بریده‌هایی از کتاب همه دروغ می‌گویند

میکروسکوپ نشان داد یک قطره آب بسیار بیشتر از آن است که با چشم می‌بینیم. تلسکوپ نشان داد آسمان شب بسیار عظیم‌تر از آن است که با چشم می‌بینیم. حالا داده‌های دیجیتال به ما نشان می‌دهند جامعهٔ انسانی بسیار بیشتر از آن است که فکرش را می‌کردیم. شاید این میکروسکوپ یا تلسکوپ عصر ما باشد ـ چیزی که اکتشافات مهم و حتی انقلابی را ممکن می‌کند.

این روزها وقتی کسی می‌گوید مطالعه می‌کند، منظورش خواندن پست‌های فیس‌بوک است؛ ولی روزی روزگاری که چندان هم از ما دور نیست، مردم داستان و حتی کتاب می‌خواندند.

اعداد می‌توانند اعتیادآور باشند. ممکن است ما دچار وسواس اعداد شویم و مسائل مهم‌تر را از یاد ببریم.

عنوان این کتاب همه دروغ می‌گویند است؛ منظورم این است که افراد به دوستان، نظرسنجی‌ها و خودشان، دروغ می‌گویند تا ظاهر بهتری از خود نشان دهند. اما جهان نیز با ارائهٔ داده‌های اشتباه و گمراه‌کننده به ما دروغ می‌گوید. دنیا فارغ‌التحصیلان موفق هاروارد را بیشتر نشان می‌دهد و این کار را دربارهٔ دانشجویان دانشگاه پنسیلوانیا نمی‌کند؛ درنتیجه، ما گمان می‌کنیم رفتن به هاروارد به معنای مزیت و موفقیت بیشتر است.

جست‌وجو دربارهٔ «خودکشی» در ساعت ۱۲: ۳۶ بامداد به بیشترین حد خود می‌رسد و ساعت ۹ صبح در کمترین حد است که نشان می‌دهد افراد، جز من، صبح‌ها حال بهتری دارند.

زنی با شش دوست نزدیکش به مسافرت رفته است و همهٔ دوستانش دائم می‌گویند چقدر خوش می‌گذرد. زن پنهانی در گوگل می‌نویسد: احساس تنهایی هنگام دوری از همسر. مردی که همسر همان زن است، با شش دوست نزدیکش به مسافرت رفته است و پنهانی در گوگل می‌نویسد: نشانه‌های خیانت همسر.

«زندگی انسان تنها یک بار اتفاق می‌افتد و دلیل این‌که نمی‌دانیم کدام تصمیمات ما خوب و کدام بدند این است که در هر نوبت فقط می‌توانیم یک تصمیم بگیریم؛ زندگی دوم، سوم یا چهارمی در کار نیست تا بتوانیم تصمیمات گوناگون را با هم مقایسه کنیم.»

ما گاهی افکار سانسورنشدهٔ خود را در گوگل می‌نویسیم بدون این‌که امیدی به یافتن راه‌حل داشته باشیم. در این موارد، پنجرهٔ جست‌وجو به‌عنوان یک اتاق اعتراف عمل می‌کند.

قدرت داده‌های گوگل در این است که مردم چیزهایی را به این موتور جست‌وجوی غول‌آسا می‌گویند که شاید به هیچ فرد دیگری نگویند.

پیتر تیل، یکی از سرمایه‌گذاران اولیهٔ فیس‌بوک، کتابی با عنوان صفر تا یک نوشته و در آن توضیح داده است که کسب‌وکارها براساس رازهای ویژه‌ای ساخته می‌شوند؛ رازی دربارهٔ طبیعت یا رازی دربارهٔ مردم. جف سیدر که در فصل سوم به او اشاره کردیم، به رازی پنهان پی برد که نشان می‌داد بطن چپ در قلب اسب می‌تواند عملکرد آن را پیش‌بینی کند. گوگل نیز این راز طبیعی را کشف کرد که لینک‌ها چه اطلاعات قدرتمندی دارند. تیل می‌گوید که رازهای مردم، «چیزهایی‌اند که مردم دربارهٔ خود نمی‌دانند یا چیزهایی که پنهان می‌کنند و نمی‌خواهند دیگران بدانند.»

وقتی فقط به چیزهایی تکیه می‌کنیم که شخصاً شنیده‌ایم یا تجربه کرده‌ایم، دربارهٔ جهان دچار اشتباه می‌شویم.

پس اجازه دهید صادقانه بگویم، من مطمئنم جست‌وجوی گوگل مهم‌ترین منبع داده‌ای است که تاکنون دربارهٔ روان انسان جمع‌آوری شده است.

یادتان باشد که هرگاه اوباما می‌گفت مردم باید بیشتر به مسلمانان احترام بگذارند، مخاطبان او فقط عصبانی‌تر می‌شدند. اما جست‌وجوهای گوگل به راهی اشاره می‌کنند که به واکنش خاص اوباما منجر شد. او گفت: «آمریکایی‌های مسلمان دوست، همسایه، همکار و قهرمان ورزشی ما هستند؛ آن‌ها مردان و زنانی در ارتش ما هستند که حاضرند در راه دفاع از کشور جان خود را فدا کنند.» پس از این جملهٔ خاص، برای نخستین بار کلمه‌ای که پس از «مسلمان» در جست‌وجوها ظاهر شد نه تروریست، افراطی و پناهجو، بلکه قهرمان و سپس سرباز بود. در واقع به‌مدت یک روز کامل، کلمهٔ قهرمان در صدر جست‌وجوها باقی ماند.

نت‌فلیکس نیز در آغاز فعالیت خود همین نکته را فراگرفت: این‌که به گفته‌های مردم توجه نکند و فقط ببیند آن‌ها در عمل چه کاری می‌کنند. در ابتدا شرکت به کاربران اجازه می‌داد فهرستی از فیلم‌هایی بسازند که مایل‌اند در آینده ببینند، اما فعلاً فرصت آن را ندارند. به‌این‌ترتیب، هرگاه که فرصت می‌شد نت‌فلیکس این فیلم‌ها را به آن‌ها یادآوری می‌کرد. اما نت‌فلیکس متوجه اطلاعات عجیبی شد. کاربران فهرست خود را پر از فیلم می‌کردند؛ اما چند روز بعد وقتی فیلم‌ها به آن‌ها یادآوری می‌شد روی آن کلیک نمی‌کردند. مشکل کجا بود؟ وقتی از کسی می‌پرسید مایل است در آینده چه فیلم‌هایی را ببیند، فیلم‌های روشن‌فکرانه و مستندهای سیاه و سفید مربوط به جنگ جهانی دوم یا شاید فیلم‌های خارجی و فوق‌العاده جدی را انتخاب کند؛ اما چند روز بعد، این فرد ترجیح می‌دهد همان فیلم‌های همیشگی را ببیند؛ کمدی‌های آبکی یا فیلم‌های عاشقانه. در واقع، مردم به خود دروغ می‌گویند.

نخست این‌که باید بپذیریم که شواهد روزافزون نشان می‌دهند جست‌وجوهای مربوط به فعالیت‌های مجرمانه در گوگل با خود فعالیت‌های مجرمانه مربوط‌اند. کریستین ماکلام، فلورا اور، جیهیون بک و ایچی‌رو کاواچی نشان داده‌اند که جست‌وجوهای مربوط به خودکشی در گوگل رابطهٔ معناداری با نرخ خودکشی در سطح ایالتی دارند؛ علاوه بر این من و ایوان سولتاس نشان داده‌ایم که جست‌وجوهای هفتگی اسلام‌هراسی مانند «من از مسلمانان متنفرم» یا «کشتن مسلمان‌ها»، با جرائم علیه مسلمانان در همان هفته متناسب است. اگر افراد زیادی جست‌وجو کنند و بگویند قصد انجام کار خاصی را دارند، درنهایت، افراد بیشتری آن کار را خواهند کرد.

پس داده‌های اینترنت به کسب‌وکارها نشان می‌دهند که از کدام مشتریان بپرهیزند و از کدامشان سوءاستفاده کنند؛ از سوی دیگر، به مصرف‌کنندگان هم کمک می‌کند بفهمند از کدام کسب‌وکارها بپرهیزند چون قصد سوءاستفاده دارند. تا امروز داده‌های بزرگ در نبرد مصرف‌کنندگان و سازمان‌ها به هر دو طرف کمک کرده‌اند؛ ما باید کاری کنیم این نبرد منصفانه باقی بماند.

هرچه بیشتر پژوهش می‌کردم بیشتر می‌فهمیدم که گوگل چه اطلاعات ارزشمندی به نسبتِ نظرسنجی‌ها دارد و این اطلاعات در چه زمینه‌های متنوعی، از جمله انتخابات، کاربرد دارند.

اگزاویر آماتریان، یکی از تحلیلگران داده‌ایِ سابق در نت‌فلیکس، می‌گوید: «الگوریتم‌ها شما را بهتر از خودتان می‌شناسند.»

زاکربرگ به یک راز قدرتمند پی برد: شاید مردم ادعا کنند خشمگین و ناراحت‌اند و شاید ادعا کنند چیزی زشت و ناپسند است؛ اما باز هم روی آن کلیک می‌کنند. زاکربرگ یک چیز دیگر را نیز فهمید: این‌که مردم و حتی دانشجویان هاروارد ادعا می‌کنند جدی و مسئول‌اند و به حریم خصوصی دیگران احترام می‌گذارند، اما همهٔ آن‌ها از امتیاز دادن به چهرهٔ دیگران لذت می‌برند. تعداد بازدیدها و آرا همین را نشان می‌داد. کمی بعد ـ چون فیس‌مش بیش‌ازحد جنجالی شده بود ـ زاکربرگ از دانش خود دربارهٔ این‌که مردم به فهمیدن جزئیات بی‌ارزش زندگی دیگران علاقه دارند استفاده کرد و با کمک آن موفق‌ترین شرکت نسل خودش را به وجود آورد.

در زمان رکود، افرادی که این موارد را گزارش می‌کنند (معلمان یا مأموران پلیس) و افرادی که این موارد را بررسی می‌کنند (مددکاران اجتماعی) خود دچار بیکاری شده‌اند و از محیط کار دورند. حتی مواردی وجود داشت که وقتی افراد در زمان بحران اقتصادی قصد گزارش کودک‌آزاری داشتند، با انتظار طولانی پشت تلفن روبه‌رو و درنهایت، منصرف می‌شدند. درواقع، شواهدی از منبعی جز گوگل نیز در دسترس است که نشان می‌دهند کودک‌آزاری در زمان بحران افزایش داشته است. هنگامی که کودکی بر اثر آزار یا بی‌توجهی جان خود را از دست می‌دهد، این مورد باید گزارش شود. این موارد با این‌که معدودند، در ایالت‌هایی افزایش یافتند که بیشترین آسیب را از بحران اقتصادی دیده بودند.