بریده‌هایی از کتاب دوباره فکر کن

زندگی «مثل رانندگی در یک شب مه‌آلود است. صرفاً تا آنجایی را می‌بینید که توسط چراغ‌های ماشین‌تان روشن شده، اما به‌هرحال می‌توانید کل راه را طی کنید»

راهکار کارآمد نه تجسم دیدگاه بلکه تحقیق دربارهٔ آن است: صحبت با دیگران تا جزئیات دیدگاه‌هایشان را بدانیم. یعنی همان کاری که دانشمندان خوب انجام می‌دهند: به‌جای نتیجه‌گیری با کمترین سرنخ‌ها، با دیگران گفتگو می‌کنند تا فرضیات‌شان را بیازمایند.

روش «تجسم دیدگاه‌های دیگران» دائماً شکست می‌خورد، چون ما ذهن‌خوان‌های وحشتناکی هستیم. صرفاً نظرات دیگران را حدس می‌زنیم. در صورت عدم درک صحیح از طرف مقابل، نمی‌توانیم با تجسم دیدگاه او نظراتش را متوجه شویم.

روانشناسان با انجام یک سری آزمایش نشان دادند که گزارش‌های خبری با گنجاندن هشدارهای علمی، موفقیت بیشتری در جلب علاقهٔ مخاطبان و باز نگه‌داشتن ذهن آن‌ها خواهند داشت. مطالعه‌ای را در نظر بگیرید که حاکی از نقش یک رژیم غذایی نادرست در تسریع روند پیری است. وقتی مؤلف به تعدد عوامل تاثیرگذار بر پیری و عدم نتیجه‌گیری قدرتمند دانشمندان اشاره کرد، نه‌تنها ذره‌ای از علاقهٔ مخاطبان کم نشد – بلکه حتی در مورد نظرات‌شان منعطف‌تر هم شدند. حتی صِرف اشارهٔ دانشمندان به اینکه باید تحقیقات بیشتری در این حوزه صورت گیرد هم تاثیرگذار بود.

البته می‌توان یکی از چالش‌های بالقوهٔ جزئی‌نگری را بازدید اندک از محتواهای این‌چنینی دانست. محدودهٔ توجه انسان بسیار کوچک است: فقط چند ثانیه فرصت داریم تا با تیتری جذاب، توجه دیگران را جلب کنیم.

قضاوت خوب، مستلزم مهارت و عزم‌مان برای گشودن ذهن‌مان است. تقریباً مطمئنم که تجدیدنظر یکی از عادت‌های مهم زندگی است و روزبه‌روز مهم‌تر هم می‌شود.

اسارت در دام دانش باعث می‌شود ذهن‌مان را به روی مجهولات ببندیم.

ثبات رأی ما می‌تواند همچون یک زندان عمل کند که به دست خودمان ساخته شده است.

بر اساس آنچه هم‌اکنون تحت عنوان اثر دانینگ-کروگر شناخته می‌شود، وقتی فاقد شایستگی‌های کافی هستیم، احتمالش بیشتر است که اسیر اعتمادبه‌نفس کاذب شویم.

اگر رو به موعظه بیاوریم، نمی‌توانیم خلأهای دانش خود را ببینیم: گمان می‌کنیم که همواره به حقیقت واقفیم. بر خلاف تردید، غرور می‌تواند عاملی برای ثبات رأی‌مان باشد و ما را مبدل به دادستان کند

تفکر علمی به‌گونه‌ای است که فروتنی را بر غرور، تردید را بر قاطعیت و کنجکاوی را بر ذهنیت بسته ترجیح می‌دهد. با خروج از طرز فکر یک دانشمند، چرخهٔ تجدیدنظر متلاشی خواهد شد و راه برای چرخهٔ اعتمادبه‌نفس کاذب باز می‌شود.

شناسایی کمبودهای شخصی، در را به روی تردید می‌گشاید. وقتی درک کنونی خود را زیر سوال ببریم، کنجکاوانه به‌دنبال کشف نادانسته‌هایمان خواهیم رفت. همین کاوش موجب مکاشفه‌های جدیدی خواهد شد و وقتی می‌بینیم که هنوز چقدر چیز برای آموختن داریم، تواضع فکری‌مان نیز حفظ می‌شود. اگر دانش یک قدرت است، پس آگاهی از نادانسته‌ها نیز نشانهٔ خرد خواهد بود.

در حین مطالعه‌ام دربارهٔ تجدیدنظر، مشاهده کردم که این فرایند غالباً در قالب یک چرخه شکل می‌گیرد. همه‌چیز با تواضع فکری آغاز می‌شود؛ آگاهی از چیزهایی که نمی‌دانیم. همهٔ ما باید فهرستی بلندبالا از قلمروهایی بسازیم که فاقد اطلاعات کافی در آن‌ها هستیم.

«نادانی بیش از دانش موجب اعتمادبه‌نفس خواهد شد». - چارلز داروین

وجه تمایز روسای جمهور بزرگ، کنجکاوی و پذیرش آن‌ها نسبت به ایده‌های جدید بود. آن‌ها کتاب می‌خواندند و مشتاقانه به‌دنبال اطلاع از پیشرفت‌های زیست‌شناسی، فلسفه، معماری و موسیقی در داخل و خارج از کشور بودند. آن‌ها علاقهٔ فراوانی به شنیدن دیدگاه‌های جدید و بازنگری دربارهٔ نظرات قدیمی‌شان داشتند. آن‌ها بسیاری از سیاست‌های خود را به دید آزمایش می‌دیدند، نه امتیازی که قرار است کسب کنند. هرچند حرفهٔ آن‌ها سیاست‌مداری بوده اما غالباً مسائل‌شان را مثل یک دانشمند حل می‌کردند.

تفکر علمی به‌گونه‌ای است که فروتنی را بر غرور، تردید را بر قاطعیت و کنجکاوی را بر ذهنیت بسته ترجیح می‌دهد.

یکی از باورهایم این است که نباید در تمامی موقعیت‌ها روشنفکر باشیم. برخی موقعیت‌ها هستند که موعظه‌گری، دادستانی و سیاستمدار بودن منطقی‌تر خواهد بود. بااین‌حال اعتقاد دارم که روشنفکری در بیشتر موارد به ما کمک خواهد کرد، زیرا با طرز فکر یک دانشمند است که به چابکی ذهنی می‌رسیم.

هدف از یادگیری، نه تایید باورها بلکه تکامل آن‌ها است.

تغییر ذهنیت در طرز فکر واعظ، نشانه‌ای از ضعف اخلاقی است؛ درحالی‌که در طرز فکر یک دانشمند نشانه‌ای از انسجام عقلی است. متقاعد شدن در طرز فکر دادستان، اعتراف به شکست قلمداد می‌شود؛ درحالی‌که در طرز فکر دانشمند، این کار یک گام به‌سوی حقیقت است. در طرز فکر سیاست‌مدار، یکی به نعل و یکی به میخ می‌زنیم؛ درحالی‌که با طرز فکر یک دانشمند، این استدلال‌های کاملاً منطقی و داده‌های مشهود هستند که موجب تغییر دیدگاه‌مان می‌شوند.

طرز فکر یک دانشمند، چیزی فراتر از واکنش روشنفکرانه به مسائل است بلکه باید همواره روشنفکر باشد. این امر مستلزم جستجوی مداوم برای کشف علل اشتباهات -نه کشف استدلال‌هایی برای اثبات درستی- و بازنگری دیدگاه‌ها بر اساس آموزه‌های جدید است.