بریده‌هایی از کتاب بازگشت

من پرسیدم: از نظر شما چه عملی در دنیا برای به دست آوردن لذت عالم برزخ و وصال محبوب مؤثرتر است؟ او گفت: از همه مهمتر دوست داشتن خدا و دوستان خداست، البته آن دوستی‌ای که سبب اطاعت بشود.

اگر کسی به کمالات روحی نرسیده باشد باز هم از لذّت وصال استفاده می‌کند؟ گفت: اگر در دنیا دارای اعتقادات صحیح باشد و خدا و اولیای خدا را به عنوان محبوب خود انتخاب کرده باشد، وجود او را در مدّت کوتاهی پاک می‌کنند و سپس او را به مقام قرب راه می‌دهند تا او از لذّت وصال استفاده کند.

در عالم برزخ تا قیامت چه خواهید کرد و وقتتان را چگونه می‌گذرانید؟ او به من پاسخ داد: برای ما مسئلهٔ زمان مطرح نیست، زیرا تو می‌فهمی که اگر میلیاردها سال انسان در آن باغ و با آن نشاط و لذّت که شب گذشته لحظه‌ای از آن را تو احساس کردی باشد، مثل یک لحظه می‌گذرد، زیرا گفته‌اند: لحظه‌ای از فراق یک سال می‌گذرد و یک سال وصل، یک لحظه می‌گذرد.

در احادیث مکرّری نقل شده که فرموده‌اند: بعضی از کفار در قبورشان تا روز قیامت معذّبند. و در کتاب کامل الزّیارات نقل شده که شخصی گفت: خدمت امام صادق (ع) در راه بین مکّه و مدینه می‌رفتیم تا رسیدیم به منزلگاهی، سپس در طرف چپ کوه سیاهی دیده می‌شد که فوق العاده وحشتناک بود. من عرض کردم: ای پسر پیامبر، چقدر این کوه وحشتناک است. من در این راه کوهی مثل این کوه ندیده‌ام ... آن حضرت به من فرمود: این کوه قلعه‌ای از جهنّم است و در این قسمت از جهنم، قاتلین پدرم حضرت سیدالشّهداء (ع) عذاب می‌شوند و آن‌ها را در اینجا تا روز قیامت نگه می‌دارند.

باغ بسیار بزرگی بود، همه چیزش غیر از آن چیزهایی بود که ما در دنیا دیده ایم. لطافت و ظرافت بر تمام اشیاء آن باغ حکومت می‌کرد. چند رود زیبا در این باغ جاری بود. یکی از این رودها شیر خالص بود که شفّافیت فوق العاده و مزهٔ بسیار خوبی داشت، زیرا من برای آنکه بتوانم شرح آن‌ها را برای شما نقل کنم از آن نهر مقداری نوشیدم و... در این باغ چیزهای عجیب و زیبایی دیدم: انواع بلبل‌ها به رنگ‌های مختلفی که حیرت آور بودند، درخت‌هایی که پر از میوه بودند، دخترانی که آمادهٔ خدمت بودند و جوان‌های پسری به نام (غلمان) که همه مهیای انجام اوامر صاحب باغ بودند بسیار به چشم می‌خوردند. خاک این باغ به قدری معطّر بود که انسان فکر می‌کرد آن را از مشک و زعفران ایجاد کرده‌اند!

راحت‌ترین مرگ‌ها برای کسی است که دلبستگی به دنیا ندارد و وجود خود را پاک کرده است. مرگ، ناگهانی است،

من به یاد دارم که عیسی مسیح نیز آنجا بود، ولی تعجب کردم که دیدم مسیح خدا نیست و مانند ما، یکی از مخلوقات خداست و مانند ما، او نیز هدف عالی و معنوی خود را دنبال می‌کند. این بر خلاف آنچه در کلیسا از بچگی یاد گرفتم بود. به ما می‌گفتند: مسیح و خدا و ... همه یکی هستند.

به من نشان دادند که چگونه هر دعا و مناجات از روی زمین، مانند یک شعاع نور به آسمان می‌رود و فرشتگان با سرعت مشغول پاسخ به این دعاها و استجابت آن‌ها هستند.

من یاد گرفتم که ما باید حتی به دشمن خود محبت کنیم و خشم، تنفر، حسادت و بدی را دور بریزیم و دیگران را ببخشیم زیرا این چیزها روح را تخریب می‌کنند.

عشق بالاترین چیز در عالم هستی است. من دیدم که حقیقتاً بدون عشق ما هیچ هستیم. ما اینجا هستیم که به یکدیگر کمک کنیم، مراقب و غمخوار یکدیگر باشیم، و یکدیگر را بفهمیم و ببخشیم و به هر انسانی که روی زمین متولد می‌شود محبت کنیم. این انسان می‌تواند سیاه یا سفید یا سرخ یا زرد پوست باشد، چاق یا لاغر یا جذاب یا زشت یا فقیر یا ثروتمند، ولی ما حق نداریم کسی را بر اساس این چیزها مورد ارزیابی و قضاوت قرار دهیم. همه از سوی خدا هستند.

خدا به هر کدام از ما استعدادهای مختلفی داده، از بعضی کمتر و از بعضی بیشتر، بسته به نیازمان. هر گامی که در دنیای مادی برداریم و به هر جا که برسیم زمانی ارزش دارد که برای خدمت به دیگران باشد. استعدادها و توانایی‌هایی که به ما داده شده برای این است که به دیگران کمک کنیم و روی زندگی آنان تأثیر مثبتی بگذاریم و روح ما نیز با کمک به دیگران رشد خواهد کرد.

من فهمیدم که گناه در طبیعت و فطرت ما نیست و گرچه از لحاظ تکامل روحی، هر کدام از ما در درجهٔ مختلفی هستیم، به خاطر طبیعت الهی و روحانی‌مان همهٔ ما اشتیاق به خوب بودن داریم. ولی وجود خاکی ما همواره در تضاد با روح ماست. گرچه روح ما پر از نور و حقیقت و عشق است، اما باید دائماً در مبارزه با آرزوهای پَست و پایین ما باشد و این باعث قوی شدن وجود ماست.

ما اختیار داریم تا آن‌گونه که می‌خواهیم روی زمین عمل کنیم و انتخاب‌های ما جریان زندگی ما را معین می‌کند و ما می‌توانیم در هر زمان که بخواهیم جریان زندگی خود را تغییر دهیم. فهمیدن و درک این مطلب برای من بسیار مهم و حیاتی بود. خداوند در زندگی ما دخالتی نمی‌کند مگر اینکه ما از او بخواهیم. ولی اگر آن را طلب کنیم، او که آگاهی مطلق است به ما کمک خواهد کرد که تا شاید به خواسته‌های به‌حق خود برسیم.

من فهمیدم که ارتباط نزدیکی بین جهان معنوی و مادی وجود دارد و بسیاری از اوقات، ما نیاز به امداد از جهان معنوی داریم تا بتوانیم روی زمین پیشرفتی داشته باشیم.

هر چیزی قبل از اینکه به‌صورت مادی خود خلق شود در جهان معنوی خلق گشته است، حتی ستاره‌ها، سیارات، حیوانات، کوه‌ها، گیاهان، و همه و همه. به من گفته شد که خلقت مادی مانند فتوکپی شما در دنیاست که آفرینش معنوی مانند یک عکس شفاف و رنگی و خلقت مادی آن مانند یک کپی از آن عکس است.

خدا به تمام ما گفت که آمدن به زمین برای مدتی باعث پیشرفت روح ما خواهد بود.

من می‌توانستم دریایی از دانش و حکمت را در لحظه‌ای جذب کنم. به‌محض اینکه جواب سؤالی را می‌فهمیدم، سؤالات بیشتری در من شکل می‌گرفتند، که هر کدام متقابلاً بر روی بقیه بنا شده بودند، گویی تمام حقایق عالم ذاتاً به هم متصل‌اند. دانش در عمق من رخنه می‌کرد و به یک معنا با من یکی می‌شد.

محبت‌های کوچک و سادهٔ من، مانند یک لبخند یا سخنی کوتاه یا رفتاری گرم، به آن‌ها کمک کرده بود. من دیدم که چگونه عمل کوچک و سادهٔ من آن‌ها را کمی خوشحال و مهربان‌تر کرده و باعث تغییر رفتار آن‌ها شده بود. دیدم که با بعضی از این کارهای به‌ظاهر پیش پا افتاده، موجی از خوبی و مهر و امید را منتشر کرده‌ام. ولی من از اینکه چقدر خوبی‌هایم کم بودند متأسف بودم.

تا آن موقع نمی‌دانستم که بی‌تفاوتی نسبت به مسئولیتی که در برابر دیگران داریم چنین گناه بزرگی است.

بی‌خیالی‌های من، دردهایی حقیقی در دیگران ایجاد کرده بود که من از آن‌ها کاملاً بی‌خبر بودم. یکی از دوستانم را دیدم که در زندگی‌اش به خاطر من ضربهٔ بزرگی دیده بود. دیدم که من یکی از افراد مهمی بودم که برای کمک و راهنمایی‌اش به زندگی او فرستاده شده بود. ولی به‌جای کمک به او، من با اشتباهات متعدد و خودخواهی‌هایم در نهایت بر روی زندگی او اثر منفی گذاشتم و باعث شدم که او به سمت تصمیماتی اشتباه و رنجی بیشتر هدایت شود. من بدون اهمیت دادن به نتایج اعمالم، زندگی خودم را خراب کرده بودم و همچنین به او نیز آسیب زده بودم. من تا آن موقع نمی‌دانستم که بی‌تفاوتی نسبت به مسئولیتی که در برابر دیگران داریم چنین گناه بزرگی است.