بریده‌هایی از کتاب جریان شناسی سیاسی در ایران

اسلام به منزله روح ایران، عمیق‌ترین تأثیر را در گسترده‌ترین قلمرو، بر وجود آحاد ملت ایران داشته است.

ایشان همواره از انجام تکلیف در مبارزه سخن می‌گفت و کمترین سازش با رژیم را اجازه نمی‌داد.

قرار دادن سازمان مجاهدین خلق در فهرست گروه‌های چپ که گرایشات مارکسیستی داشته‌اند، نوعی خطای تحلیل محسوب می‌گردد. چرا که بنیان‌گذاران اولیه سازمان با اعتقادات اسلامی به تشکیل سازمان اقدام کردند و همین سازمان، نقش مهمی در جذب جوانان مسلمان در مبارزه علیه رژیم شاه داشت.

خلع رضاشاه از سلطنت و به قدرت رساندن محمدرضا پهلوی توسط ابرقدرت‌ها

ریشه فرهنگی جناح راست، آن را در امور اقتصادی به بازار نزدیک می‌کند. این جریان طرفدار بخش خصوصی است. بر پایه همین اعتقاد و شرایط تاریخی، جریان راست با دخالت دولت در امور اقتصادی مخالف است و می‌خواهد بخش وسیع‌تری از تشکیلات اقتصادی دولت به بخش خصوصی واگذار شود. از مهم‌ترین موضع‌گیری‌های اقتصادی این جریان می‌توان به موارد اختلاف‌نظر با دولت میر حسین موسوی نخست‌وزیر وقت و سپس حمایت ـ هرچند محدود و مشروط ـ از سیاست تعدیل هاشمی رفسنجانی اشاره کرد. این جریان به مداخله حداقلی دولت در امور معتقد است و دولتی کردن امور را سم مهلکی برای اقتصاد می‌داند. این جریان طرفدار «خصوصی‌سازی»، «سیاست تعدیل» و «استفاده از منابع خارجی» در اقتصاد است.

با نگاهی به تاریخ معاصر ایران که با سلطنت آغامحمدخان، اولین پادشاه قاجار آغاز می‌شود، ۹ پادشاه (۷ پادشاه قاجار و ۲ پادشاه پهلوی) به سلطنت رسیدند که فقط سه تن از آنان (فتحعلی شاه، محمد شاه و مظفرالدین شاه) تا پایان عمر سلطنت کردند، از شش تن دیگر دو نفر (آغامحمدخان و ناصرالدین شاه) در زمان سلطنت خود کشته شدند و چهار تن (محمد علیشاه، احمدشاه، رضاشاه و محمدرضا شاه) از سلطنت بر کنار یا ناگزیر به استعفا شدند.

سیاست‌های فرهنگی حزب کارگزاران عبارتند از: استقبال از مدرنیسم، تقویت نهادهای مردمی و غیر دولتی در عرصه فرهنگ، کاهش تدریجی نقش دین در جامعه و به تعبیری عرفی کردن امور دین، گسترش فعالیت‌های فرهنگی در قالب نهادهای نوین مانند فرهنگسراها و تبادل فرهنگی و سیاست، ایمن‌سازی که آزادی ماهواره را در این راستا قرار می‌دهند.

در دوره هشت ساله نخست‌وزیری میرحسین موسوی، نیروهای موسوم به چپ، اکثریت دولت و مجلس شورای اسلامی را در اختیار داشتند. این گروه‌ها که بعدها به چپ سنتی مشهور شدند، به اصطلاح انقلابی، تندرو، سازش‌ناپذیر و ضد آمریکایی بودند. گروه‌های مهم این جناح در آن زمان مجمع روحانیون مبارز، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، دفتر تحکیم وحدت، انجمن اسلامی معلمان و انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها بود.

تنوع‌های قومی در ایران ساختاری از شکاف‌های اجتماعی ایجاد کرده است که به‌ویژه در دوره‌های ضعف دولت مرکزی فعال‌تر شده‌اند. ایران همواره در طی تاریخ طولانی، خود ترکیب پیچیده‌ای از اقوام و مذاهب و گروه‌های زبانی و فرهنگی را در بر داشته است. بر حسب برخی آمار، جمعیت ایران از حیث قومی به ۶ بخش تقسیم می‌شود که به ترتیب عبارتند از: فارسی زبانان (۵۰%)، آذری‌ها (۲۳%)، کردها (۱۱%)، اعراب (۵%)، ترکمن‌ها (۳%) و بلوچ‌ها (۳%).

به مانند استین روکان نروژی، از نظر حسین بشیریه در ایران نیز شکاف‌های اجتماعی، تعیین کننده نوع خواسته‌های نیروها، گروه‌ها و جریان‌های سیاسی مختلف و موجود، اعم از حاکم و غیر حاکم است.

شاه در کنفرانس بزرگ مطبوعاتی اعلام موجودیت حزب رستاخیز، مردم ایران را چنین مورد خطاب قرار داد: به هر حال کسی که وارد این تشکیلات سیاسی (حزب رستاخیز) نشود، دو راه در پیش دارد یا فردی است متعلق به یک تشکیلات غیرقانونی یعنی به اصطلاح خودمان توده‌ای و یک فرد بی‌وطن است. یا اگر بخواهد، فردا با کمال میل، بدون اخذ عوارض، گذرنامه‌اش را در دستش می‌گذاریم و به هر جایی که دلش خواست، می‌تواند برود؛ چون ایرانی نیست، وطن ندارد.

با پیروزی انقلاب اسلامی و تحقق استقلال و مشارکت حقیقی مردم، مقولاتی چون مشارکت سیاسی، آزادی بیان، تکثر احزاب، توسعه مطبوعات و حق رأی از طریق انتخابات در زمره مطالبات اصلی مردم قرار گرفت. در دهه اول انقلاب (۶۷-۱۳۵۷) و به‌دلیل جنگ تحمیلی که از سوی استکبار بر علیه ایران اسلامی صورت گرفت، جز دو سال اول (سال‌های ۵۸ و ۵۹) شاهد رشد و گسترش احزاب سیاسی نبودیم و عرصه سیاست کشور عمدتاً به چند حزب خاص که مهم‌ترین آن حزب جمهوری اسلامی بود تعلق داشت