بریده‌هایی از کتاب هنر خوب زندگی کردن

«جدایی‌ناپذیرترین آزادی انسان، انتخاب نگرشش نسبت به هر چیزی است.»

اگر تکلیف واقعیت را روشن نکنید، واقعیت تکلیف شما را روشن خواهد کرد

توجه داشته باشید که تمرکز، بر خلاف زمان و پول، تقسیم‌کردنی نیست. توجهی که به صفحهٔ فیسبوک‌تان روی موبایل می‌کنید، همان توجهی است که از کسی که در برابرتان نشسته دریغ می‌کنید

جان وودن بافاصله موفق‌ترین مربی بسکتبال در تاریخ امریکا بود. وودن تأکید داشت که بازیکنانش تعریف کاملاً متفاوتی از موفقیت داشته باشند: «موفقیت یعنی آسودگی ذهن و این نتیجهٔ مستقیم خشنودی از خویش است. امری که برای رسیدن به آن کافی است بدانید که شما تلاش‌تان را برای تبدیل به بهترین چیزی که در توان‌تان بوده، انجام داده‌اید.» بنابراین موفقیت به معنی بردن جام، جمع کردن مدال‌ها یا انتقال با مبالغ هنگفت نیست. موفقیت یک نگرش است.

چه‌طور می‌توانیم به موفقیت درونی برسیم؟ با تمرکز محض روی چیزهایی که می‌توانیم روی آن‌ها اثرگذار باشیم و مسدود کردن قاطعانهٔ هر چیز دیگر. ورودی، نه خروجی. ورودی‌های ما تحت اختیارمان هستند اما خروجی‌های‌مان نه، چرا که شانس مدام چوب لای چرخ زندگی ما می‌گذارد. پول، قدرت و محبوبیت چیزهایی هستند که ما روی آن‌ها کنترل محدودی داریم. اگر این‌ها در کانون تمرکز و توجه شما باشند، از دست دادن‌شان شما را به‌هم خواهد ریخت. اما اگر خودتان را طوری آموزش بدهید که آرام، تزلزل‌ناپذیر و تابع آتاراکسیا باشید غالباً خوشحال خواهید بود و مهم نیست که سرنوشت چه بر سر راه‌تان بیفکند. به بیان ساده موفقیت درونی از نوع بیرونی آن پایدارتر است.

به عبارت دیگر موفق بودن یعنی تزلزل‌ناپذیر بودن فارغ از این‌که در اوج پرواز باشید یا در حضیض سقوط.

توصیه می‌کنم هفته‌ای پانزده دقیقه از وقت خود را صرف تمرکز بر روی ریسک‌های احتمالی و فاجعه‌بار در زندگی‌تان کنید. سپس آن را کاملاً فراموش کنید و بقیهٔ هفته را سرخوش و بی‌خیال بگذرانید. به کاری که در آن پانزده دقیقه انجام می‌دهید «کالبدشکافی پیش از مرگ» می‌گویند.

شاید دارید فکر می‌کنید که وقتی صحبت از مشکلات قریب‌الوقوع باشد، خیال‌پردازی به طور خاص سخت می‌شود. آیا واقعاً لازم است که مدام دربارهٔ فجایعی حرف بزنید که ممکن است یک روز اتفاق بیفتند؟ آیا این کار روحیهٔ شما را خراب نخواهد کرد؟ تجربه می‌گوید نه. به گفتهٔ چارلی مانگر: «در تمام مدت زندگی‌ام مشغول پیش‌بینی مشکلات بوده‌ام... از این‌که همواره در حال رصد کردن مشکلات و آماده‌سازی برای انجام اقدام لازم در صورت وقوع آن‌ها باشم، ناراحت نمی‌شوم.»

«یک انسان باهوش مشکل را حل می‌کند. یک انسان عاقل از آن اجتناب می‌کند.»

عقل یک مهارت عملی است؛ مقیاسی از توانایی ما در راهبری زندگی.

ترجیح می‌دهم انرژی‌ام را پس‌انداز کنم تا پولم را.

واقعیت این است که زندگی سخت است. مشکلات از هر طرف بر سرتان می‌بارد. سرنوشت زیر پای‌تان چاه می‌کَند و موانعی سر راه‌تان می‌گذارد تا مسیر شما را ببندد. نمی‌توانید این واقعیت را تغییر دهید. اما اگر بدانید که خطر کجا کمین کرده، می‌توانید آن را پس بزنید و از هر نوع مانعی اجتناب کنید. اینشتین این‌طور آن را بیان کرد: «یک انسان باهوش مشکل را حل می‌کند. یک انسان عاقل از آن اجتناب می‌کند.»

عقل یک مهارت عملی است؛ مقیاسی از توانایی ما در راهبری زندگی. هنگامی که متوجه شوید در مورد تقریباً همهٔ دشواری‌ها اجتناب از مشکلاتْ ساده‌تر از حل کردن آن‌هاست، این توصیف ساده خودبه‌خود نمایان می‌شود: «عقل یعنی پیش‌گیری.»

محققان در مطالعه‌ای در دانشگاه هامبولت تلاش کردند که دلیل این سرخوردگی را پیدا کنند. فکر می‌کنید مهم‌ترین عامل چه بود؟ درست حدس زده‌اید: حسادت. قابل‌درک هم هست، چون فیس‌بوک در واقع برای این طراحی شده که افرادِ مشابه، خودشان را با همدیگر مقایسه کنند؛ یک بستر بسیار مناسب برای ایجاد دلخوری. به نظرم باید به شبکه‌های اجتماعی فضای بیشتری داده شود. تمام آن آمارهای احمقانه (لایک‌ها، فالوئرها، دوستان و...)، تمایل افراد را به انجام مقایسه بالاتر می‌برد و این خود عامل نارضایتی است.

حسادت فقط مختص انسان نیست؛ بلکه در واقع غریزه‌ای حیوانی است. فرانس دی وال و سارا برازنان، محققان جانورشناسی، به دو میمون کپوچین برای انجام یک مأموریت ساده، یک خیار جایزه می‌دادند. میمون‌ها کاملاً راضی به نظر می‌رسیدند و سهم خیار خودشان را می‌پذیرفتند. اما دفعهٔ بعد محققان به یکی از آن‌ها خیار دادند و به دیگری انگور شیرین. وقتی میمون اول این صحنه را دید، خیارش را از قفس بیرون انداخت و دیگر با محققان همکاری نکرد.

خوشبختی را در موقعیت حرفه‌ای، ماشین‌های گران‌قیمت، حساب بانکی یا موفقیت‌های اجتماعی پیدا نخواهید کرد. هر کدام از این‌ها ممکن است در کسری از ثانیه از شما گرفته شود، همان‌طور که برای بوئتیوس اتفاق افتاد. خوشبختی را تنها در قلعهٔ ذهنی‌تان می‌توانید پیدا کنید. پس روی آن سرمایه‌گذاری کنید، نه روی یک کلکسیون از ماشین‌های پورشه.

لازم نیست که یکی از یهودیان گرفتار رایش سوم، یا یکی از مردمِ عادی درگیر جنگ داخلی سوریه یا بوئتیوس باشید تا مورد هجوم سرنوشت قرار بگیرید. یک توفان اینترنتی می‌تواند شما را نابود کند. یک بحران مالی جهانی می‌تواند پس‌انداز شما را از بین ببرد. شریک زندگی‌تان عاشق یک دوست فیس‌بوکی می‌شود و شما را از خانه بیرون می‌اندازد، همهٔ این‌ها بدند، اما هیچ‌کدام مرگبار نیستند. تا همین حالا، شما از پس بزرگ‌ترین نبردهای سرنوشت برآمده‌اید. به احتمالِ ناچیزِ بسته شدن نطفه‌تان فکر کنید، به درد کشندهٔ هزاران زایمان که مادرتان، دو مادربزرگ‌تان، مادربزرگ‌های مادربزرگ‌های‌تان و همین‌طور الا آخر ناچار به تحمل آن شدند (و بعضی هم از شدت خون‌ریزی جان دادند)، تا این‌که تنها شما را به دنیا بیاورند. حالا از این می‌نالید که ارزش سهام‌تان در بورس نصف شده؟

لازم نیست که یکی از یهودیان گرفتار رایش سوم، یا یکی از مردمِ عادی درگیر جنگ داخلی سوریه یا بوئتیوس باشید تا مورد هجوم سرنوشت قرار بگیرید. یک توفان اینترنتی می‌تواند شما را نابود کند. یک بحران مالی جهانی می‌تواند پس‌انداز شما را از بین ببرد. شریک زندگی‌تان عاشق یک دوست فیس‌بوکی می‌شود و شما را از خانه بیرون می‌اندازد، همهٔ این‌ها بدند، اما هیچ‌کدام مرگبار نیستند. تا همین حالا، شما از پس بزرگ‌ترین نبردهای سرنوشت برآمده‌اید. به احتمالِ ناچیزِ بسته شدن نطفه‌تان فکر کنید، به درد کشندهٔ هزاران زایمان که مادرتان، دو مادربزرگ‌تان، مادربزرگ‌های مادربزرگ‌های‌تان و همین‌طور الا آخر ناچار به تحمل آن شدند (و بعضی هم از شدت خون‌ریزی جان دادند)، تا این‌که تنها شما را به دنیا بیاورند. حالا از این می‌نالید که ارزش سهام‌تان در بورس نصف شده؟ ب

هر چه دنیا پیچیده‌تر و درهم‌تنیده‌تر باشد، احتمال اصابت ضربات غیرمنتظره و بی‌سابقهٔ سرنوشت هم بالاتر می‌رود.

ویکتور فرانکل یکی از بازماندگان هولوکاست، نوشت: «جدایی‌ناپذیرترین آزادی انسان، انتخاب نگرشش نسبت به هر چیزی است.»