‌گونه‌ای که گویا بخشی از وجودمان را از دست می‌دهیم. البته همیشه هم با تجدیدنظر مشکل نداریم. وقتی پای مایملک‌مان در میان باشد، با شوق آن‌ها را به‌روز می‌کنیم. پس از قدیمی شدن کمد لباس، آن را نوسازی می‌کنیم و وقتی دکوراسیون آشپزخانه از مد بیفتد، اقدامات لازم برای اصلاحش را انجام می‌دهیم. اما وقتی پای عقاید و دانش‌مان در میان باشد، سر حرف خود می‌مانیم.

آن‌قدر درگیر موعظه برای اثبات حقانیت، بازپرسی دیگران برای اثبات اشتباهات آن‌ها و سیاسی‌بازی برای جلب پشتیبانی می‌شویم که زحمت تجدیدنظر راجع به دیدگاه‌هایمان را به خود نمی‌دهیم.

در حین اندیشه و تکلم، غالباً ذهنیتِ سه حرفهٔ متفاوت را به کار می‌گیریم: واعظ‌ها، دادستان‌ها و سیاستمدارها. در هر کدام از این سه طرز فکر، هویت بخصوصی را می‌پذیریم و مجموعهٔ مجزایی از ابزارها را به کار می‌گیریم. وقتی باورهای مقدسمان در معرض خطر باشند، واعظ می‌شویم: موعظه‌هایی ارائه می‌دهیم که حافظ و مروج ایده‌آل‌هایمان باشند. وقتی نقصان‌های استدلال دیگران را کشف کنیم، طرز فکر دادستان را اتخاذ می‌کنیم: استدلال‌هایی را گردآوری می‌کنیم که با اثبات اشتباهات طرف مقابل، پرونده را پیروز شویم. وقتی خواهان جلب نظر مخاطبان باشیم، طرز فکر سیاستمدار را در پیش می‌گیریم: کمپین تشکیل می‌دهیم و لابی می‌کنیم تا نظر مثبت رأی‌دهندگان را جلب کنیم.

اگر کسی هنوز از ویندوز ۹۵ استفاده کند به او می‌خندیم، اما هنوز هم به عقاید سال ۱۹۹۵ خود پایبندیم.

«تکبر ترکیبی از جهالت و ثبات رأی است. درحالی‌که فروتنی همچون یک فیلتر نفوذپذیر است و با جذب تجربیات زندگی، آن‌ها را مبدل به دانش و خرد می‌کند، تکبر مثل یک سپر لاستیکی است که تجربیات را دفع خواهد کرد».

وقتی پای مایملک‌مان در میان باشد، با شوق آن‌ها را به‌روز می‌کنیم. پس از قدیمی شدن کمد لباس، آن را نوسازی می‌کنیم و وقتی دکوراسیون آشپزخانه از مد بیفتد، اقدامات لازم برای اصلاحش را انجام می‌دهیم. اما وقتی پای عقاید و دانش‌مان در میان باشد، سر حرف خود می‌مانیم.