بریده‌هایی از کتاب نثر کامل شاهنامه فردوسی

که تخم بدی تا توانی مکار چو کارت برت بردهد روزگار

همه تنش پر زخم شمشیر بود که فرزند شیران بدو شیر بود سرانجام بر دست غرنده شیر گرفتار شد نامدار دلیر بَرِ بهمن آوردش از رزمگاه بدو کرد کین‌دار چندی نگاه چو دیدش ندادش به جان زینهار بفرمود داری زدن شهریار فرامرز را زنده بر دار کرد کن پیلوارش نگونسار کرد از آن پس بفرمود شاه اردشیر ز کینه بکشتش به باران تیر

به بیشه درون شیر و نر اژدها ز چنگ زمانه نیابد رها

چو دانی که بر تو نماند جهان چه پیچی تو زان جای نوشین روان بخور آنچ داری و بیشی مجوی که از آز کاهد همی آبروی

جهان سربه سر حکمت و عبرت است چرا بهره ما همه غفلت است

این وصف، زبان حال وی آن است، چندان که در این جهان به سر می‌بری و زیست می‌کنی، سخنگوی و خردمند و جهانجوی باش.

فردوسی در داستان بیژن و منیژه برگرفته از روح احساسی و عاطفی و مهربانی او از زن ایرانی می‌باشد. او در این داستان احترام خاصی برای زن قائل است و در خطبه آغازین بیژن و منیژه با چه احترام، محبت و مهربانی نسبت به او سخن می‌گوید و تفاوت چندانی بین زن و مرد قائل نیست و به زن به صورت یک انسان دارای صفات حمیده نگاه می‌کند

در سنت ایرانیان قدیم میان جهانداری و جهانگیری تفاوت وجود داشت. ایرانیان کوروش را جهاندار و اسکندر را جهانگیر می‌دانستند.

خرد باید و نام و فرّ و نژاد بدین چار گردد سپهر از تو یاد دگر بخشش و دانش و رسم گاه دلش پر ز بخشایش دادخواه

بساز و به ناز و به باز و مرنج چه یازی به کین و چه نازی به گنج که بهر تو این است زین تیره گوی هنرجوی و راز جهان را مجوی که گر بازیابی به پیچی ز درد پژوهش مکن گرد رازش مگرد چنین است کردار این چرخ تیر چه با مرد بُرنا چه با مرد پیر