بریده‌هایی از کتاب مثبت فکر نکنید

بسیاری از آدم‌هایی که مهار زندگی‌شان را ندارند با تکیه بر تصور عاقبت‌های آرمانی و بی‌عیب‌ونقص دوام می‌آورند.

کسانی که اهدافی را دنبال می‌کنند از بازخوردهای منفی منتفع می‌شوند، زیرا بازخورد منفی اجازه می‌دهد که رفتارشان را اصلاح کنند و هرطور شده مهارت‌های جدیدی به دست بیاورند.

عزیزترین آرزوهایتان چیست؟ چیست که نمی‌گذارد به این آرزوها برسید؟

خیال‌پردازی‌ها، آرزوها و رؤیاهای مثبتی که با ارزیابی تجربیات قبلی همراه نبودند به انگیزه‌ای برای عمل در جهت زندگی پرانرژی‌تر و مسئولانه‌تر تبدیل نمی‌شدند. نتیجهٔ این خیال‌بافی‌ها درست برعکس بود.

تنها وقتی که افراد چیزی را در زندگی جاری‌شان مانعی بی‌کم‌وکاست در نظر می‌گیرند زمانی است که پایان خوش را در ذهنشان تجربه می‌کنند و طعم آسودگی و لذت دست‌یابی به آن را می‌چشند.

به نظرم رسید که درواقع دو نوع خوش‌بینی هست که ارزش پژوهش را دارد: امیدها و انتظارات مثبتی که اساسشان تجربیات گذشته است و افکار و تصورات آزادانه‌تری که ریشه در امیال و آرزوها دارند.

). (۱۱) یافته‌های ما هم به همین ترتیب نشان می‌دهد که کنش تصورکردن می‌تواند از به‌وجودآمدن چیزها جلوگیری کند، نکته‌ای که برخلاف تصور عامهٔ مردم، بسیار تفاوت دارد بااینکه [تصورکردن] موجب پدیدآمدن چیزها می‌شود. به‌ویژه وقتی مغزمان را می‌فریبیم که فکر کند به موفقیت رسیده‌ایم، انگیزه و انرژی لازم برای کسب موفقیت در واقعیت را از دست می‌دهیم.

وقتی آزادی عمل نداشته باشیم، انتخاب‌های خودمان اهمیت چندانی نخواهد داشت، زیرا این نیروهای بیرونی‌اند که ما را وادار به انجام دسته‌ای از کنش‌ها می‌کنند و نمی‌گذارند کنش‌های دیگری را انجام بدهیم.

گرچه خیال‌پردازی‌ها در کوتاه‌مدت مسرت‌بخش‌اند، اما فقط تلاشمان را کم می‌کنند و دوباره به‌سوی خطا و لغزش سوقمان می‌دهند. سرانجاممان هم بلاتکلیفی و در گِل ماندن است. به مرز بی‌تفاوتی می‌رسیم؛ مستعد آن می‌شویم که در انجام هر کاری دستخوش چرخش‌های ناگهانی و نسنجیده شویم، فشاری بیشتر از ظرفیتمان تحمل می‌کنیم و با غلیان سرخوردگی مواجه می‌شویم و در احساس فلاکتی فرومی‌رویم که درکش برایمان ممکن نیست.

نیازها «متغیرهایی‌اند که بر سفر ذهنی به‌سوی آیندهٔ مثبت تأثیر می‌گذارند».

گاهی ایدهٔ تغییر به اندازه‌ای برجسته و مهم می‌شود که درک بسیار پایینی از فرایند لازم برای اجرای آن ایده باقی می‌ماند. انگار صرفاً اگر ایده‌ای داشته باشیم، آن ایده عملی خواهد شد

من که شهروند آلمانم و تقریباً به‌تازگی به آمریکا آمدم، در آغاز غافل‌گیر شدم از اینکه در آمریکا چقدر بیشتر از اروپا برای مثبت‌اندیشی ارزش قائل‌اند. در آلمان اگر از کسی بپرسید که حالش چطور است، معمولاً پاسخ صریحی دریافت می‌کنید: «دیشب خوب نخوابیدم» یا «سگم مریض شده و برایم دردسر درست کرده». در آمریکا متوجه شدم که مردم می‌گویند «خوبم»، حتی اگر از چیزی ناراحت باشند. همچنین متوجه شدم که وقتی کسی قانون نانوشتهٔ مثبت‌نگری را نقض می‌کند مردم رفتارش را نامطلوب تشخیص می‌دهند.

رؤیاپردازیِ صرف دربارهٔ آینده انسان‌ها را از تحقق آرزوهایشان دورتر می‌کند (همان‌طور که فکرکردن دائم به موانع مسیر هم چنین کاری می‌کند).

رؤیاهای ما شاید تحقق‌پذیر باشند، ولی این رؤیاها مسائلی در پی دارند که [گذر از آن‌ها] به تعهد و اقدام عملی نیاز دارد

گرچه گاهی اوقات مثبت‌اندیشی فایده داشت، ولی وقتی به شکل رؤیاپردازی آزادانه -کاری که مثبت‌اندیشی تا حد زیادی انجام می‌دهد- ظاهر می‌شد، در بلندمدت جلوی پیشرفت آدم‌ها را می‌گرفت. آدم‌ها به معنای واقعی کلمه به حدی رؤیاپردازی می‌کردند که به ورطهٔ سکون و بی‌تحرکی می‌افتادند.

دوباره و دوباره نتایج یکسان به دست می‌آمد که در آغاز مایهٔ شگفتی‌ام می‌شد. خیال‌پردازی‌ها، آرزوها و رؤیاهای مثبتی که با ارزیابی تجربیات قبلی همراه نبودند به انگیزه‌ای برای عمل در جهت زندگی پرانرژی‌تر و مسئولانه‌تر تبدیل نمی‌شدند. نتیجهٔ این خیال‌بافی‌ها درست برعکس بود.

روش مقابلهٔ ذهنی با افزودن مقداری واقع‌بینی به تصورات خوش‌بینانهٔ افراد دربارهٔ آینده آنان را قادر می‌سازد که علاوه‌بر رؤیابافی دست به عمل هم بزنند.

وقتی کسی غرق در خیال‌پردازی‌های مثبت می‌شود امکان تبدیل‌شدن به هر آنچه را که می‌توانسته باشد از خودش می‌گیرد

رایج است که روان‌درمانگران، برای درمان اختلال استرسی پس از آسیب روانی، بیماران را تشویق می‌کنند که خودشان را در جای امنی تصور کنند، محیط دلپذیر و پرباری که تک‌تک حواس پنجگانه را درگیر کند. این ترفند تصویرسازی این فرصت را به بیماران می‌دهد که دورهٔ چندماهه و حتی چندسالهٔ درمان را تحمل کنند، دوره‌ای که شاید برای بررسی و درمان آسیب روانیِ ژرف‌تر لازم باشد.

درست است که خیال‌پردازی می‌تواند کمکمان کند تا بعضی نیازها را برطرف کنیم، ولی نمی‌تواند فایده‌ای برای ارضای نیازهایی داشته باشد که به نیرو و تلاش و تعهد بسزایی نیاز دارند. قبلاً دیدیم که رؤیاپردازی محض دربارهٔ پیامدهای مثبت نمی‌تواند به آدم‌ها کمک کند که به رؤیاهایشان برسند.