بریده‌هایی از کتاب آشنایی با هنر دقیق خواندن

این نکته را که در نظر داشته باشد، می‌توانید بفهمید در همهٔ کشورهای جهان اخبار چطور ساخته می‌شود. رسانه‌های خبری هر کشوری جنبه‌های مثبت آن کشور را برجسته می‌کنند؛ و رسانه‌های خبری «دشمنان» آن کشور به جنبه‌های منفی می‌پردازند. شما در مقام خوانندهٔ نقاد خبرها باید حواس‌تان به هردو نوع این سوگیری‌ها باشد. یعنی مثلاً اگر اهل فرانسه هستید و در فرانسه دارید روزنامه‌ای فرانسوی می‌خوانید، برای فهمیدن جنبه‌های منفی درمورد فرانسه احتمالاً باید بروید سراغ مطالبی که در صفحه‌های داخلی و با حروف ریز چاپ (یا درواقع مدفون) شده. یا برعکس، اگر دارید در کشوری روزنامه‌ای می‌خوانید که فرانسه را دشمن می‌پندارد، باید موقعِ خواندن، یک‌جانبه‌نگری‌ها را تا حد ممکن تصحیح کنید.

فرض بنیادین مجموعهٔ تفکر نقاد این است: ما چیزی جز تفکر خود نیستیم. احساسات ما (خشم، ترس، اندوه، محبت)، آرمان‌هایمان، تصمیم‌ها و اعمال‌مان، همه محصول فرایندی است که نامش را فکر کردن گذاشته‌ایم

نهادهای آموزشی هم نامتفکر تربیت می‌کنند: القا کردن به‌جای آموزش، حفظ کردن به‌جای درونی ساختن، به خاطر سپردن دانشِ پیش‌تر کسب‌شده به‌جای درگیر شدن با روند علمی، و پذیرفتن منفعلانه به‌جای پرسشگری.

ذهن اندیشمند در پی معناهاست، آنچه را گفته می‌شود از این پاراگراف به پاراگراف بعدی بررسی می‌کند، و مرز روشنی میان تفکر خود با تفکر نویسنده می‌کشد. هدفمند است، درنتیجه نحوهٔ خواندنش را به تناسب اهدافی معلوم تنظیم می‌کند. منسجم است، درنتیجه انگاره‌های متن را به انگاره‌هایی که خود ازپیش بر آن‌ها اشراف دارد ربط می‌دهد. نقادانه می‌اندیشد، درنتیجه متن را مدام ازحیث وضوح، درستی، دقت، ربط و مناسبت داشتن، عمق، وسعت نظر، منطقی بودن، اهمیت، و انصاف ارزیابی می‌کند. پذیرای نگرش‌های تازه است، درنتیجه برای حرف‌های تازه ارزش قائل است و از آنچه می‌خواند چیزها می‌آموزد.

اگر بدون اینکه بدانید خواندن درست یعنی چه فقط یاد گرفته‌اید «بخوانید»، درواقع بد خواندن را آموخته‌اید. به همین دلیل است که خواندن برای اغلب دانش‌آموزان کاری است منفعلانه. انگار تصورشان از خواندن چنین چیزی است: چشمت را از چپ به راست حرکت می‌دهی و خط به خط پیش می‌روی تا به‌نوعی، به شکلی نامعلوم، معناها خودبه‌خود و بی‌هیچ تلاشی وارد ذهن شود.