بریده‌هایی از کتاب فریادهای خاموش؛ جلد پنجم

مشکل بداخلاقی‌های عمومی را باید در بداخلاقی دولتمردان و اصحاب قدرت رسمی جست‌وجو کرد. بداخلاقی‌های رایج، با توجه به نظم سیاسی - ایدئولوژیک مستقر و اعتماد معطوف به قدرت دولتی، ناشی از نشت بداخلاقی‌های سیاسی حکمرانان است.

ما را با تراز انقلاب اسلامی مقایسه کنید. به نقدها و اعتراض‌ها، برخلاف پهلوی، گوش دهید. فریب شبکه‌های اغوایی خود را نخورید. روزی آگاهی‌ها متراکم خواهد شد، انگیزه‌ها فوران خواهد کرد، فرصت‌های مردمی متبلور خواهد شد؛ روزی که شاید دیگر گوش دادن‌ها دیر شده باشد. مردم فقط گوش شنوا و همدردی صوری را نمی‌خواهند. آن‌ها در انتظار گوش شنوای عملی هستند. باید از مشاوران ساده‌زیستی استفاده شود که هم با مردم همنوا و هم در میان مردم و مشکلات آنان باشند.

جوانان ما در ردهٔ سنی متفاوت متوجه باشند که دوران اقتصاد دولت‌محور و نفتی گذشته است. بالایی‌ها اگر قرار بود کاری بکنند تا حالا کرده بودند. باید خودشان به فکر باشند و آستین بالا بزنند.

به نظرم دنیا آن‌قدر راز سربه‌مُهر و ناگشوده برای ما انسان‌های معمولی دارد که فقط باید با کمال وجود، اطمینان و طیب خاطر خود را به خدا بسپاریم؛ به این امید که او خود دستمان را بگیرد و نجات‌بخش ما باشد. باید با معارف او بیشتر انس بگیریم و تمام تلاشمان را برای کسب معرفت نظری و عملی او به کار گیریم و به دلیل همان اسرار ناگشوده، خود را در نهایت به او بسپاریم.

به نظر می‌رسد کشور به تغییر و خانه‌تکانی درون‌گفتمانی نیاز دارد. این خانه‌تکانی صورت نگیرد، موج ضرورت خانه‌تکانی از بیرون ــ که الزاماً مثبت و آرام هم نیست ــ فراخواهد رسید.

به نظرم دنیا آن‌قدر راز سربه‌مُهر و ناگشوده برای ما انسان‌های معمولی دارد که فقط باید با کمال وجود، اطمینان و طیب خاطر خود را به خدا بسپاریم؛ به این امید که او خود دستمان را بگیرد و نجات‌بخش ما باشد.

آنگاه که همه چیز و همه کس تمام می‌شود، آنگاه که همه چیز محدودیت و مانع می‌شود، آنجا آغاز شکفتن من انسانی است.

با این مقوله که وظیفهٔ دانشگاه تولید علم تعریف شود، مشکلی ندارم؛ به شرطی که اولاً تولید باشد، نه فقط مصرف و اشاعهٔ علم دیگران

نظر بنده این بود که نقد افکار مصدق، اگر به قیمت دفاع از پهلوی باشد، اشکال دارد. اما در غیر این صورت نقد مستدل ایشان بدون اشکال است. ضمن آنکه باید از انتشار آثاری که کلیّت نهضت ملی را زیر سؤال می‌برد اجتناب کرد.

از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در این خیابان پیدا می‌شود. هر هفته از این خیابان کمی خرید می‌کنم. تاکنون فقط نان بربری می‌خریدم؛ اما امشب به دلیل آنکه فردا مهمانی از شیراز داریم، مقداری هم میوه خریدم. جالب است که فروشنده‌های این خیابان را بسیار مؤدب دیدم. خیابانی که در آن حیات جاری است و رفت و آمد تا اواخر شب در آن نمود بارز دارد. بدم نمی‌آید تحقیقی دربارهٔ تاریخچهٔ آن داشته باشم.

در مسیر بازگشت به منزل، از خیابان جمال‌زاده، که وفور نعمت و خود شهری با تمام خدمات است، مقداری میوهٔ خوب با قیمت بسیار مناسب تهیه کردم. در درازای این خیابان همه چیز پیدا می‌شود. فقط سه چهار داروخانه و نانوایی دارد. انواع و اقسام مایحتاج را می‌توان در این خیابان تهیه کرد. از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در این خیابان پیدا می‌شود.

عصرهای جمعه خیلی دلگیر است. اما نمی‌دانم چرا این دل‌گرفتگی همراه با امید است. یک دل‌گرفتن متعالی است. انگار آدمی باید به این وجه از حیات خود نیز توجه داشته باشد. پنداری بخشی از وجود آدمی را رقم می‌زند و یادآور غفلت یا بخش مهمی از زندگی است. اما چرا دل آدم می‌گیرد؟ چگونه آرام می‌شود؟

بار دیگر به من ثابت شد که در این عالم عُسر و یُسر با هم‌اند. هیچ گشایش و نتیجه‌ای بدون سختی به دست نمی‌آید. از سختی‌ای که بر من گذشت و تحملی که کردم کمال رضایت را از خالق هستی و فرایندی بودن هستی دارم.

نیاز به خلوت دارم. خدایا، یقه‌ام را نگیر که پس تعهد اجتماعی‌ات چه می‌شود؟ در این خصوص زیاد گفته و نوشته‌ام، باید بین خَلوت و جَلوت در نوسان بود. احساس می‌کنم نوبت خلوت رسیده است. خدایا، دارم از دست می‌روم. می‌روم که دست‌گیرم تو باشی. راهی بس طولانی و سخت در پیش دارم. تو مرا بساز. قول می‌دهم دوباره بازگردم. تو خلوت و عزلت را بر من هموار ساز. باقی با خودم. به این خلوت خیلی نیازمندم. در واقع به وصل تو محتاجم.

قدرت در ایران به گونه‌ای است که واجدان و متصدیان آن را کور و کر می‌کند. قادر به دیدن واقعیات اطراف نیستند. معلوم بود که مردم به یک شرکت سهامی رأی نخواهند داد. سه دوره در مجلس کاری برای اقتصاد و بیکاری جوانان انجام ندادند و نقش وکیل‌الدوله را ایفا کردند. اما اکنون شعارهای اقتصادی و مقابله با وکیل‌الدوله بودن نمایندگان را سرمی‌دهند. سه دوره مصلحت‌اندیشی کردند، حالا از اصول و مسئولیت نمایندگی سخن می‌گویند. چه بلایی که بر سر منتقدان درنیاوردند و اکنون ندای انتقاد سرمی‌دهند.

«آنگاه که همه چیز و همه کس تمام می‌شود، آنگاه که همه چیز محدودیت و مانع می‌شود، آنجا آغاز شکفتن من انسانی است.»

«عاقبت‌به‌خیر، تو که مسیر را خوب می‌شناسی، چرا به حرف دیگران گوش می‌دهی؟!»

بهترین شیوهٔ مواجهه با آن حفظ عزت و جایگاه با خویشتن‌داری و صبر است. از مقابله‌به‌مثل پرهیز شود و با رعایت متانت منتظر بمانی تا گذر زمان فضا را تغییر دهد که حتماً تغییر خواهد داد.