بریده‌هایی از کتاب دوباره فکر کن

اگر اهداف‌تان یک‌سو به نظر نمی‌رسد، چطور می‌خواهید به افراد کمک کنید تا نظرشان را تغییر دهند؟

افراد قدرتمندتر باید بیشتر به تجدیدنظر در باورهایشان فکر کنند؛ زیرا ممکن است دیدگاه‌های خود را اشاعه دهند و همچنین احتمال بیشتری دارد دیدگاه‌هایشان مورد قبول عام قرار گیرد.

روانشناسان دریافتند بسیاری از عقاید ما همان بدیهیات فرهنگی هستند: به‌طور گسترده‌ای مشترکند، اما به‌ندرت مورد سوال قرار می‌گیرند.

به‌جای تصمیم‌گیری برای مخاطب، می‌توانیم با پرسیدن چند سوال او را به‌عنوان یک عضو فعال برای پیوستن به بحث دعوت کنیم تا خودش دربارهٔ موضوع تصمیم بگیرد و فکر کند. اگر به مناظره به دید میدان جنگ نگاه کنیم، آنگاه برنده و بازنده خواهیم داشت، اما اگر مناظره را بیشتر شبیه رقص ببینیم، می‌توانیم حرکات موزون پیش رو را طراحی کنیم. با در نظر گرفتن قوی‌ترین نسخه از دیدگاه حریف و محدود کردن پاسخ‌هایمان به چند حرکت کوتاه، شانس بیشتری داریم تا توازن حرکات را بیابیم.

وقتی کسی خصمانه رفتار می‌کند، اگر شما طوری پاسخ دهید که گویی استدلال را به چشم میدان جنگ می‌بینید، مجبور به حمله یا عقب‌نشینی می‌شوید. در عوض اگر مباحثه را به‌مثابه یک رقص نگاه کنید، گزینه دیگری پیش رو دارید؛ می‌توانید خود را کنار بکشید (یا جاخالی بدهید). اگر بخواهید در مورد خودِ گفتگو بحث کنید، توجه را از اصل اختلاف‌نظر دور می‌کنید و روند کلی را به سمت گفتگو کردن می‌کشانید. هرچقدر طرف مقابل عصبانیت و خصومت بیشتری داشته باشد، سماجت و علاقه بیشتری از خود نشان دهید. وقتی کسی کنترلش را از دست می‌دهد، آرامش و خونسردی شما نشانه قدرت است.

«اگر بیش‌ازاندازه استدلال داشته باشید، از قدرت تک‌تک استدلال‌هایتان کم می‌کنید. استدلال‌هایتان سربسته باقی می‌مانند و فکر نمی‌کنم به‌اندازه کافی مورد توجه قرار گیرند؛ فکر نمی‌کنم مخاطب باور داشته باشد که همه حرف‌هایتان به‌اندازه کافی مهم باشند. اکثر مناظره‌گرهای برتر [در مناظرات‌شان] هیچگاه اطلاعات بیش‌ازحدی ارائه نمی‌دهند.»

منطقی بودن به معنای واقعی کلمه یعنی بتوانیم با منطق استدلال کنیم و اجازه دهیم دیدگاه‌هایمان حول محور منطق و اطلاعات شکل بگیرد.

در یک مذاکره، اعلام موافقت با استدلال فرد مقابل مثل خلع سلاح شدن است. در رقص نمی‌توان بی‌حرکت ماند و از طرف مقابل انتظار داشت تمام حرکات را انجام دهد. برای ایجاد تناسب نیاز است گاهی به عقب گام برداشت.

یادداشتی به خودم: در سفر بعدی به قله حماقت، یادم باشد سلفی بگیرم.

برادران رایت به این نتیجه رسیدند که هواپیمایشان به یک ملخ نیاز نداشت. بلکه دو ملخ می‌خواست که در جهت عکس همدیگر بچرخند و مثل یک بال چرخان عمل کنند. این همان زیبایی تعارض وظیفه است. در یک بحث بزرگ، طرف مقابل‌مان صرفا یک پرّه نیست بلکه نقش یک ملخ هواپیما را ایفا می‌کند. با وجود ملخ‌های دوگانه که عکس همدیگر می‌چرخند، تفکر ما زمین‌گیر نمی‌شود؛ بلکه به پرواز درمی‌آید.

قانون اول: اجتناب از بحث، بی‌ادبی است. سکوت یعنی بی‌احترامی به ارزش دیدگاه‌ها و توانایی شما برای یک اختلاف نظر متمدنانه.

در یک مطالعهٔ کلاسیک، علی‌رغم دوست‌داشتنی‌تر بودنِ معمارهای خلاق نسبت به همتایان کاربلد، میزان ابتکار آن‌ها کمتر از معمارانی بود که اختلافات خانگی بیشتری را تجربه کرده بودند. اغلب آن‌ها در خانواده‌هایی بزرگ شده بودند که یک محیط «پرتنش اما امن» داشتند. کمااینکه رابرت آلبرتِ روانشناس می‌گوید: «خلاق‌های آینده از خانواده‌هایی می‌آیند که نه محیطی سازگار و هماهنگ بلکه فضایی آکنده از "تردید" دارند». هرچند والدین آن‌ها توهین‌های رکیک یا رفتارهای شنیع نداشتند، اما بدون هیچ‌گونه واهمه‌ای اختلافات‌شان را مطرح می‌کردند. به‌جای توصیه به بچه‌ها که نباید در حضور بزرگ‌ترها حرف بزنند، آن‌ها را تشویق می‌کردند که از خودشان دفاع کنند.

والدین پشت درهای بسته بحث می‌کنند و می‌ترسند که مبادا اختلافات آن‌ها موجب اضطراب بچه‌ها شود یا به‌نوعی شخصیت‌شان را تخریب کند. بااین‌حال تحقیق نشان می‌دهد که تکرر بحث میان والدین، هیچ تاثیری بر پیشرفت آکادمیک، اجتماعی یا احساسی کودکان‌شان ندارد. مهم این است که والدین در بحث‌هایشان احترام متقابل را حفظ کنند. آن دسته از فرزندانی که تعارض‌های سازندهٔ والدین‌شان را می‌بینند، امنیت روانی بیشتری در دوران ابتدایی دارند و طی چند سال آتی نیز مساعدت و مهربانی بیشتری نسبت به هم‌کلاسی‌هایشان خواهند داشت. توانایی مجادلهٔ مسالمت‌آمیز و مفید، صرفاً ما را متمدن‌تر نخواهد کرد؛ بلکه عضلات خلاقیت‌مان را هم ورزیده‌تر می‌کند.

متفکران بزرگ هیچ‌گاه تردیدهایشان را پنهان نمی‌کنند، زیرا حس متقلب بودن دارند. آن‌ها همواره تردید دارند زیرا می‌دانند که همهٔ ما تا حدی نابینا هستیم و بر خود لازم می‌بینند که دیدشان را قوی‌تر کنند. آن‌ها هیچ‌گاه نسبت به دانسته‌های خود لاف نمی‌زنند بلکه از فقر اطلاعات‌شان تعجب می‌کنند.

انبوهی از شواهد نشان می‌دهند که پیشرفت صرفاً حاصل اعتمادبه‌نفس نیست، بلکه مسبب شکل‌گیری آن هم خواهد شد. لزوماً نباید منتظر افزایش اعتمادبه‌نفس‌مان بمانیم تا بر اهداف چالش‌برانگیز غلبه کنیم. بلکه می‌توانیم از طریق دستیابی به اهداف چالش‌برانگیز، این اطمینان را بسازیم.

وقتی می‌خواهیم دید مثبتی به خودمان داشته باشیم یا تصویر درخشانی از خودمان نشان دهیم، ضعف‌هایمان را انکار خواهیم کرد. به‌عنوان نمونه‌ای کلاسیک می‌توان به سیاستمدار شیادی اشاره کرد که ادعای جنگ علیه فساد دارد اما در اصل خود را به کوری زده یا می‌خواهد جامعه را فریب دهد. بااین‌حال انگیزه تنها بخشی از داستان است.

طی یک فراتحلیل بر روی ۵۹ مطالعه که در مجموع بیش از ۱۰۰ هزار شرکت‌کننده داشتند، مشاهده شد که خانم‌ها عموماً مهارت‌های رهبری‌شان را دست‌کم می‌گیرند، درحالی‌که آقایان برآورد دست‌بالایی از مهارت‌های خود دارند.

در سال ۲۰۱۱ بود که یک کارمند رده‌بالای شرکت، نامه‌ای سرگشاده و بدون نام به مایک و دیگر مدیران سازمان نوشت. بخشی از این نامه می‌گفت: «می‌خندیدیم و می‌گفتیم که می‌خواهند یک کامپیوتر را داخل گوشی جای دهند و به جایی نخواهند رسید. هم‌اکنون ۳-۴ سال عقب افتاده‌ایم». ثبات رأی ما می‌تواند همچون یک زندان عمل کند که به دست خودمان ساخته شده است. راهکارش این نیست که گام تفکرات‌مان را کند کنیم، بلکه باید تجدیدنظر را با سرعت بیشتری پیش بگیریم. همین رویکرد مایهٔ نجات اپل شد که از آستانهٔ ورشکستگی به جایگاه ارزشمندترین کمپانی دنیا رسید.

مایک لازاریدیس در نمونهٔ بلک‌بری، یکی از اسرای چرخهٔ اعتمادبه‌نفس کاذب بود. غروری که نسبت به ابتکار موفقش داشت، موجب ثبات رأی بیش‌ازحد او شده بود. مشهودترین نمود این قضیه را می‌توان ترجیح او به استفاده از صفحه‌کلید به‌جای صفحهٔ لمسی دانست. این یکی از فضایل بلک‌بری بود که واقعاً عاشق موعظه دربارهٔ آن بود، و یکی از معایب اپل که سریعاً آن را بازپرسی می‌کرد. با افت سهام کمپانی، غرق در سوگیری تایید و مطلوبیت، و قربانی تاییدهای طرفدارانش شد.

تفکر علمی به‌گونه‌ای است که فروتنی را بر غرور، تردید را بر قاطعیت و کنجکاوی را بر ذهنیت بسته ترجیح می‌دهد. با خروج از طرز فکر یک دانشمند، چرخهٔ تجدیدنظر متلاشی خواهد شد و راه برای چرخهٔ اعتمادبه‌نفس کاذب باز می‌شود. اگر رو به موعظه بیاوریم، نمی‌توانیم خلأهای دانش خود را ببینیم: گمان می‌کنیم که همواره به حقیقت واقفیم. بر خلاف تردید، غرور می‌تواند عاملی برای ثبات رأی‌مان باشد و ما را مبدل به دادستان کند: شاید تمرکز سفت‌وسختی بر تغییر ذهنیت دیگران داشته باشیم، اما ذهنیت خودمان قابل تغییر نیست.